Kez-kelgen memleket ekonomıkasynyń qozǵaýshy kúshi – logıstıka, tasymaldaý. Esi durys kez-kelgen memleket osyny rettese, elde haos bolmaı, turaqtylyq ornaıdy. Al, ony ózge memleketterdiń qolyna bergen eldiń – ekonomıkalyq, azyq-túlik qaýipsizdigine úlken nuqsan kelýi múmkin.
Men muny nege alystan oraǵytyp otyrmyn? Qazirgi tańda otandyq halyqaralyq baǵytta avtokólikpen júk tasymaldaýshylar osy salany qoldaýdy, ıaǵnı, júk tasymaldaýshy kólikterge alynatyn ýtılızaııalyq alym koeffııentin azaıtyp, alǵashqy tirkeýge tólenetin alymdy alyp tastaýdy talap etip, másele kóterip kele jatqandaryna biraz boldy.
Sebebi, atalǵan tasymaldaýshylardyń avtoparkiniń eýropalyq markaly SCANIA, Mercedes, DAF, Volvo sekildi sapaly kóliktermen jańarmaýyna kedergi keltirip otyrǵan faktorlardyń biri – 1,6 mln teńgeden 5,9 mln teńgege deıin baratyn ýtılızaııalyq alym koeffııentteriniń joǵary bolýy. Otandyq taýar tasymaldaýshylar naryǵynyń ókilderi – negizinen avtoparki jańa sheteldik taýar tasymaldaýshylar tarapynan básekelestiktiń artyp kele jatqandyǵyn, sol arqyly bizdiń irgemizdegi Qytaıdan Eýropa elderine, Eýrazııalyq Odaq elderi men Orta Azııa elderine júk tasymaldaý pozıııasyn nyǵaıtyp kele jatqandyǵyn aıtyp dabyl qaǵýda. Al biz, óz irgemizde turǵan nesibemizdi sanaýly olıgarhtardyń múddesin qorǵaımyz dep, qoldan berip kelemiz.
Sózimiz qurǵaq bolmas úshin, kishkene ıfrlar keltire keteıik. Osyndaı júk tasymaldaýshy kólikterdiń sany Qazaqstanda 7 myń bolsa, Reseıde 34 myń (bizden 5 ese kóp), Polshada 247 myń (bizden 35 ese kóp), Túrkııada 69 myń (bizden 10 ese kóp), Lıtvada 38 myń (bizden 5,5 ese kóp), Ýkraınada 30 myń (bizden 4 ese kóp), eń aqyry Belorýssııada 15 myń (bizden 2 ese kóp). Elimizde atalǵan salanyń qoldaýdan tys qalýynyń saldarynan, bizdiń otandyq tasymaldaýshylardyń halyqaralyq tasymaldaýshylar naryǵyndaǵy úles salmaǵy aıtarlyqtaı túsip ketti. Atap aıtar bolsaq, bul úles 2017 jyly 52% qurasa, 2018 jyly 46%, 2019 jyly 37%, 2020 jyly nebári 31% paıyzdy quraǵan.
Eń qyzyq jeri, 2016 jyly ýtılızaııalyq alymdy engizgennen bastap, otandyq júk tasymaldaýshylardyń avtoparki BAR BOLǴANY 800 AVTOKÓLIKKE JAŃARǴAN! Jylyna nebári 160 kólik qana kirgizilip otyrǵan! Endi taǵy bir aıta keterligi, halyqaralyq júk tasymaly salasyn damytý úshin, odaqtasymyz Belorýssııa men irgemizdegi Ózbekstan júk kólikterine ýtılızaııalyq alymdy alyp tastady. Bul degenimiz – biz ózimizdiń júk tasymaldaýshylardy qoldan tunshyqtyryp, ózgelerge jol ashyp berip otyrmyz degen sóz. Demek, seniń júgińdi tasymaldaý baǵasyn olar qalaı qoıamyn dese de, ózderi biletin bolady.
Osy sala ókilderiniń alańdaýshylyǵyna bıyl, 10-shildede Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev nazar aýdaryp, Úkimetke tıisti tapsyrmalar bergen bolatyn. Alaıda, sodan beri baqandaı bes aı ótse de, bul másele sheshimin tabar emes. Sonda Prezıdent tapsyrmasyn sol oryndalmaǵan kúıi qala bermek pe?
