ShYMKENT JÁNE TÁÝELSIZDIK

09.12.2021

1937

«Jer Ana» Táýelsizdik monýmenti – Shymkenttiń shynaıy maqtanyshy. Ol qazaq ultynyń tektiligi men birtutastyǵynyń belgisindeı Tóle bı, Qazybek bı jáne Áıteke bı kósheleri qıylysatyn Ordabasy alańynda ornatylǵan. Bıiktigi – 34 metr. Shymkent qalasynda buǵan deıin jas urpaqtyń boıyna patrıottyq sezim uıalatyp, ata-babamyzdyń qanshama ǵasyr boıy ańsaǵan armanyn qazirgi kezdiń maqsat-múddesimen úılestire beınelegen dál mundaı eskertkish bolǵan emes. 2009 jyldyń 22 qyrkúıeginde qaladaǵy osy eskertkishtiń ashylý saltanatyna Elbasy Nursultan Nazarbaevtyń qatysýy da memleket pen halyq birliginiń jaqsy bir nyshany boldy. Bul nysan qazirgi tańda sońǵy tehnologııa boıynsha qaıta jańartylyp jatyr. Monýmentte qashalyp jazylǵan Memleket basshysynyń sózi latyn tilinde qaıta jazyldy. Eskertkishtiń aýmaǵyna abattandyrý jumystary da júrgizildi. Bul jumystar bıyl el Táýelsizdigi kúnine oraı aıaqtalady dep josparlanýda.
El tarıhy eskerile otyryp jasalǵan Táýelsizdik monýmenti ıdeıasy odan ári jetildirilip, Ordabasy alańy ulttyq ustyndarymyzdy qasterleıtin tarıhı-memorıaldyq keshenge aınaldy. «Rámizder alańy» atalatyn keshende elimizdiń kartasy beınelenip, Elbasymyz
N.Nazarbaevtyń: «Dúnıede táýelsiz qazaq eli bar. Álemde egemen Qazaqstan bar. Onyń kópultty yntymaqshyl halqy bar. Qýatty ekonomıkasy, senimdi saıası júıesi bar. Eń bastysy, búginnen nurly, búginnen kemel bolashaǵy bar. Sol kúnge berik senimi bar!» — degen sózi men Qazaqstan Respýblıkasynyń Konstıtýııalyq Zańynan úzindi tasqa qashalyp jazyldy. Búginde Týtóbeniń basynda bıiktigi 50 metrlik kók baıraq alystan kórinip, jelbirep tur.
Ordabasy alańyndaǵy aspaly kópirdiń de úlken shyǵarmashylyq oı men qııaldan týǵanyn aıtqan jón. Uzyndyǵy 104 metr, eni 5,7 metr bolatyn kópir temir qurylymdar arqyly qurastyrylyp, tireýleri granıt tastarmen qaptalǵan. Bul kópir kóne Shymkent shaharyn Ordabasy alańyna qosady. Sondyqtan qalyń kópshilik ony «Altyn kópir» dep atap ketti. Alańdy kesip ótetin Qoshqar ata ózeniniń ústine eki jerden ornatylǵan sýburqaqtar da óz úılesimin taýyp, qala turǵyndarynyń kóz qýanyshyna aınalǵan.
Shymkentte Uly Jeńistiń 65 jyldyǵyna oraı salynǵan «Dańq» memorıaly Otan úshin ot keshken maıdangerlerdi ulyqtaıdy. Alleıanyń uzyndyǵy 285 metr, eni 22 metr. Alleıa boıyna ornatylǵan granıt tastarǵa óńirimizden soǵysqa attanǵan 140 myńnan astam jaýyngerdiń esimi qashap jazyldy. Sondaı-aq, ońtústikten shyqqan 51 Keńes Odaǵynyń Batyry men 8 Dańq ordeniniń tolyq ıegeri jáne bir Halyq qaharmanynyń aty-jóni bólek taqtaǵa qasterlep jazylǵan.
Shahardaǵy temirjol vokzaly da búgingi zaman talabyna saı qaıta jańǵyrtyldy. Vokzal ishinde medıınalyq beket, ana men bala bólmesi, ashana ashyldy. Jylytý, jeldetkish júıeleri jańartylyp, jolaýshylarǵa qolaıly jaǵdaı jasaldy. Vokzal aldynyń sánin buzyp turǵan kommerııalyq nysandar joıylyp, aýmaqta tegin avtoturaq uıymdastyryldy. Al kásipkerler kómegimen salynǵan vokzal aldyndaǵy «Jibek joly» kompozıııasy da qala ajaryn ashyp tur.
Sondaı-aq, qala ortalyǵyndaǵy jańa haıtek tehnologııasy negizinde metall men shynydan jasalǵan «Qyzǵaldaq» kompozıııasy búginde stýdentter, jastar men qala halqynyń bos ýaqytta demalyp, serýen quratyn súıikti ornyna aınaldy.
Kórnekti memleket qaıratkeri Asanbaı Asqarov negizin qalaǵan dendrosaıabaq ta jańarýda. Mine, qala turǵyndarynyń belsene qatysýymen sońǵy eki jylda tazalyq jumystary qolǵa alyndy. Búginde aýmaǵy 117 gektardan asatyn, 600-ge tarta ósimdik pen aǵash túri ósip turǵan dendrologııalyq baqty túgeldeı abattandyrý, jóndeý, sý júıelerin qalpyna keltirý jumystary aıaqtaldy. Ishki joldar, atpen jáne velosıpedpen serýendeý soqpaqtary retteldi. Bir qýanyshtysy, kól qalpyna keltirilip, jaǵalaýy kórkeıtildi. Kól ústine jaıaý júrginshiler kópiri salynyp, tas plıtalar tóseldi. Jol jıekterine shamdar ornatyldy, demalýshylar úshin oryndyqtar qoıyldy. Tumsa tabıǵattyń bir kórki jan-janýarlar bolǵandyqtan, dendrosaıabaq aýmaǵynda boı kótergen arnaıy volerge 20 tıin, 4 elik pen teńbil buǵy, 10 taýys, mańy tazalanyp, abattandyrylǵan kólge aqqý, qaz, úırek sekildi qustardyń 22-si jáne 20 myńdaı balyq jiberildi.
Dendrosaıabaqtan bıznestiń áleýmettik jaýapkershiligi aıasynda «Jas jubaılar» alleıasynyń ashylýy da shymkenttikter úshin úlken oqıǵa boldy. Ómirge birlesip qadam basqan baqytty juptar munda jıi keledi. Olar bul jerden ǵashyqtar músinin, sýburqaqtardy jáne «Mahabbat patshalyǵy» sarqyramasyn tamashalaı alady.