1991 jyldyń 18 qarashasynda sheteldegi etnıkalyq qazaqtardy Qazaqstanǵa kóshirý týraly QazSSR Úkimetiniń qaýlysy qabyldanǵan bolatyn. Búgin sol tarıhı sheshim shyqqan kúnge 30 jyl tolyp otyr, dep habarlaıdy “Adyrna” ulttyq portaly QazAqparat portalyna silteme jasap.
Kúni keshegi Ulttyq qoǵamdyq senim keńesiniń altynshy otyrysynda Prezıdent Qasym-Jomart Toqaev Úkimetke uly kósh datasyn kúntizbege engizýdi tapsyrǵan bolatyn.
«Uly kósh 1991 jyly bastaldy. Buǵan Elbasynyń tapsyrmasymen Qazaq KSR Mınıstrler kabıneti qabyldaǵan №711 qaýly resmı túrde jol ashty. Bul qujat 1991 jylǵy 18 qarashada qabyldandy. Kóp uzamaı Elbasy «Alysta júrgen aǵaıynǵa aq tilek» atty Joldaýyn jarııalap, shettegi qandastarymyzdy elge shaqyrdy», - dedi Qasym-Jomart Toqaev sol sharada.
Memleket basshysynyń málimeti boıynsha, sodan beri 1,5 mıllıonnan astam qazaq tarıhı otanyna qonys aýdarǵan.
«Búginde olar egemen elimizdi órkendetýge óz úlesin qosýda. Solardyń ishinde Aýyt Muqıbek jáne taǵy basqa qoǵam qaıratkerleri Uly kóshtiń tarıhı rólin eskerip, arnaıy kún belgileý qajettigin aıtyp júr. Úkimetke osy tarıhı datany ataýly kúnder kúntizbesine qosý máselesin jan-jaqty qarastyryp, tıisti usynys engizýdi tapsyramyn», - dedi Prezıdent.
Aıtýly kúnniń resmı kúntizbege enýine bastamashy bolǵandardyń biri, qoǵam qaıratkeri Aýyt Muqıbek bul kúndi :
«18 qarasha – qandastarymyzdyń taǵdyry sheshilgen kún» dep aıryqsha áspetteıdi. «Tuńǵysh Prezıdentimiz Nursultan Nazarbaev 1991 jylǵy 18 qarashada Qazaq KSR Mınıstrler kabınetine «Basqa respýblıkalardan jáne shetelderden selolyq jerlerde jumys isteýge tilek bildirýshi baıyrǵy ult adamdaryn Qazaq KSR-inde qonystandyrý tártibi men sharttary týraly» №711 qaýly shyǵartyp, alys-jaqyn shetelderdegi qandastarymyzdy Táýelsiz Qazaqstanǵa shaqyrýdy qolǵa aldy. Erekshe atap óterligi – sol №711 Qaýly elimiz táýelsizdigin jarııalaýdan buryn qabyldanǵandyǵymen óte qundy ári erekshe saıası mańyzǵa ıe. Táýelsizdiktiń 30 jyldyǵy qarsańynda 18 qarashany «Ulttyq kóshi-qon kúni» degen atpen kásibı merekeler men ataýly kúnderdiń tizbesine engizýdi surap, Prezıdent Qasym-Jomart Toqaevtyń atyna hat jazǵan edim. Prezıdent Qasym-Jomart Toqaev sol ótinishimizdi eskerip, Ulttyq qoǵamdyq senim keńesiniń altynshy otyrysynda «Úkimetke osy tarıhı datany ataýly kúnder tizbesine qosý máselesin jan-jaqty qarastyryp, tıisti usynys engizýdi tapsyrdy», - deıdi Ulttyq qoǵamdyq senim keńesiniń múshesi.
Qoǵam belsendisi 1997 jylǵy «Halyqtyń kóshi-qony týraly» zań osy №711 qaýlynyń negizinde qabyldanǵanyn aıtady.
«Memlekttik kóshi-qon saıasaty qalyptasyp, jyl ótken saıyn kemeldenip keledi. Qazaqstan shettegi óz qandastaryn Otanyna shaqyryp otyrǵan álemdegi sanaýly ǵana memleketterdiń biri boldy. Bul kún – Elimiz úshin de, Táýelsizdik jyldary shekara asyp kelip ata jurtyna qonystanǵan qandastarymyz úshin de, Otanǵa oralýdyń sát-saǵatyn kútip otyrǵan alystaǵy aǵaıyndar úshin de Uly mereke», - deıdi ol.
Eńbek jáne halyqty áleýmettik qorǵaý mınıstrliginiń málimetine súıensek, 1991 jyldan beri respýblıkaǵa 1 mıllıon 86 myń 200 etnıkalyq qazaq oralǵan. Al bıylǵy jyldyń basynan 1 qarashaǵa deıin 15 903 adam tarıhı otanymen tabysyp, qandas mártebesin alǵan. Bıyl kelgen etnıkalyq qazaqtardyń 76,3%-y Ózbekstannan, 9,5%-y Qytaıdan, 6,1%-y Túrikmenstannan, 2,5%-y Mońǵolııadan jáne 5,5%-y basqa elderden qonys aýdarǵan.
Ózi men urpaǵynyń taǵdyryn Atajurtpen baılanystyrǵan shettegi qazaqtardyń 28,3%-y Almaty oblysyna, 13,4%-y Túrkistan oblysyna, 19,1%-y Mańǵystaý óńirine, 8%-y Jambyl oblysyna, 10,5%-y Shymkent qalasyna qonystanǵan.
Atalǵan kontıngenttiń 55%-y eńbekke qabiletti jasta bolsa, 28,1%-y kámeletke bolmaǵan. Qalǵan 16,8%-y zeınet jasynda. «Otandastar qory» kommerııalyq emes akıonerlik qoǵamynyń «Qandastardy qoldaý» departamentiniń basqarýshy dırektory Gúlmıra Nurbaevanyń sózine qaraǵanda, 30 jyldyń ishinde qandastardy qujattandyrý máselesi naqty jolǵa qoıylǵan.
«Aqparat jáne qoǵamdyq damý mınıstrliginiń bastamasymen «Qandas» mártebesin alýdan bastap azamattyq alǵanǵa deıingi qyzmetterdi «Bir tereze» qaǵıdatyna sáıkes ońtaılandyrý jumystary júrgizilgen bolatyn. Búginde,
«Bir tereze» qaǵıdaty boıynsha qandastarǵa arnalǵan barlyq memlekettik qyzmetter ońtaılandyrylyp, «Halyqqa qyzmet kórsetý ortalyqtary» arqyly júzege asyp jatyr. Integraııalyq jumystardyń nátıjesinde Qazaqstan Respýblıkasy azamattyǵyn alǵanǵa deıingi rásimderge qandastar tapsyratyn qujattar sany 46-dan 16 qujatqa azaıyp, ony qaraý merzimi 6 aıdan 3 aıǵa qysqardy», - deıdi «Otandastar qorynyń» ókili.
“Adyrna” ulttyq portaly
