1991 jyldyŋ 18 qaraşasynda şeteldegı etnikalyq qazaqtardy Qazaqstanǧa köşıru turaly QazSSR Ükımetınıŋ qaulysy qabyldanǧan bolatyn. Bügın sol tarihi şeşım şyqqan künge 30 jyl tolyp otyr, dep habarlaidy “Adyrna” ūlttyq portaly QazAqparat portalyna sılteme jasap.
Künı keşegı Ūlttyq qoǧamdyq senım keŋesınıŋ altynşy otyrysynda Prezident Qasym-Jomart Toqaev Ükımetke ūly köş datasyn küntızbege engızudı tapsyrǧan bolatyn.
«Ūly köş 1991 jyly bastaldy. Būǧan Elbasynyŋ tapsyrmasymen Qazaq KSR Ministrler kabinetı qabyldaǧan №711 qauly resmi türde jol aşty. Būl qūjat 1991 jylǧy 18 qaraşada qabyldandy. Köp ūzamai Elbasy «Alysta jürgen aǧaiynǧa aq tılek» atty Joldauyn jariialap, şettegı qandastarymyzdy elge şaqyrdy», - dedı Qasym-Jomart Toqaev sol şarada.
Memleket basşysynyŋ mälımetı boiynşa, sodan berı 1,5 millionnan astam qazaq tarihi otanyna qonys audarǧan.
«Bügınde olar egemen elımızdı örkendetuge öz ülesın qosuda. Solardyŋ ışınde Auyt Mūqibek jäne taǧy basqa qoǧam qairatkerlerı Ūly köştıŋ tarihi rölın eskerıp, arnaiy kün belgıleu qajettıgın aityp jür. Ükımetke osy tarihi datany atauly künder küntızbesıne qosu mäselesın jan-jaqty qarastyryp, tiıstı ūsynys engızudı tapsyramyn», - dedı Prezident.
Aituly künnıŋ resmi küntızbege enuıne bastamaşy bolǧandardyŋ bırı, qoǧam qairatkerı Auyt Mūqibek būl kündı :
«18 qaraşa – qandastarymyzdyŋ taǧdyry şeşılgen kün» dep airyqşa äspetteidı. «Tūŋǧyş Prezidentımız Nūrsūltan Nazarbaev 1991 jylǧy 18 qaraşada Qazaq KSR Ministrler kabinetıne «Basqa respublikalardan jäne şetelderden selolyq jerlerde jūmys ısteuge tılek bıldıruşı baiyrǧy ūlt adamdaryn Qazaq KSR-ınde qonystandyru tärtıbı men şarttary turaly» №711 qauly şyǧartyp, alys-jaqyn şetelderdegı qandastarymyzdy Täuelsız Qazaqstanǧa şaqyrudy qolǧa aldy. Erekşe atap öterlıgı – sol №711 Qauly elımız täuelsızdıgın jariialaudan būryn qabyldanǧandyǧymen öte qūndy ärı erekşe saiasi maŋyzǧa ie. Täuelsızdıktıŋ 30 jyldyǧy qarsaŋynda 18 qaraşany «Ūlttyq köşı-qon künı» degen atpen käsıbi merekeler men atauly künderdıŋ tızbesıne engızudı sūrap, Prezident Qasym-Jomart Toqaevtyŋ atyna hat jazǧan edım. Prezident Qasym-Jomart Toqaev sol ötınışımızdı eskerıp, Ūlttyq qoǧamdyq senım keŋesınıŋ altynşy otyrysynda «Ükımetke osy tarihi datany atauly künder tızbesıne qosu mäselesın jan-jaqty qarastyryp, tiıstı ūsynys engızudı tapsyrdy», - deidı Ūlttyq qoǧamdyq senım keŋesınıŋ müşesı.
Qoǧam belsendısı 1997 jylǧy «Halyqtyŋ köşı-qony turaly» zaŋ osy №711 qaulynyŋ negızınde qabyldanǧanyn aitady.
«Memlekttık köşı-qon saiasaty qalyptasyp, jyl ötken saiyn kemeldenıp keledı. Qazaqstan şettegı öz qandastaryn Otanyna şaqyryp otyrǧan älemdegı sanauly ǧana memleketterdıŋ bırı boldy. Būl kün – Elımız üşın de, Täuelsızdık jyldary şekara asyp kelıp ata jūrtyna qonystanǧan qandastarymyz üşın de, Otanǧa oraludyŋ sät-saǧatyn kütıp otyrǧan alystaǧy aǧaiyndar üşın de Ūly mereke», - deidı ol.
Eŋbek jäne halyqty äleumettık qorǧau ministrlıgınıŋ mälımetıne süiensek, 1991 jyldan berı respublikaǧa 1 million 86 myŋ 200 etnikalyq qazaq oralǧan. Al biylǧy jyldyŋ basynan 1 qaraşaǧa deiın 15 903 adam tarihi otanymen tabysyp, qandas märtebesın alǧan. Biyl kelgen etnikalyq qazaqtardyŋ 76,3%-y Özbekstannan, 9,5%-y Qytaidan, 6,1%-y Türıkmenstannan, 2,5%-y Moŋǧoliiadan jäne 5,5%-y basqa elderden qonys audarǧan.
Özı men ūrpaǧynyŋ taǧdyryn Atajūrtpen bailanystyrǧan şettegı qazaqtardyŋ 28,3%-y Almaty oblysyna, 13,4%-y Türkıstan oblysyna, 19,1%-y Maŋǧystau öŋırıne, 8%-y Jambyl oblysyna, 10,5%-y Şymkent qalasyna qonystanǧan.
Atalǧan kontingenttıŋ 55%-y eŋbekke qabılettı jasta bolsa, 28,1%-y kämeletke bolmaǧan. Qalǧan 16,8%-y zeinet jasynda. «Otandastar qory» kommersiialyq emes aksionerlık qoǧamynyŋ «Qandastardy qoldau» departamentınıŋ basqaruşy direktory Gülmira Nūrbaevanyŋ sözıne qaraǧanda, 30 jyldyŋ ışınde qandastardy qūjattandyru mäselesı naqty jolǧa qoiylǧan.
«Aqparat jäne qoǧamdyq damu ministrlıgınıŋ bastamasymen «Qandas» märtebesın aludan bastap azamattyq alǧanǧa deiıngı qyzmetterdı «Bır tereze» qaǧidatyna säikes oŋtailandyru jūmystary jürgızılgen bolatyn. Bügınde,
«Bır tereze» qaǧidaty boiynşa qandastarǧa arnalǧan barlyq memlekettık qyzmetter oŋtailandyrylyp, «Halyqqa qyzmet körsetu ortalyqtary» arqyly jüzege asyp jatyr. İntegrasiialyq jūmystardyŋ nätijesınde Qazaqstan Respublikasy azamattyǧyn alǧanǧa deiıngı räsımderge qandastar tapsyratyn qūjattar sany 46-dan 16 qūjatqa azaiyp, ony qarau merzımı 6 aidan 3 aiǧa qysqardy», - deidı «Otandastar qorynyŋ» ökılı.
“Adyrna” ūlttyq portaly
