"Boks" aǵylshyn tilinde "belgili bir erejemen ótetin "jekpe-jek" dep atalady. Jalpy, "boks" degen sózdiń ózi jeke degendi bildiredi. Mysaly, aýrýhanadaǵy jeke bólim "boks" dep atalady. Áskerı kazarmalarda, súńgýir qaıyqtarda jáne t.t. "boks" bar. Erlerdiń oqshaý shash qoıýy da boks dep atalady...
Endi ony "jekpe-jek" deıtin bolsaq, onda onyń belgili bir erejeleri bolýy mindetti. Árbir boksshy óz sheberligin sol erejelerge saı shyńdaıdy, jetildiredi. Sondyqtan "boks" bir kezderi tek sheberlik emes, óner dep te qabyldana bastady.
Mysaly, alysqa barmaı-aq, ózimizdiń Serik Qonaqbaevtyń sheberligin alaıyq. Serik óte sulý boks ónerin kórsete aldy. Odan keıin oǵan uqsaǵan birneshe qazaqstandyq sportshylar boksty joǵarǵy óner deńgeıine kóterip, álemdik "Barker Kýbogy" ıegerleri atalǵany esimizde.
Qazirgi Olımpıadaǵy "boksty" kórip otyryp, adamnyń ony kórgisi kelmeıtini ras. Boks - KÓShE TÓBELESINE aınalypty. Onyń basty belgileri:
- Ońdy-soldy qoldy sermeý - beınebir kóshede top-top bolyp tóbeleskender sııaqty;
- Amaly sál taýsylsa - qarsylasyna salbyrap iline ketý, kúresý, baspen, shyntaqpen urý jáne t.t. "kóshe tóbelesiniń" belgileri boksty jaýlap alǵan;
- Qarsylasyn qolǵaptyń jip baılanǵan ishimen uryp jaraqattaý;
- Jelkeden, arqadan, tómennen t.t. erejege saı kelmeıtin soqqylar jasaý;
- Odan ózge de qıturqy amaldar qoldaný....
Qazirgi tóreshiler osynyń bárin kórip otyrsa da, ony "las boks" jáne "taza boks" ekenin bilip otyrsa da - tórelik etkende "las" pen "taza" eshbir eskerilmeıdi. Kim qolyn kóbirek shoshańdatsa, sol jeńip shyǵady... Beınebir "betpaqtardyń bet tyrnasýyna" tórelik etkendeı...
Egerde, olar boksshynyń árbir "las qımyly" úshin "aıyp upaıyn" belgilese - mundaı soraqylyq bolmas edi. (tártip buzǵany úshin salynatyn aıyppul sııaqty).
Ol bolmaýy sebepti, qazirgi boksta shyn boksshylar kóbine "kóshe hýlıgandarynan" taıaq jep, utylyp jatyr. Ondaı "las boksqa" kóptegen elderdiń boksshylary ábden úırenip, ákkilenip alǵan.
Mysaly, ol tásildi myna baýyrlas ózbek boksshylary da jıi qoldanady... Afrıkalyqtar da, amerıkalyqtar da odan ketári emes..
Al bizdiń qazaq boksshylary áli kúnge boksty "óner" sanap, jarystarǵa osy taktıkamen keledi.
Biz óz qarsylastarymyz da solaı boks kórsetedi dep oılaımyz da, osyndaı sheberlikti basty orynǵa qoıamyz. ROMANTIKPIZ. Nátıjesinde, bizdiń "taza boks" degen ónerimiz "las bokstan" ońbaı taıaq jeýde. Ne isteý kerek? "Las boksty" úıretsek - ózindik "qazaqstandyq" dep atalatyn tamasha stıldi joǵaltamyz.Úırenbesek - boksty "kóshe hýlıgandary" taptap barady...
Olaı bolsa, Qazaqstandyq Boks Federaııasy Halyqaralyq Olımpıada komıtetine "Boks Olımpıada baǵdarlamasynan alynyp tastalsyn" degen talap qoıýy kerek. (Qazirgi bokstyń shyn boks bolmaı qalǵanyn dáleldeıtin materıaldar jetkilikti. Solardy alǵa tartyp, osylaı talap qoıylsyn). Bolmasa,qazirgi bokstasý erejesine óte mańyzdy, ásirese, "las boksty" tejeıtin erejelerdi jasap shyǵý talap etilsin! Sonymen qatar, TÓREShILERGE qoıylatyn talaptar da túbirimen qaıta qaralsyn degen talap qoıý kerek! Sonda Qazaq boksynyń kósegesi kógeredi...
Ábdirashıt Bákiruly,
"Adyrna" ulttyq portaly
