"Boks" aǧylşyn tılınde "belgılı bır erejemen ötetın "jekpe-jek" dep atalady. Jalpy, "boks" degen sözdıŋ özı jeke degendı bıldıredı. Mysaly, auruhanadaǧy jeke bölım "boks" dep atalady. Äskeri kazarmalarda, süŋguır qaiyqtarda jäne t.t. "boks" bar. Erlerdıŋ oqşau şaş qoiuy da boks dep atalady...
Endı ony "jekpe-jek" deitın bolsaq, onda onyŋ belgılı bır erejelerı boluy mındettı. Ärbır boksşy öz şeberlıgın sol erejelerge sai şyŋdaidy, jetıldıredı. Sondyqtan "boks" bır kezderı tek şeberlık emes, öner dep te qabyldana bastady.
Mysaly, alysqa barmai-aq, özımızdıŋ Serık Qonaqbaevtyŋ şeberlıgın alaiyq. Serık öte sūlu boks önerın körsete aldy. Odan keiın oǧan ūqsaǧan bırneşe qazaqstandyq sportşylar boksty joǧarǧy öner deŋgeiıne köterıp, älemdık "Barker Kubogy" iegerlerı atalǧany esımızde.
Qazırgı Olimpiadaǧy "boksty" körıp otyryp, adamnyŋ ony körgısı kelmeitını ras. Boks - KÖŞE TÖBELESINE ainalypty. Onyŋ basty belgılerı:
- Oŋdy-soldy qoldy sermeu - beinebır köşede top-top bolyp töbeleskender siiaqty;
- Amaly säl tausylsa - qarsylasyna salbyrap ılıne ketu, küresu, baspen, şyntaqpen ūru jäne t.t. "köşe töbelesınıŋ" belgılerı boksty jaulap alǧan;
- Qarsylasyn qolǧaptyŋ jıp bailanǧan ışımen ūryp jaraqattau;
- Jelkeden, arqadan, tömennen t.t. erejege sai kelmeitın soqqylar jasau;
- Odan özge de qitūrqy amaldar qoldanu....
Qazırgı töreşıler osynyŋ bärın körıp otyrsa da, ony "las boks" jäne "taza boks" ekenın bılıp otyrsa da - törelık etkende "las" pen "taza" eşbır eskerılmeidı. Kım qolyn köbırek şoşaŋdatsa, sol jeŋıp şyǧady... Beinebır "betpaqtardyŋ bet tyrnasuyna" törelık etkendei...
Egerde, olar boksşynyŋ ärbır "las qimyly" üşın "aiyp ūpaiyn" belgılese - mūndai soraqylyq bolmas edı. (tärtıp būzǧany üşın salynatyn aiyppūl siiaqty).
Ol bolmauy sebeptı, qazırgı boksta şyn boksşylar köbıne "köşe huligandarynan" taiaq jep, ūtylyp jatyr. Ondai "las boksqa" köptegen elderdıŋ boksşylary äbden üirenıp, äkkılenıp alǧan.
Mysaly, ol täsıldı myna bauyrlas özbek boksşylary da jiı qoldanady... Afrikalyqtar da, amerikalyqtar da odan ketärı emes..
Al bızdıŋ qazaq boksşylary älı künge boksty "öner" sanap, jarystarǧa osy taktikamen keledı.
Bız öz qarsylastarymyz da solai boks körsetedı dep oilaimyz da, osyndai şeberlıktı basty orynǧa qoiamyz. ROMANTİKPIZ. Nätijesınde, bızdıŋ "taza boks" degen önerımız "las bokstan" oŋbai taiaq jeude. Ne ısteu kerek? "Las boksty" üiretsek - özındık "qazaqstandyq" dep atalatyn tamaşa stildı joǧaltamyz.Üirenbesek - boksty "köşe huligandary" taptap barady...
Olai bolsa, Qazaqstandyq Boks Federasiiasy Halyqaralyq Olimpiada komitetıne "Boks Olimpiada baǧdarlamasynan alynyp tastalsyn" degen talap qoiuy kerek. (Qazırgı bokstyŋ şyn boks bolmai qalǧanyn däleldeitın materialdar jetkılıktı. Solardy alǧa tartyp, osylai talap qoiylsyn). Bolmasa,qazırgı bokstasu erejesıne öte maŋyzdy, äsırese, "las boksty" tejeitın erejelerdı jasap şyǧu talap etılsın! Sonymen qatar, TÖREŞILERGE qoiylatyn talaptar da tübırımen qaita qaralsyn degen talap qoiu kerek! Sonda Qazaq boksynyŋ kösegesı kögeredı...
Äbdıraşit Bäkırūly,
"Adyrna" ūlttyq portaly
Ūqsas jaŋalyqtar
