Ömırdıŋ bır sätte 180 gradusqa jaqsy arnaǧa özgerıp ketuı ǧajap emes. Müldem oiymyzǧa da almaǧan jerde tūryp, tüsımızge de kırmegen jerde bılım aluymyz da mümkın. Onyŋ naqty dälelı Oŋtüstık Koreia tūrǧyny- Qūlpynai Baituova. Ol özınıŋ ömırı az uaqyttyŋ ışınde qalai özgerıp, Oŋtüstık Koreiaǧa qalai köşıp barǧany jaiynda qyzyqty oqiǧalarymen bölısıp, älemdegı eŋ jaqsy damyǧan eldıŋ şynaiy ömırımen tanystyrdy.
– Sälemetsız be, Qūlpynai hanym! Sızben tanysqanyma öte quanyştymyn. Eŋ aldymen, Koreiadaǧy ömırıŋızdıŋ alǧaşqy kezeŋderın aityp ötseŋız. Salt-dästürıne, mentalitenıne, mädenietıne üirenıp ketu qiynǧa soqty ma?
– Alǧaşynda men Koreiaǧa oqu üşın barǧanmyn. Oquǧa kelmes būryn Almatydaǧy korei meiramhanasy men qonaq üiınde jūmys jasaǧanmyn. Osy jūmysymnyŋ arqasynda korei tılın bırşama meŋgerdım. Dını de, tılı de basqa elge kelgende azdap qinalǧan sätterım boldy. Eŋ alǧaşqy kezde jataqhanada tūrdym jäne keibır taǧamdaryna allergiiam boldy. Şyndyǧynda Koreiadaǧy jäne Qazaqstandaǧy koreilerdıŋ aiyrmaşylyqtary bar. Bastapqyda taza koreilıkterdıŋ mädenietıne üirenıse almadym. Tılı, taǧamy bölek bolǧanmen, mädenietı, mentalitetı jaǧynan Qazaqstanmen öte ūqsas. Oqu ornynda men sekıldı özge ūlt ökılderı de boldy. Alǧaşqy 6 ai qinalǧanym ras, bıraq şet eldık retınde Koreianyŋ tynys-tırşılıgıne tez beiımdelıp kete aldym.
– Koreiaǧa köşıp barǧaly koreilerden boiyŋyzǧa sıŋırgen ädetter bar ma? Koreilıkterden aluymyz kerek jaqsy ädetterdı atap ötseŋız.
– Koreiaǧa köşıp kelgenıme 8 jyl boldy. Osy jyldar ışınde qatty özgerdım desem de bolady. Bırınşıden, ünemı külıp jürudı üirendım. Nege ekenın bılmeimın men Qazaqstanda bolǧanda ainalamdaǧylar menı «suyq, köŋılsız adam» retınde qabyldaǧan edı. Al, Koreiaǧa kelgennen keiın ünemı külıp, jaidarly jüru ädetke ainalyp kettı. Külıp jüru- sünnet. Ekınşıden, özıme köŋıl bölıp, densaulyǧymdy küte bastadym. Koreia halqy eŋ alǧaşqy kezekte densaulyqtaryna män beredı. Sudy da öz tärtıbımen ışıp, taǧy bır ädet qalyptastyrdym. Üşınşıden, jyldam boludy ädetke ainaldyrdym. Koreiada barlyq adam jūmysynyŋ tez bıtkenın oilap, asyǧyp jüredı. Al, Qazaqstanda kerısınşe ǧoi. Koreilıkterden eŋbekqor boludy üirengen dūrys dep oilaimyn. Sebebı, koreiler 2-3 jerde jūmys jasap, köbırek qarajat tabuǧa tyrysady. Olar üşın künıne 3 saǧat qana ūiyqtau öte qalypty bolyp sanalady. Al, 1 saǧat üide bos otyrudy olar «taqyrǧa otyru» dep esepteidı. Artyq uaqyt bolǧan jaǧdaida jaŋa jūmys ızdep, tynym tappaidy. Koreilerdıŋ taǧy bır ülgı alatyn tūsy- bılımdılıkterı. Mūnda jas ta, kärı de oqu-bılımge qūştar bolyp tūrady. Mysaly, menıŋ qaiyn atam 60 jastan asqan, bıraq älı künge deiın kurstarǧa qatysyp, özın damytyp jüredı. Men oqyǧan universitette egde jastaǧy kısılerdı de kezdestırgenmın. Koreiaǧa kelgelı jylyna kem degende 3-4 kursqa qatysyp kelemın. Bızdıŋ elde de osyndai qaǧida qalyptassa, bılımdı adamdardyŋ köp bolatynyna senemın.
– Koreiadaǧy «Tomiris» diaspora tobynyŋ müşesı ekensız. Būl toptyŋ maqsaty qandai? Koreilıkterdıŋ Qazaqstan tarihyna, mädenietıne degen qyzyǧuşylyǧy jaiynda oi bölısseŋız.
– Toptyŋ maqsaty- koreilıkterge, Koreiadaǧy şeteldıkterge qazaq halqynyŋ tarihyn, salt-dästürın tanystyru. «Tomiris» diaspora toby Koreiada qazaq merekelerın toilap, festival ūiymdastyrady. Kärıster belsendı qatysyp, bızdıŋ ūlttyq kiımderımızge, dombyraǧa taŋǧalǧan sätterı boldy. Menıŋ taǧy bır jūmysym bar. Būl jūmysta maǧan türlı ūsynystar tüsedı, al men koreilık balabaqşalarǧa, mektepterge qazaq mädenietın tanystyrumen ainalysamyn.
– Tuǧan jerıŋızdı saǧynǧan sätterde ne ısteisız? Bolaşaqta Qazaqstanǧa köşıp kelu oilaryŋyzda bar ma?
-Jylyna 1 ret otbasymyzben tuǧan jerıme baryp tūramyz. Karantinge bailanysty beineqoŋyraular arqyly söilesıp tūramyz, bıraq saǧynyş mūnymen basylmaidy. Koreiada tūratyn qazaqtarmen kezdesıp, şai ışıp alatyn kezder bolady (külıp). Jūbaiym Qazaqstannyŋ tabiǧatyn, salt-dästürın, taǧamyn qatty jaqsy köredı. Ol «ūlymyz oquǧa tüsken kezde Qazaqstanǧa köşıp baraiyq» dep aitqan bolatyn. Jūbaiym Qazaqstanda 5 jyl oqyp, jūmys jasaǧandyqtan köşıp baru oiynda bar.
– Qazırgı taŋda qandai ıspen ainalysyp jürsız? Özıŋızdıŋ audarmaşylyq qyzmetıŋız jaily aityp ötseŋız. Qandai tılderdı jetık bılesız, audarma ısınde qandai tılderdı qoldanasyz?
-Bırınşıden, «Kulpynay TV» iutub kanalyn jürgızemın. Iýtub kanalymda Koreianyŋ ömırımen tolyq tanystyramyn. Būl kanaldy aşqan sebebım- Koreiaǧa oquǧa, jūmysqa keletın otandastarymyzdy aldyn ala aqparattandyru Ekınşıden, instagram paraqşamda korei tılınde sabaq beremın. Qazaqstandaǧy jandar üşın onlain, al İnchhon qalasyndaǧy jandar üşın offlain rejimde kärıs tılınde sabaq jürgızemın. Koreiaǧa kelgelı ärtürlı salada bılım aldym. Mysaly, sot, zaŋgerlık, medisina salasynda kurstarǧa qatystym. Sol üşın audarmamen jiı ainalysamyn. Audarmaşy bolu üşın kärıs tılın tolyq bılu kerek. Köptegen adamdar aǧylşyn tılın bılse, Koreiada ömır süre alamyz dep qatelesedı. Koreiler- öte ūltşyl halyq. Aǧylşyn tılın bılıp tūrǧanyna qaramastan barlyǧy kärısşe söileidı. Bank, medisina salasynda jiı audarma jasaimyn.
– Audarma ısınen bölek korei tılın üiretu kurstaryn ötkızıp jürsız. Qazaq jastarynyŋ tıl üirenuge degen ūmtylysyn täjıribeŋız boiynşa aityp berseŋız.
-Kärıs tılın 2010 jyldan berı oqyp kelemın. Köptegen jastardyŋ maqsaty Koreiaǧa grantqa oquǧa tüsu, sol sebeptı kärıs tılıne degen sūranys joǧary. Koreiada audarma, medisina, IT salalaryn meŋgerudı armandap, tıl üirenıp jatqan jandar da jeterlık. Şynymdy aitsam, qazırgı jasöspırımderdıŋ bılımge degen qūştarlyǧynaqatty taŋǧalamyn.
– Korei tılın üiretudegı basty maqsatyŋyz qandai? Koreiada qazaq tılın üiretuge qatysty osyndai kurstar bar ma?
-Iýtub kanalymdaǧy körermenderım tıl üiretuımdı ötıngennen keiın osy ıstı qolǧa aldym. Maǧan oqytuşy bolǧan qatty ūnaidy. Basty maqsatym- jastarǧa tüsınıktı ärı jeŋıl tılde bılım beru. Qazır men Koreiada Qazaqstanǧa jylyna 3-4 ret jūmysqa baratyn koreilıkterge qazaq tılın üiretemın. Sonymen qosa, Koreianyŋ keibır universitetterınde qazaq tılın üiretetın fakultetter bar. Qazaq tılındegı därısterdı qazaq professorlary jürgızedı. Menıŋ qazaq tılın üirenıp jürgen kärıs dostarym da az emes. Jaqynda qazaq tılın öte jaqsy meŋgergen bır tanysym Qazaqstanǧa barǧan edı. Bıraq ol maǧan: «Qūlpynai, mūnda men üirengen sözderdı qoldana almaimyn. Barlyǧy orysşa söileidı» dep aitty. Ärine, būl- ökınıştı jaǧdai.
– Qazır Oŋtüstık Koreianyŋ keibır qalalarynda karantin ötkızılıp jatyr. Koreia- medisinasy, ekonomikasy öte joǧary deŋgeide damyǧan el. Osy karantin tūsynda memleket halyqqa qandai kömek ūsynady?
-Karantinnıŋ türlı satylary bolyp tūrady. Mysaly, karantin 2.5 satysyna jetken kezde är adamǧa 1000 dollar berıledı. Bız 2 ret alyp kördık. Sonymen qatar, balalarǧa da qarajat böledı, azyq-tülıkpen qamtamasyz etedı. Bıraq kömek körsetu är qalada ärtürlı ötedı. Biznespen ainalysatyn käsıpkerlerge jūmys toqtap qalǧandyqtan 3000 dollar kölemınde kömek beredı. Halyq ta öte ūqypty, eşqaşan betperdesız jürmeidı. Zaŋdy qataŋ türde saqtaidy.
– Ūlyŋyz jaqynda mektepke barady eken. Mektep taŋdau prosesı jürıp jatqan sekıldı. Jalpy Oŋtüstık Koreianyŋ mektepterınıŋ artyqşylyqtary qandai?
-Koreiada ata-analar balasy üşın mekteptı erte bastan taŋdap qoiady. Oqu jyly bızde qyrküiekte, al Koreiada nauryzda bastalady. Mūnda barlyq mektep 12 jyl bılım beredı jäne bastauyş, orta, joǧary synyptary bır-bırınen qaşyqta ornalasqan. Är synypta teledidar bolady. Balabaqşada da, mektepte de sabaq bastalmas būryn 30 minut boiy tärbie saǧaty ötkızıledı. Joǧary synyp oquşylary taŋǧy 6-da mektepke ketıp, tüngı 12-de oralady. Emtihandary da öte qataŋ ärı barlyq oquşy üşın öte maŋyzdy bolyp sanalady. Ata-analary bızdegıdei balasynyŋ bolaşaǧy üşın türlı qosymşa kurstarǧa aiamai aqşa jūmsaidy. Qazaqstanda jazda 3 ai demalsa, Koreiada qys mezgılınde 3 ai demalady. Odan bölek mūnda tek qyzdar, tek ūldar oqityn mektepter öte köp. Qazır ūlymyzdy osyndai baǧyttaǧy mektepke aparu oiymyzda bar.
– Qazırgı eŋ ülken armanyŋyz qandai?
-Bırınşıden, ındet joiylyp, karantinsız, betperdesız ömır sürsek eken. Ekınşıden, kıtap jazǧym keledı. Qazaqstanda kärıs tılın orysşa üiretetın kıtaptar öte köp. Al, men qazaqşa üiretetın kıtap jazudy armandaimyn, qazır bastap ta kettım. Abyroily ūstaz boludy jäne Koreiada qazaqstandyqtar üşın jūmys vizasy aşylǧanyn tıleimın.
-Bız bılmegen tyŋ derektermen bölıskenıŋız üşın köp raqmet! Armandaryŋyzdyŋ oryndaluyna tılektespız.
Äŋgımelesken Aidana Şalqarova,
«Adyrna» ūlttyq portaly
