Jyl saıyn Ramazan aıy bastalǵanda, el ishinde túrli jaǵdaılar bolǵanyn estip, bilip jatamyz. Esterińizde bolsa, birer jyl buryn oraza ustaǵan birneshe adamnyń túsiniksiz jaǵdaıda kóz jumǵany týraly aqpar tarap edi. Ol adamdar ustaǵan orazadan emes, dál sol kezde tarap jatqan juqpaly aýrý saldarynan bolǵan oqıǵa ekenin keıin belgili bolyp edi.
Bıyl da sondaı keleńsiz jaǵdaı týraly jazba áleýmettik jelide tarady. «Bir kelinimiz aıaǵy aýyr bolsa da oraza ustap júrgen. Bes aılyq balasyn ýaqytynan erte týyp qoıdy. Medıkter adam bolýy beıməlim, aman qalsa da, kemtar bolady depti. Kelinniń əýelgi nıetinde Alla járdem beredi dep oılaǵan bolar. Qaınaıdy qanyń, ashıdy janyń. Bes aılyq balanyń obalyn aıtsańshy. Dúmsheliktiń de shegi bolý kerek qoı! Endi kelinim ózi qan jylap otqanda birdeńe deýge aýzyń barmaıdy»,- dep jazdy jeli qoldanýshy Alibı Manash. Osy jazbaǵa qatysty pikir bildirgenderdiń kóbisi júkti, emizýli kelinshek oraza ustamasa bolatynyn jazýda.
Alaıda solardyń ishinde Dıdar Shynybek degen bir kelinshek: «Júktiliktiń 8aıynda ,2020jyly Oraza ustadym,óte jeńil keremet júrdim,ishim úlken boldy,ul kerek edi (biraq endi shilııı ul ul degen joqpyn,deni saý bolsyn dep kim bolsa da ) vrachtar ishi dáý dep qoryqty, men qoryqpadym ulym 4kg 925gramm bolyp týyldy.Tolǵaq jenil bolǵany sonsha qalaı týǵanymdy bilmeı qaldym. Deni saý boıy 61,sm bolyp 12.06.2020 kúni shekesi torsyqtaı Alpamystaı ul týdym, esimin Omar dep qoıdym!!!Allanyń qalaýy ǵoı bári !!!» dep jazsa, al Aınýr Maıdanova : «Dárigerler aıta beredi! Kelinińizdiń nıeti túzý bolsa boldy.Bir Alla ózi retteıdi! Tek Alladan úmitin úzbesin balasynan densaýlyq pen ómir suraı bersin!»,- dep jubatý jazba qaldyrypty.
Bul jerde aıtpaǵymyz, dindi nemese orazany teriske shyǵarý emes. Mynadaı túsiniktegi adamdardyń qoǵamda kóbeıý qaýpine nazar aýdartqymyz keledi. Oraza ustasa da, shekesi torsyqtaı Alpamystaı ul týýǵa bolady jáne dáriger emes, Alla bárin retteıdi degen pikirdi oqyǵan kez kelgen dinnen habarsyz, aqyly tolyspaǵan adam densaýlyǵyn qurbandyqqa shalýy múmkin ǵoı?! «Bári Allanyń qolynda» dep ashyq turǵan elektr symyn ustaısyz ba? Qoǵamda osyndaı taıaz túsinikti adamdardyń kóbeıýi dinı saýatsyzdyq pen dinniń durys nasıhattalmaýynan, jalpy bilimsizdikten emes pe?
«Bizdegi dinı tanym, túsinik negizinen áldekimniń aýyzeki aıtqan dinı ýaǵyzdaryn qabyldaýmen qalyptasýda. Mysaly, qazir men bireýge pálen súreniń, túgen aıatynda «oraza ustaý búkil adamǵa paryz» dep jazylǵan desem, osyny tyńdap otyrǵan adamyńyz óz betimen sol aıatty ashyp, oqyp, ne jazylǵanyna kóz jetkizbeıdi de. "Pálenshe solaı degen" dep osy aıtqanymdy basqasyna jetkize beredi. Bylaı qarasań, tehnologııa damyǵan, ınternet bar zaman qazir. Alaıda óz betimen izdenip, oqyp, bilýge umtylatyn adam óte az. Dál sol sııaqty, júkti áıeldiń oraza ustaýyn da men osyndaı saýatsyzdyqtan dep bilemin. Iá, dinı túsinikke salsaq, bergen de – Alla, alatyn da – Alla ekeni ras.
Alaıda, Allanyń ózi de «saqtansań – saqtaımyn» demeı me? Iaǵnı, amaldaryn da oryndaý kerek. Sonymen qatar oraza paryz bolsa, ár pendeniń densaýlyǵy – Allanyń amanaty ekenin umytpaý kerek. Paryzdy oryndap, amanatqa qııanat jasaý qanshalyqty qısyndy? Túptep kelgende, qaıǵyly oqıǵalar orazadan emes, oraza, dinnen habarsyz, dúmshelerdiń áreketinen der edim»,- deıdi dintanýshy, Ankara ýnıversıtetiniń magıstranty Darhan Muqasan.
«Ár adam óz densaýlyǵyna jaýapty. Osyndaı jaýapkershilikti sezinbeýdiń saldarynan qoǵamnyń saýlyǵyna qaýip tónýde. Mysaly, sońǵy ýaqytta Qazaqstanda nelikten aýrý balalar sany kúrt artty? Balanyń saýlyǵy úshin aldymen ata-anasy jaýapty. Bizdiń keı jastarymyz ishimdik iship, tekmeki tartyp júrip «bala jasaıtyny» jasyryn emes. Sonymen qatar, áldebir dinı túsinikterdiń de áshtegi sharana úshin zııan bolatynyn keıbiri bile bermeıdi. Mysaly, sóz bolyp otyrǵan oraza ustaǵan júkti áıeldi alyp qaraıyq.
Ishinde tolyq damyp jetilmegen sharanasy bar áıel qalaı kún uzaqqa sýsyz, tamaqsyz júrmekke bel býdy? Ishtegi sábı úshin kerisinshe kóbirek qunarly tamaq iship, densaýlyǵyn durystaýdy oılaýdyń ornyna, oraza ustaý aqylǵa qonymsyz der edim. Sosyn, qazir qıt etse, kináni dárigerge aýdarý ádetke aınaldy. Aýyrǵanda, em izdep dárigerge keletinder, saýyǵyp ketse, «Allanyń arqasynda»deıdi de, al eger saýyqpaı jatsa, «dárigerdiń saýatsyzdyǵynan» deıdi. Qoryta aıtqanda, munyń bári qoǵamnyń bilimsizdiginen der edim»,- deıdi bizben suhbatynda akýsher-gınekolog Ǵalııa Saparqyzy.
Muqash MURATULY,
«Adyrna» ulttyq portaly.
Foto ashyq derekkózden alyndy.
