Qazaqstandyqtar Telegram-chattarda Alfred Ýollestiń «Vakınaııa paıdasyz jáne qaýipti» atty kitabynyń muqabasynyń sýretin taratyp jatyr. Stopfake.kz jýrnalısteri aqparattyń ras-ótirigin anyqtady, dep habarlaıdy «Adyrna» ulttyq portaly saıtqa silteme jasap.
«Alfred Ýolles – brıtandyq natýralıst, geograf, bıolog jáne antropolog. Ol 1823 jyly dúnıege kelip, 1913 jyly qaıtys bolǵan. Ýolles túrli taqyryptarda kóp kitap jazǵan. Mysaly, amazonııalyq palmalar, prımattar, Marstyń ómir súrýge jaramdylyǵy jáne t.b. týraly. Budan basqa, sheshekke qarsy vakınaııa men ımmýndaýǵa arnalǵan eńbekteri de bar.
Atap aıtqanda, Ýolles vakınaııa tıimdi emes jáne qaýipti, al sheshek aýrýy týraly statıstıka oǵan qarsy ekpe jasaı bastaǵannan keıin ósti dep sanaǵan.
Alfred Ýollestiń kitaptary qupııa emes. Onyń týyndylary, sonyń ishinde vakınaııa týraly eńbekteri udaıy basylyp shyǵady. Atap aıtqanda, áleýmettik jelilerde aty atalǵan kitapty ınternetten 18,5 AQSh dollaryna satyp alýǵa bolady. Keıbir eńbekterin onlaın tegin oqýǵa bolady.
Dáleldi medıına standarttarynyń bolmaýyna jáne vakınaııanyń jańalyǵyna baılanysty Ýollestiń kózqarastaryn onyń basqa zamandastary da, izasharlary da qoldaǵan. Mysaly, 1798 jyly London koroldik qaýymdastyǵy óz bedeline qaýip tóndirgisi kelmegendikten Edvard Djennerdiń sheshek aýrýyna qarsy vakınaııa týraly jazbalaryn jarııalaýdan bas tartqan.
Alaıda, keıinnen Djenner vakına oılap tapqany úshin birneshe marapattarǵa ıe boldy jáne onyń qurmetine Trafalgar alańynda eskertkish ornatyldy.
Ýaqyt óte kele jáne jalpy medıınanyń jetildirilýimen vakınalar qaýipti aýrýlardyń aldyn alýdyń senimdi jáne qaýipsiz ádisi ekeni belgili boldy. Qazirgi ýaqytta ımmýndaýdyń arqasynda álemde sheshek, polıomıelıt, tyrysqaq jáne sirespe aýrýlary tirkelmeıdi deýge bolady.
Dıfterııa, qyzylsha jáne týberkýlez aýrýlary saldarynan bolatyn ólim-jitim sırek kezdesedi.
Zamanaýı vakınalar klınıkaǵa deıingi jáne klınıkalyq synaqtardan ótedi, olardyń tıimdiligi men qaýipsizdigi dáleldengen.
Búginde Alfred Ýollestiń kózqarastary tek tarıhı turǵyda ǵana qarastyrylady. Qazirgi ǵalymdar natýralısttiń kezinde vakınalardyń tıimdiligin baǵalaýdyń jetkilikti qurylymdalǵan statıstıkasy men ádisteri bolmaǵan, bul onyń pikirine áser etýi múmkin dep jazady.
Degenmen, qazir onyń vakınalardyń qaýiptiligi jáne olardyń tıimdiligi týraly málimdemelerin ǵylymı derekterdi qoldana otyryp, ońaı joqqa shyǵarýǵa bolady. Ýollestiń kezinde kóptegen aýrýlarǵa qarsy vakınalar áli bolmaǵanyn eskergen jón.
Osylaısha, HH ǵasyrdyń basyndaǵy kitaptar qupııa emes jáne vakınaııanyń qaýiptiligin de, onyń tıimsizdigin de dáleldeı almaıdy. Avtordyń qolyndaǵy málimetter jetkiliksiz jáne ǵylymnyń damý deńgeıi salystyrmaly túrde tómen boldy», - deıdi saıt jýrnalısteri.
(foto stopfake.kz saıtynan)
