«Resei – Türkılerdıŋ jerınde otyrǧanyn ūmytpasyn!»

Äleumettık jelı türlı közqarastaǧy azamattardyŋ jinalǧan ortasy ǧoi. Desek te, kei kezde osy äleumettık jelı arqyly eldı eleŋ etkızerlık şarualar atqaryp jürgen basqa memlekettegı jandarmen de tanysuǧa mümkındık bar. Mäselen, bursalyq azamat Kerım Chelebimen de bızdı tanystyrǧan belgılı bır ortaq közqaras pen ūstanymdar edı. Kerımmen söilese kelıp, erekşe nazar audaruǧa tūrarlyq jaittar turaly estıp, bıldık. Bursalyq 42 jastaǧy Kerım jūrtqa tanymal saiasi ırı tūlǧa emes. Alaida Kerımnıŋ atqaryp jürgen şaruasyn «men» degen saiasatkerdıŋ özı batyldyq tanytyp qolǧa ala bermesı anyq.  2016 jyly  «Bursa Ayyıldız Gençlik ve Spor Kulübü» («Ai jūldyz Bursa jastar jäne sport kluby») jūmysyn qolǧa alǧan Kerım Chelebi bügınge deiın tek bursalyq jastardyŋ sporttyq mäselesın ǧana emes, Bursa qalasyndaǧy Türkı memleketterınen kelgen studentterımen de etene jaqyn jūmys jürgızude eken. «Bastapqyda jastarymyzdyŋ köşe kezıp, bos jüruden saqtau maqsatynda qūrylǧan qauymdastyǧymyz uaqyt öte kele, Türkılerdıŋ bügıngı jas ūrpaqtaryna ideologiialyq tūrǧydan jūmys jürgızudı qolǧa aldy»,- deidı Kerım. Türkı jastarynyŋ aibyndy ruhyn oiatudy maqsat etemız Negızgı maqsattary – Türkılerdıŋ ötken tarihyn nasihattau arqyly Türkı jastarynyŋ aibyndy ruhyn oiatu ekenın aitqan ol: «Bursada türkiialyq Türkı jastarynan bölık, türlı sebeppen ömır sürıp jatqan basqa da Türkı memleketterınıŋ azamattary az emes. Solardyŋ ışınde äsırese, qalamyzǧa bılım ızdep kelgen basqa memlekettıŋ Türkı jastarymen tyǧyz bailanys ornatuǧa barynşa tyrysamyz. Türkılık ideologiiaǧa negızdelgen türlı jiyndar, konferensiialar ötkızemız»,- deidı ol. «Sonda Bursaǧa oquǧa kelgen mysaly, Orta Aziialyq Türkı jastary sızderdı özderı arnaiy ızdep kelıp, jiyndaryŋyzǧa qatysa ma?» - degen sūraǧymyzǧa Kerım Chelebi: «Būl künde iä, bızdıŋ ūiymdastyrǧan şaralarǧa qatysatyn Türkı jastary az emes. Bastapqyda Orta Aziiadan keletın jas Türkılerdı qatarymyzǧa tartu qiyndau boldy. Qanşa degenmen, ǧasyrǧa juyq Reseige baǧynyşty bolǧan memleketterdıŋ azamattaryna «Türkıler, Tūran» degen dünielerdı nasihattau oŋaiǧa soqpady. Älı de syrttan keletın bauyrlarymyzdyŋ keibırı «Türkılık ideologiiasyna» ürke qaraitynyn jasyrmaimyn.

Desek te, būrynǧydai emes, qazır qatarymyz kün sanap artyp keledı. Är jylda basqa Türkı elderınen Bursaǧa jaŋadan oquǧa kelgen studentterdı arnaiy oqu oryndaryna ızdep baryp, būl qalada Türkılerdıŋ qauymdastyǧy baryn aityp, tanysyp qaitamyz. Tanysyp qana qoimai, Türkı jastaryn özımız ötkızetın seminarlarǧa, konferensiia, türlı jiyndarǧa arnaiy şaqyramyz. Sondai-aq, basqa elden kelgen bauyrlarymyzǧa kez kelgen jaǧdaida järdem berudı de alǧa qoiǧanbyz. Meilınşe jiı habar almasyp, hal sūrasyp otyrudy ädetke ainaldyrǧanbyz.Aptanyŋ üş künınde jastarǧa arnalǧan boks, taekvondo, kikboksing üiırmelerı jūmys ısteidı. Maŋyzdy jäne mereke künderı arnaiy şeruler jasaimyz», - deidı Kerım bei.

«Sondai-aq, Türkı bauyrlarymyzdyŋ memleketınde äldebır saiasi oqiǧa bolyp jatsa, sonau Bursadan bız de öz qoldauymyzdy bıldırıp, ün qatyp jatamyz. Mäselen, reseilık saiasatkerler «Qazaqtyŋ jerı – orystardyŋ qazaqqa syiǧa bergen jerlerı» degen aqylǧa qonbaityn sözderdı aitqany este. «Qazaqtyŋ jerı – tek qazaqtykı! Bıle bılse, Reseidıŋ özı bızdıŋ, iaǧni Türkılerdıŋ jerınde otyrǧanyn ūmytpasyn!»- deidı bauyrymyz. Kerım Chelebidı tyŋdap otyrsaq, Türkıler, Tūran odaǧynan bölek, özı basqaratyn qauymdastyq ökılderı qazaqtyŋ Alaş arystary turaly da jan-jaqty bıletının aŋǧardyq. Abai, Mūstafa Şoqai, Maǧjan Jūmabaev syndy asyl azamattarymyz turaly, olardyŋ şyǧarmaşylyq eŋbekterı jaily alystaǧy türık bauyrlarymyz tızbelep söz etkende, rasymen, ıştei maqtanyş sezımı kerneidı eken. «Maǧjan Jūmabaevtyŋ «Türkı ideologiiasy» paiymdary men ǧajap öleŋderın jatqa aitatyn jastar köp bızde. Orta Aziiadaǧy bauyrlarymyzdyŋ ötken tarihyn, ädebietın tūtas oqyp, bıluge türlı kedergıler bolǧany ras. Reseidıŋ saiasi piǧylynyŋ saldarynan qany bır qandastar ǧasyrǧa juyq uaqyt bır-bırınen alystap qaldy. Kiril taŋbasynyŋ kesırı de zardabyn az tigızbedı. Būl arada, Qazaq elı latyn älıpbiıne ötuge äreket etıp jatqany bızdı qatty quantqanyn jetkızgım keledı. Sonymen, Türkılerdı joǧaryda aityp ötkenımdei jaittar alystatty. Soǧan qaramastan tam-tūmdap bolsa da, Atajūrttaǧy bauyrlarymyz turaly aqparat aluǧa tyrystyq. Al qazır jaǧdai meilınşe özgerdı. İnternettıŋ arqasynda kiril taŋbaly dünielerdı özımızge tüsınıktı tılge audaryp, keregın alu qiyn emes.

İnternettıŋ arqasynda qandai alyp jäne ūly eldıŋ balasy ekenımızdı, atalarymyzdyŋ ǧajap erlıkterın oqyp, bılıp ruhymyz asqaqtap, mereiımız köterılıp jatqanyn da jasyrmaimyz. Orystar tarih boiy Türkılerdıŋ  qol astynda ömır sürdı, memleket pen armiia qūrudy, küresudı Türkılerden üirendı. Osman imperiiasynyŋ ydyrauyn orystar ūtymdy paidalanyp, Türkılerge ärtürlı genosidter jasady. Ötkenın ūmyttyru üşın barlyq sūmdyqqa bardy. Ötken ǧasyrda orystar Türkılerge ideologiialyq qysym körsetse, endı būl ǧasyr – Türkılerdıŋ däuırı bolady dep senemın»,- degen Kerım aldaǧy josparlarymen de bölıstı.

Qazaq dalasy – küllı Türkınıŋ tüp mekenı «Türkı älemı turaly tarihi, mädeni şyǧarmalardy jaryqqa şyǧarsaq degen nietımız bar. Sonymen qatar Tūran mädeni saparyn ūiymdastyru kökeiımdegı ülken armanym. Al eŋ bastysy, Türkı jastarymen mümkındıgınşe bailanysymyzdy nyǧaitu jolynda ülken jūmystar atqaruymyz kerek»,- deidı ol. Bır sözınde Kerım: «Menıŋ äkem Han Täŋırı bökterıne jerlensem dep armandaidy. Atalarymyzdyŋ topyraǧynda jatqysy keledı»,- dedı. İä, Qazaq dalasyn ejelgı atamekenı sanaityn Türkıler üşın sız ben bız kün saiyn basyp jürgen topyraqtyŋ qanşalyqty baǧaly ekenın osynau bır auyz söilem körsetıp bergendei. Atamekende ömır sürıp jatqan ärbır qazaq ötkenın ūmytpai, bügının baǧalai bılse, eşkımnıŋ ezgısıne qalmai, eŋsesın tık ūstap, erteŋıne de senımmen qaraityny sözsız.

Meruert HUSAİNOVA,

«Adyrna» ūlttyq portaly.

Foto Kerım beidıŋ jeke mūraǧatynan alyndy.