Áleýmettik jelide túrli qyzyqty jazbalar qaldyryp, qyzý pikirtalas týdyratyn belsendi Kenjegúl Tergembaeva keshe taǵy bir taqyrypty ortaǵa saldy. Bul jolǵy onyń kótergen máselesi tastandy balaǵa qatysty boldy dep jazady «Adyrna» ulttyq portaly avtordyń jazbasyna silteme jasap.
Óz jazbasyn jastarǵa sabaq bolsyn, sábıdi asyrap alatyn otbasy oılansyn, másele jýrnalısterdiń nazarynda degen eskertpemen bastaǵan Kenjegúl Tergembaeva Almaty oblysynda bolǵan jaǵdaı týraly aqparatpen bólisti. Avtordyń aıtýynsha, Almaty oblysynyń 19 jasar qyzy jigitinen aıaǵy aýyrlap qalyp, bosanǵan kezde aralarynda janjal týyndaıdy da, jigit almaımyn dep, qyz oǵan eregesip, stress jaǵdaıynda baladan bas tartyp, perzenthanaǵa tastap ketedi.
«Keıin, eki tarap tatýlasqan soń, esterin jıyp, jańa jyldyń birinshi kúninen bastap balany izdeýge kirisken. Náreste Taldyqorǵan qalasy sábıler úıine ótkizilgenin, ol jaqtan bir otbasy sábıdi asyrap alǵanyn anyqtaǵan. Oblystyq Bilim basqarmasyna júgingen, Prokýratýraǵa shaǵymdanǵan. Ázirshe nátıje bolmaı tur» dep jazady K.Tergembaeva. Máseleniń aqyry balaǵa talasýǵa ulasqan. Kezinde tastap ketken sheshesi qaıtarǵysy keledi. Al asyrap alǵan anasy bergisi kelmeıdi. Týǵan anasy istegen isine qatty ókinip otyr, eńiregende etegi jasqa tolady. Al asyrap alǵan áıel balany berýden bas tartyp otyrǵan kórinedi. Asyrap alý boıynsha qujattar zańdy túrde rásimdelmegen. Iaǵnı, quzyrly mekeme mundaı jaǵdaıda sábıdi týǵan anasyna dereý qaıtarýǵa tıis!» deıdi jazba avtory.
Avtordyń osy jazbasyna qatysty pikir bildirýshilerdiń bir legi qoldaý bildirse, endi biri qarsylyq tanytýda. Jastyqpen aqymaqtyq etip, balasynan bas tartqan qyzdy qorǵap, asyrap alǵan áıeldiń sábıdi qaıtarýyn suraǵandar meılinshe adamgershilikke, ımandylyqqa júginýge shaqyrady. Al bir aı buryn sábıdi baýyryna basqan kisiler sol sábıdiń endigi ata-anasy bolady, bala tastap kete beretin zat emes degen pikirler áli de tolastar emes.
Jalpy, bizdiń qoǵamda mundaı jaǵdaı óte jıi bolyp turady. Ásirese, aýyldarda týysynyń balasyn baýyrǵa basý oqıǵalarynyń sońy osyndaı jaısyz aıaqtalyp jatatyny jasyryn emes. «Zańdy turǵyda sábıinen bas tartqan áıelge belgili bir merzimge deıin ýaqyt beriletin buryn. Umytpasam, 2017 jyldan beri dál osy Almaty oblysynda jańa týǵan sábıdi asyrap alýǵa nıetti otbasylarǵa birden tabystaý týraly tájirıbe iske qosylǵan edi. Zań boıynsha anasy perzenthanada bas tartqan balalar, bir aı boıy dárigerlerdiń baqylaýynda bolýǵa tıis. Keıin olar jetimder úıine jiberilip, ármen qaraı olar týraly aqparat arnaıy bazaǵa engiziledi. Dese de, mundaı uzaq rásimdi jeńildetýdiń Talǵar aýdanynyń prokýrorlary qolǵa alyp, birer jyl buryn balaly bolýdyń jolyn jeńildetken. Osyny eskersek, árıne, asyrap alǵan otbasy tastandy sábıdiń endigi ata-anasy sanalýǵa tıis. Alaıda óz áreketine ókinish bildirip, sábıin qaıtarǵysy keletin áıeldiń de quqyǵy bul jerde eskerýsiz qalmaıtyny taǵy bar. Jalpy, óte daýly másele der edim»,- deıdi zańger Arman Turdaly.
Al máselege dinı turǵydan pikir bildirgen naıb-ımam Muhıt Baqytuly: «Bul jaǵdaıǵa Allanyń ámiri dep qaraǵan durys dep sanaımyn. Bala bir kúnde dúnıege kelmeıdi. Toǵyz aı anasynyń qursaǵynda jatady. Osy ýaqyt aralyǵynda júregi qatar soqqan sábıine meıirimi ashylmaǵan áıel ǵana sábıdi tastaý áreketine barýy múmkin. Allanyń bergen osynaý nyǵmetinen áldebir ashý ústinde bas tartý musylmanǵa tán qasıet pe? Búgin bas tartyp, erteń qaıtara salatyn zat emes qoı! Tiri adam ol! Seniń baýyr etiń, balań! Arada biraz ýaqyt ótkende, balany baýyr basqan otbasydan keri qaıtarý durys dep sanamaımyn. Tastandy balany baýyryna basqan otbasynyń nıeti naǵyz musylmanǵa tán der edim. Óıtkeni qasıetti Quranda da jetimniń basynan sıpaý týraly, jetimdi jylatpaý týraly aıtylady. Olaı bolsa, kezinde kereksiz etip, tastap ketken balany endi daýlaý adamı turǵydan qatelik dep sanaımyn»,-deıdi.
Adamı turǵydan demekshi, kezinde ata-anasy bas tartyp, bul kúnde basqa otbasyda tárbıelenip ósken Marjan Turlybek (aty-jóni ózgertildi-red.) sábıdiń týǵan áke-sheshesine renishin bildirdi. «Meni de ata-anam 7 aılyǵymda tastap ketipti. Jasym 4-ke tolǵanda bıologııalyq ákemniń ar-uıaty oıanǵan ba, joq álde basqa jaǵdaı boldy ma, meni keri qaıtarmaq bolǵan eken. Ókinishke qaraı, eshkimge, eshteńege baǵyna qoımaıtyn minezimniń arqasynda óz otbasyma qaıtyppyn. Shyńǵyryp jylap, buzyq áreketter jasap ákemdi ábden ábigerge salyppyn. Sodan amal joq, qaıtarǵan eken. Menińshe, esi durys adam balasyn eshbir sebepsiz bir saǵatqa da tastap ketpeıdi. Al bir aı, bul kádimgideı ýaqyt emes pe?! Bir aıdyń ár saǵatynda tastandy sábıdiń qasynda kim boldy? Onyń ishi aýyrsa, qolyna alyp, aýyrýyn jeńildetken, túnde qarny ashyp oıansa, tamaǵyn bergen, astyn qurǵatyp, jaıly jaǵdaı jasaǵan kim? Mine, bala sol adamdyki! Bir aı buryn jigitimen ursyp qalyp, tiri balasyn tastap kete barǵan áıel, kúni erteń mysaly, kúıeýi ajyrasýǵa aryz berse, qaıtedi? Taǵy da balasyn tastap jónele me? Balanyń aldyndaǵy jaýapkershilik áıeldiń boıyna sharana bitken sátten bastap qalyptasýǵa tıis. Sol ýaqytta qalyptaspaǵan jaýapkershilik sábı dúnıege kelgen soń qalyptasary ekitalaı. Eger, bul daýda tórelik aıtýǵa quziret berilse, sábıdi asyrap alǵan otbasyda qaldyrýǵa úkim shyǵarar edim. Amal qansha, bizdiń elde ádiletsizdikke ústemdik beriletin jaıttar jıi kezdesedi ǵoı...»- deıdi.
P.S Sábıdi týǵan sheshesi qarasha aıynda tastap ketken eken. Odan beri eki aıǵa jýyq ýaqyt ótken. Sharasyz sharanany baýyryna eki aıdan astam ýaqyt basqan otbasynyń jaǵdaıy qalaı bolmaq? Eki aı balasynan bezip, bas qaıǵysymen júrgen 19 jasar jas ana aldaǵy ýaqytta taǵy da balasyn tastap ketpesine kepildik bar ma? Suraq kóp. Osy jaǵdaıǵa baılanysty siz ne deısiz, qurmetti oqyrman?
Muqash MURATULY,
«Adyrna» ulttyq portaly.
