Elımızde ötetın deputattardy sailaityn künge sanauly uaqyt qaldy. Biylǧy parlamenttık sailau būrynǧydan özgerek bolar ma eken degen ümıt kömeskılene bastaǧandai. Nege deseŋız, biyl mūǧalımderımız asa maŋyzdy qadam jasap, «Mūǧalımdı sailau jūmysyna aralastyrmasyn!» dep bastama kötergen-dı. Osy bastamanyŋ negızınde ūstazdar chelendj de bastaǧan bolatyn. Ökınışke qarai, chelendj qoldau tappady ma, älde basqalai sebep boldy ma, jalǧaspai qalypty.
2019 jyly Bılım jäne ǧylym ministrı elımızdegı mūǧalım sany 500 myŋnan astam ekenın aityp edı. Osy jarty millionnan astam mūǧalımnıŋ bar-joǧy 90-y «sailau jūmysyna mūǧalımdı aralastyrmasyn» atty chelendjdı qoldapty. Qalǧandary qaida? «Jalpy sailau jūmysyna mūǧalımderdı aralastyrmau jönındegı chelendjımdı 90 mūǧalım ǧana qoldaǧan eken. Ökınıştı...» dep jazdy Janna Saketaeva chelendjge bailanysty. Osy jazba äleumettık jelıdegı «Qazaqstan ūstazdary" tobynda az-maz talqyǧa tüsıptı. Ökınışke qarai, būl pıkırtalas alaŋynda äzırge bastamany qyzu qoldap, ärı qarai qalai damytyp, naqty jüzege asyru turaly eşbır oi aitylmapty. Kerısınşe, sailau jūmysyna mūǧalımnıŋ aralasuyn qūp köretınder men bastamany kötergenderge qarsy pıkır aituşylardyŋ qarasy köbırek siiaqty. Būl qalai? Älde, sailau qarsaŋynda bilık feikterınıŋ tızgının bosatyp, barynşa jantalasa jūmys ısteuge būiryq bergen be? Älde, rasymen, mūǧalımnıŋ özıne qatysy joq jūmyspen şapqylauyn dūrys körıp jäne ony zaŋdy sanaityndardyŋ bolǧany ma?
Mysaly, Askar Erkebaev atty jelı qoldanuşy: «Erte bastaǧan ekensız... Aqsaq qoi tüsten keiın maŋyraidy... komissiia bekıtetın kezde aitu kerek. 1-2 jyl būryn»,-deidı. Būl bastama keşe-bügın aitylmaǧanynan älde beihabar, älde qyŋyrlyqqa salynyp otyrǧan bıreu dersız. Būl bastamanyŋ ekı jyl būryn ministrdıŋ tıke aldynda söz bolǧanyn jazǧan Ömır Şynybekūlyna «Batyr ekensıŋ» degen Nursultan Nurstyŋ jaldamaly feik ekenıne dauyŋyz bar ma? Eger būl «adam» rasymen Qazaqstannyŋ mūǧalımı bolsa: «Chellendj uiymdastyryp aram ter bolyp jurgen akymaktar Koldarynan kelmeitindi belderine bailamai jailaryna jurinder kim kaida muşe bolady katysady ozderi biledi» (jazbany özgerıssız berıp otyrmyz – red.) dep jazbas edı, sız qalai oilaisyz?
Mūnan bölek, taǧy bırı mūǧalımdı eşkım sailau jūmysyna küştep qospaitynyn alǧa tartsa, endı bırı «bärıbır tük özgermeidı» deidı. Özgerıstı bıreu kelıp jasap bermeitının moiyndaityn kez keldı emes pe? Desek te, älı de aramyzda özgerıstı syrttan bıreu kelıp jasap beredı dep kütetınder bary ökınıştı. Bastama köterıldı. Sol bastamany azamat retınde, mūǧalım retınde qoldauǧa ne kedergı? Äleumettık jelıde de basşysynyŋ baqylauynan şyqpaityn, «körıp qoiar» degen qorqynyşyn jeŋe almaǧan mūǧalım qai kezde ün şyǧarady? «Qazaqstan ūstazdary» toby jüz myŋdaǧan müşesı bar, ırı top. Osy topta mūǧalımder öz mäselesın şeşıp, problemalardan qūtylmasa, onda qai jerde jäne qaşan mäselesın şeşpek? Sūraq köp, jauaptary köŋıl könşıtpeidı.
Jalaqysy uaqytyly tüspese, ne bolmasa, ailyǧy qysqarady dese ǧana qarşa boratyp pıkır jazatyn mūǧalımderdıŋ salmaqty, maŋyzdy mäselede bas būǧyp qalatyny qalai? «Mūǧalım – saiasi nauqanda üi betın körmei jūmys ısteuge mındettı. Saiasi nauqannyŋ tūtas qaǧazbasty jūmysy da mūǧalımnıŋ moinynda» degen zaŋ joǧyn bıle tūryp, basşysynyŋ būiryǧyna bas şūlǧyp, aitqanyn būljytpai oryndaudy qūp köretın mūǧalımnıŋ sany azaimai, Qazaqstannyŋ erteŋınen ümıttenu beker-aq. Özı qūraq ūşyp, qūldyq ūrudy ǧana bıletın mūǧalım oquşysyna qalai «qūqyǧyŋdy bıl, talap et!» dei alady? Desek te, aqiqattan attamaityn, öz qūqyǧyn beske bıletın, talap etıp qana qoimai, talabyn ıske asyra alatyn naǧyz ūstazdarymyz joq emes. Köŋılge sol mūǧalımderımız medeu.
Meruert HUSAİNOVA,
«Adyrna» ūlttyq portaly.
Ūqsas jaŋalyqtar
