Qazaqstannyń bilim salasy bitpeıtin, keıde adam tańǵalatyn dúnıelerge toly ǵoı, shirkin. Taıaýda áleýmettik jelidegi «Qazaqstan ustazdary» tobynan bastaýysh synyp oqýshysyna "Sybaılas jemqorlyq pen korrýpııa"jaıynda "Parasatty otbasy"atty vıdeo-rolık jasaýǵa tapsyrmalar berilgeni týraly aqparatty kózimiz shaldy. Siz osy joldardy oqyp otyryp ne túsindińiz, qurmetti oqyrman? Bastaýysh synyp oqýshysyna korrýpııa týraly ne aıtýǵa bolady?
Óz tarapymyzdan surastyryp kórsek, másele bylaı eken. Bastaýysh synyptyń oqýshysy óz otbasymen arnaıy vıdeo túsirýi kerek. Ol beınejazbada sybaılas jemqorlyqpen qalaı kúresýge bolatyny jáne ony boldyrmaýdyń joldary týraly ata-anasy balasyna túsindirýi kerek eken. Kóz aldyńyzǵa elestetińizshi. Áli áripti tolyq tanyp úlgermegen balańyzǵa korrýpııa týraly ne aıtar edińiz? «Pálenshe jumysqa turý úshin túgenshege para retinde aqsha berse, bul korrýpııa dep atalady» deısiz be? Al sol kezde balańyz: «Ne úshin aqsha berý kerek?» dep surasa she? «Balam, bizdiń elde aqshasyz, tanyssyz eshbir problemań sheshilmeıdi. Bul sońǵy otyz jylda qalyptasqan «dástúr» deısiz be, qalaı túsindiresiz? Adamnyń qaýashaǵyna syımaıtyn dúnıeni bastaýysh synyp balasynan talap etý...
Bálkim, osy jańalyqty oılap tapqan adam «korrýpııamen kúresti bastaýysh synyptan bastaıyq» degen bolar. Bylaı qarasańyz, durys ta sııaqty. Alaıda balanyń basyn osyndaı nársemen qatyrǵansha, úlkender sol korrýpııany jasaýdy toqtatqany áldeqaıda durys emes pe? Qalaı oılaısyz?
«Qurmetti Almaty oblystyq bilim bólimi basshylary!"Óziń úıretpegendi shákirtten talap etpe "degen qanatty sóz bar!Taǵy da "Jas ereksheligine qaraı oqytý"modýli bar jańa bilim mazmunynda. Jańa árip tanyp, ustazǵa endi baýyr basyp, qashyqtyqtan bilim alyp otyrǵan baladan mundaıdy qalaısha talap ete almaqpyn? Biz, mektepte balaǵa orta bilim beremiz.Olardyń jany pák,ary taza. Nege bizder úlkenderdiń qateligin balalardyń moınyna asyp qoıǵymyz kelip turady?Sybaılas jemqorlyq mektep oqýshylary men myńdaǵan tekserýden ótetin ustazdar arasynda dep oılaısyzdar ma?Adamgershilikke, bes qundylyqqa ózin- ózi taný páni ustazdary shamalary kelgenshe oqytýda, al qalǵan ýaqytta ata- ananyń ózi biledi emes pe, qalaı tárbıelese de?Bálkim, ol balasyn "jemqor" etip tárbıelegisi keletin shyǵar?
Uzyn sózdiń eń qysqasy,bilim berý mindetinen basqaǵa ustazdardy tyqpalaı bermeńizder! Árbirden soń, oqýshyǵa:"Sen otbasyńmen úıińniń ishinde sybaılas jemqorlyq jaıynda" rolık túsir,men ony áleýmettik jelige salamyn dep aıtýǵa pravom joq!Túsinesiz be ,moraldi túrde pravom joq!Adaspańyzdar!Ózgeni de adastyrmańyzdar!Muǵalim joǵarydan kelgen buıryqtyń bárin buljytpaı oryndaı beretin "qolshoqparlaryńyz"emes!Bizdiń de tulǵalyq kózqarasymyz, aıtar oıymyzben sanasqandaryńyz jón bolar!Meni osy tapsyrmany oryndamadyń dep ustazdyqtan qýyp jiberseńizder de erikterińizde!Tup -tunyq, móldir bala janyn laılaǵym joq!» dep jazdy osy jazba avtory.
Biz saýal tastaǵan birneshe ata-ana á degennen bul suraqqa bir kúlip aldy. «Bizge de berildi ondaı tapsyrma. Balam birinshi synyp oqýshysy. Korrýpııa týraly vıdeo túsirý kerek dedi. Kúıeýim ekeýimiz armansyz kúlip aldyq buǵan. Qalaı kúlmessiń? Aqyly áli tolysyp bitpegen bala emes, jemqorlyqty osyndaı dúnıelerdi oılap tabatyndar jeńgeni durys qoı! Bul tapsyrmanyń ózi jemqorlyqty kórsetpeı me? Mysaly, muǵalimnen joǵary jaq osyndaı vıdeony talap etedi. Al muǵalim bizden talap etedi. Ne úshin? Bar bolǵany otchet, ıaǵnı esep úshin ǵana. Siz oılaısyz ba, bizdiń vıdeolarymyzdan naqty bir shara júzege asyrylyp, nátıje beredi dep? Joq. Bizdiń elde barlyǵy esep úshin ǵana. «Oıbaı, otchetqa kerek edi» degen urandarmen bitip jatyr barlyq jumys. Qaǵazbastylyqtyń ózi korrýpııanyń atasy ǵoı. «Dlıa galochkı» jasalatyn dúnıeler kimge kerek? Árıne, bıliktiń sonaý ushar basyndaǵy kókelerge kerek. «Jumys istelip jatyr» degendi kórsetý úshin kerek. Mine, naǵyz korrýpııa osy der edim»,- deıdi aty jónin jarııalaýdy jón kórmegen ata-ana. «Qazir aty-jónimdi aıtsam, erteń balama kesiri tııýi múmkin. Negizi, bul da korrýpııanyń bir túri ǵoı»,-deıdi ol.
«Muǵalimder bos otyrmasyn degen nárse me, nege osyndaı qısynsyz sharýalardy ıyqqa arta beredi basshy-qosshylar? Kimge kerek bul? Muǵalim sabaǵyn oqytýmen, bilim berýmen ǵana aınalysatyn ýaqyt qashan bolady? Túkke turmaıtyn nárselerdi qosymsha etip, muǵalimniń arqasyna arta berýden joǵary jaqtaǵy qaı sheneýnik lázzat alady eken osy? Qashyqtan oqytyp, qoly bosap qaldy dep oılasa kerek. Kerisinshe, qazir jumysymyz eki esege artty. Táýlik boıy telefon men noýtbýkte otyramyz. Ár synyptyń BJB, TJB esepterin jasap bitkenshe, shash aǵarady. Al ony az kórgender osyndaı vıdeolardy suraıdy», -dep kúıinedi Almaty oblysynyń muǵalimi. Aty-jónin aıtýdy bul ustazymyz da jón kórmedi.
Qoryta aıtqanda, bizdiń elde keıde «shash al dese, bas alatyndaı» tapsyrmalar men jumystar atqarylady deýge bolady. Basqa sheshý kerek problema azdaı, sanaǵa syımaıtyn osyndaı tirlikter muǵalimdi de, balany da mezi etetini aqıqat.
Raýana DIMAShQYZY,
«Adyrna» ulttyq portaly.
Foto ashyq derekkózden alyndy.
