Koronavirustyŋ jaŋa tolqyny bastalady degen qauıpke qaramastan, Europa elderınıŋ bırazynyŋ mektepterı jaŋa oqu jylyna esıgın aiqara aşty. Köktemgı karantin kezınde qaşyqtan bılım aludyŋ eşqandai da bılım bermeitının tüsıngen europalyq ata-analar jaŋa oqu jylyn dästürlı bılım alu jüiesımen bastaudy qūp körıptı.
Köptegen eldıŋ joǧary synyp oquşylary däp bır bastauyş synyp oquşysyndai qataŋ baqylauǧa tüspek dep jazady BiBiSi-dıŋ orys bölımı. Sabaq üstınde jäne sabaqtan keiın oquşynyŋ beibereket jüruıne, synyp bölmelerın aralauyna tyiym salynady. Mūǧalımder de oquşysynyŋ meilınşe äleumettık qaşyqtyqty saqtauyn qataŋ baqylaityn bolady. Mūnan bölek, synyp bölmelerınde kovid däuırıne tän atributtar da ornalastyrylady. Betperde, sanitaizer men gradusnik är synyp bölmesınıŋ negızgı rämızıne ainalmaq.
Ūlybritaniialyq oquşy 11 jasynan bastap betperde taǧuy kerek
1 qyrküiekte Angliia, Uels qalalarynyŋ oquşylary dästürlı bılım aluǧa mektepke barady. Al Şotlandiia men Soltüstık İrlandiiada sabaq tamyz aiynda bastalyp qoiypty. Bılım departamentınıŋ nūsqaulyǧynda orta mekteptıŋ 11 jastan asqan ärbır balasyna betperde taǧu men äleumettık qaşyqtyqty saqtau körsetılgen. Betperdenı oquşy dälızde, jabyq ǧimaratta taǧuy kerek. Desek te, būl nūsqaulyq älı de jūrttyŋ tarapynan qoldau tappai otyr. Al lokdaun dep tanylǧan aimaqtyŋ oquşysy men ūstazyna betperdenı tastamai taǧu būiyrylǧan.
Premer-ministr Boris DJONSON betperde taǧudy mındetteu qisynsyz ekenın aityp: «Bettı jauyp sabaq oquǧa bolmaidy. Al oquşylar betperdenı tastamai taǧady deu mümkın emes», -deidı. Qauıpsızdık şaralary tek būl ǧana emes. Bılım departamentı är oquşyny meilınşe «vakuumda» saqtaǧandai etıp qorǧap, sanitaizerlerdı köptep qoiyp, oquşyǧa qolyn ǧana emes, qalamyn, esıktıŋ tūtqasyn da tazartyp tūrudy da aitady. Mıne, osyndai daiyndyqpen aǧylşyn oquşylary jaŋa oqu jylyn bastap jıberıptı.
Reseide ärkımnıŋ öz qalauy bıledı
Reseilık oquşylardyŋ basym bölıgı biyl sabaqty mektepte oqidy. Tek alǧaşqy qoŋyrau merekelık ıs şarasy ötkızılmeidı. Sonymen qatar köptegen aimaqtyŋ, sonyŋ ışınde mäskeulık oquşylardyŋ üide sabaq oquyna rūqsat berılgen. Balam virus jūqtyryp alady dep qauıptengen ata-ana balasyna internet arqyly qaşyqtan bılım aluyna jaǧdai jasaidy. Mektepke baryp oqityn reseilık oquşylar da bır bölmeden şyqpai, ärlı berlı jürmei, äleumettık qaşyqtyqty saqtauǧa mäjbür. Tek mūǧalımder ötetın sabaǧy boiynşa synyp bölmelerıne özderı barady. Al dene şynyqtyru, fizika, himiia syndy pänderde oquşylar sabaq ötetın bölmege baruy kerek. Reseilık synyp bölmelerı meilınşe sanitarlyq talapqa sai jabdyqtalyp, oquşynyŋ dene qyzuyn ölşeu basty nazarǧa alynbaq. Eger bır baladan koronavirus belgısı tabylsa, tūtas synyp karantinge jabylady.
Ukrainada mektepke baru – qyzyl syzyq beldeuıne deiın ölşenbek
Ukrainada virustyŋ taralu aimaqtaryna qarai bırneşe beldeu syzylady. Olar: jasyl, sary, sarǧyş qyzyl jäne qyzyl syzyq beldeulerı. Eger qyzyl syzyq beldeuı dep tanylsa, ol aimaqta mektepke baruǧa tyiym salynady. Al eger qyzyl syzyqqa sabaq kezınde tüsse, onda mektepter ekı aptalyq karantinge jabylyp, balalar qaşyqtan sabaq oqidy. Eger bır oquşydan nemese mūǧalımnen kovid belgısı anyqtalsa, onda tūtas mektep karantinge jıberıledı. Ukrain oquşylaryna betperde taǧu ūsynylǧan. Bastauyş synyp oquşylaryna betperde taǧudyŋ qajetı joq. Sonymen qatar sabaq kezınde oquşynyŋ betperde taqpauyna bolady. Ukrain bılım ministrı de är sabaqtyŋ bır synyp bölmesınde, lajy bolsa, aşyq auada ötkızıluın ūsynyp otyr. Antiseptik, betperde, qol tazalyǧyn saqtau būl elde de mındettelgen.
Estoniia - «özderıŋ şeşıŋder» degen ūstanymda
Estoniiada mektepter men oquşynyŋ bılım baǧdarlamasyn taŋdauy sekıldı dünieler är adamnyŋ öz taŋdauynda. Kovidpen küresudı de bilık tarapy halqynyŋ öz erkıne salypty. Desek te, bılım ministrlıgı men densaulyq ministrlıgı basqa elderdegı ärıptesterı siiaqty saqtyq şaralarynyŋ türlerın ūsynuda. Al qandai saqtyq şarasyn ūstanudy är mekteptıŋ öz enşısıne qaldyrǧan. Negızınen Estoniia oquşylary üşın mektepter öz esıgın 1 qyrküiekte aşady. Alaida bilık ökılderı ındettıŋ taraluy qaupın de habarlap, eger sondai jaǧdai oryn alsa, qaşyqtan oqytu jüiesıne köşetınderın eskertken.
Latviiada A, V, S josparlary daiyn
Latviiada da bılım künı ädettegıdei atalyp ötıledı. Alǧaşqy qoŋyraudy soǧu, soqpau är mekteptıŋ öz şaruasy. Äitse de, eger ındettıŋ jaŋa tolqyny bastala qalsa, bılım ministrlıgınıŋ A,V,S dep atalatyn üş jospary daiyn tūr. Al äzırge latviialyq bılım ministrı ökılderı oquşylar men mūǧalımderge basqa şeteldık ärıptesterı sekıldı saqtyq şaralaryn qataŋ ūstanudy keŋes etude. Būl elde de qol tazalyǧy, ara qaşyqtyqty saqtau syndy erejeler ūstanylmaq.
Germaniia mektepterı aşylmai jatyp, jabyluda
Germaniiada bıryŋǧai bılım künı degen atymen joq. Öitkenı, būl eldıŋ är aimaqtary türlı uaqytta sabaqqa kırısedı. Bır aimaqtyŋ oquşysy tamyzda sabaqqa barsa, endı basqa bır aimaqtyŋ oquşysy qyrküiekte mektep esıgın aşady. Tamyzda sabaqqa kırısken nemıs oquşylarynyŋ basym bölıgı bügınde karantinge jıberıle bastapty. Europanyŋ basqa elderı sekıldı Germaniiada da ındettıŋ taraluy asqynyp barady. Sol sebeptı oquşylar da qaşyqtan bılım aluǧa mäjbür boluda eken. Germaniialyq oquşylarǧa saqtyq şaralary turaly nūsqaulyq ta türlışe berılıp, är mekteptıŋ saqtanuy da ärqalai. Desek te, saiyp kelgende saqtyq şaralarynyŋ ortaq tūsy betperde taǧu, qoldy juu, aşyq auada jüru.
Fransiiada basty saqtyq – künıne on şaqty ret qol juǧyzu
Fransiiada da ındettıŋ taraluy örşıp barady. Sol sebeptı būl eldıŋ bilık ökılderı liberaldy emes, qataŋ talap etu jüiesıne köştı. 11 jastan asqan kez kelgen bılım aluşy men mūǧalımder betperde taǧuǧa tiıs. Barlyq oquşy men ūstaz synyp bölmesıne kırgende, şyqqanda, ashanaǧa kırgende, şyqqanda, är üzılıste, därethanadan soŋ, üiden şyqqanda, üige kelgende qolyn sabyndap juyp, dezinfeksiia jasauy kerek. Sonymen qatar tüşkıruge arnalǧan arnaiy oramaldar daiyndalǧan. Bır oquşy tüşkırgısı kelse, mındettı türde älgı oramalǧa tüşkırıp, ol oramaldy qoqys jäşıgıne tastauy kerek. Qoldasyp amandasuǧa, öte jaqyn tūryp söilesuge bolmaidy. Oquşylar mektepte sabaq oqidy. Al eger qaşyqtan oqytqysy kelse, ata-ana jergılıktı bilıkke būl turaly resmi ötınış jazuy kerek.
İspaniia – jappai betperde taǧu men üzdıksız qol juu
Europa elderınıŋ ışınde İspaniiada jaǧdai öte naşar. Tamyz aiynyŋ soŋǧy aptasynda koronavirus jūqtyrǧandardyŋ 100 myŋ adamǧa şaqqandaǧy ülesı 145. Desek te, auyr nauqastar men ölım körsetkışı äzırge tömen. Soǧan qaramastan, ispaniialyq mektepter ädettegıdei bırınşı qyrküiekte emes, 4 qyrküiekte jūmysyn bastaidy. Bırınşı synyptan bastap joǧary synyp oquşylarynyŋ bärıne jappai betperde taǧu mındettelgen. Künıne kem degende bes ret qoldy sabyndap juu men ara qaşyqtyqty saqtau da osy mındettıŋ ışınde.
Mektepke kırerde mındettı türde dene qyzuy ölşenedı. Eger bır adamnan kovid belgısı anyqtalsa, bükıl synyp karantinge jıberıledı.
Meruert HUSAİNOVA, «Adyrna» ūlttyq portaly.
Fransiiada basty saqtyq – künıne on şaqty ret qol juǧyzu
Fransiiada da ındettıŋ taraluy örşıp barady. Sol sebeptı būl eldıŋ bilık ökılderı liberaldy emes, qataŋ talap etu jüiesıne köştı. 11 jastan asqan kez kelgen bılım aluşy men mūǧalımder betperde taǧuǧa tiıs. Barlyq oquşy men ūstaz synyp bölmesıne kırgende, şyqqanda, ashanaǧa kırgende, şyqqanda, är üzılıste, därethanadan soŋ, üiden şyqqanda, üige kelgende qolyn sabyndap juyp, dezinfeksiia jasauy kerek. Sonymen qatar tüşkıruge arnalǧan arnaiy oramaldar daiyndalǧan. Bır oquşy tüşkırgısı kelse, mındettı türde älgı oramalǧa tüşkırıp, ol oramaldy qoqys jäşıgıne tastauy kerek. Qoldasyp amandasuǧa, öte jaqyn tūryp söilesuge bolmaidy. Oquşylar mektepte sabaq oqidy. Al eger qaşyqtan oqytqysy kelse, ata-ana jergılıktı bilıkke būl turaly resmi ötınış jazuy kerek.
İspaniia – jappai betperde taǧu men üzdıksız qol juu
Europa elderınıŋ ışınde İspaniiada jaǧdai öte naşar. Tamyz aiynyŋ soŋǧy aptasynda koronavirus jūqtyrǧandardyŋ 100 myŋ adamǧa şaqqandaǧy ülesı 145. Desek te, auyr nauqastar men ölım körsetkışı äzırge tömen. Soǧan qaramastan, ispaniialyq mektepter ädettegıdei bırınşı qyrküiekte emes, 4 qyrküiekte jūmysyn bastaidy. Bırınşı synyptan bastap joǧary synyp oquşylarynyŋ bärıne jappai betperde taǧu mındettelgen. Künıne kem degende bes ret qoldy sabyndap juu men ara qaşyqtyqty saqtau da osy mındettıŋ ışınde.
Mektepke kırerde mındettı türde dene qyzuy ölşenedı. Eger bır adamnan kovid belgısı anyqtalsa, bükıl synyp karantinge jıberıledı.
Meruert HUSAİNOVA, «Adyrna» ūlttyq portaly.
