Bálensheniń jegeni jelkesinen shyǵypty. Ony ustap bergen Túgenshe eken. Áı, biraq, ózine de sol kerek! Dánigip qoısa jarar edi-aý, qunyǵyp ketti ǵoı, paqyr. Endi ne isteıdi eken? Sottalady ǵoı! Merzimi bitkenshe shartty túrde de bosap shyǵa almaıdy deıdi...
Iá! Joǵarydaǵyǵa uqsas áńgimelerge qulaǵymyz úırenip qaldy ǵoı ábden. Qatty tańǵala qoımaımyz. Kóbisine «aaa», «eee» dep otyra beretin hálge jettik. Byltyrǵy jylmen salystyrǵanda bıeni búgimen, túıeni túgimen qarbyta salatyndar 11 paıyzǵa artypty el ishinde. Jaqsylyqtyń nyshany emes, árıne! Qaýipti ári qorqynyshty. Osy másele el prezıdentin de oılantsa kerek. Jańa zańǵa qol qoıdy. Endi jemqor ataýly merziminen buryn bosap shyqpaıdy. Áı, biraq bul zańdy olar pysqyra qoıar ma eken? Zań demekshi álemdik tájirıbede osy másele qalaı ózi? Jemqordy jazalaýdyń qandaı túrleri bar? «QOR»-lyqpen ózge elder qalaı kúresedi? Úńilip kóreıikshi...
Urlaǵanyńdy úsh ese qaıtarý jáne 15 jyl «bonýs»
Jemqorlardy tuqyrtýda qatal zańnyń biri AQSh-ta qoldanylady. Atalǵan eldiń zańnamasy boıynsha paraqorlyq passıvti jáne aktıvti dep qarastyrylady. Sáıkesinshe, jazalanýy tıis qylmysker aqshany úsh ese ústememen qaıtarady jáne 15jylǵa deıin bas bostandyǵynan aıyrylady.
Úıeńki japyraqty eldegi jazalaý túri
Kanada da sybaılas jemqorlyqpen ustalǵandardy túrme kútedi. Atalmysh eldiń sotynda nemese zań shyǵarýshy organynda jumys isteıtin memlekettik qyzmetker qandaı da bir jemqorlyq áreketke jol berse, 14 jylǵa deıin temir torǵa toǵytylady.
Qyzmetinen shettetý
Fınlıandııanyń qylmystyq kodeksinde qandaı da bir laýazymdy tulǵa sybaılas jemqorlyqpen aınalyssa, oǵan ártúrli jazalar qarastyrylǵan. Aıyppul salý nemese 2 jylǵa deıin bas bostandyǵynan aıyrý. Sonymen qatar, 2 aı men 4 jyl shamasynda jumysynan shettetý, belgili bir qyzmetpen aınalysýǵa tıym salý syndy jazalar júzege asady.
Paraqorlardy onlaın baqylaý
Azııaǵa aýyssaq. Bul qurlyqta paraqorlarmen kúreste ózgeshe ádis qoldana bilgen eldiń biri - Ońtústik Koreıa. Koreıada 1999 jyldan bastap OPEN baǵdarlamasy iske qosylǵan. Baǵdarlama arqyly turǵyndar qandaıda bir sybaılas jemqorlyqqa qatysty is-árekettiń kýási bolǵan jaǵdaıda tıisti oryndarǵa óz shaǵymdaryn túsire alady.
Radıkaldy jazalaý
Paraqorlardy jazalaýda qatań tártip ustanatyn el – Iran. Sebebi, munda jemqordyń jazasy kóp jaǵdaıda – ólim. Iranda para kóleminiń az nemese kóp bolýy mańyzdy emes. Bylyqqa qatysyń bolsa bolǵany jaǵdaıyń múshkil degen sóz. Sonymen qatar, jazanyń «jeńildeý» túri qarastyrylǵan. Ol – qylmyskerdiń saýsaǵyn shabý.
Mıllıard halqy bar Qytaıda jemqor qalaı jazalanady?
Radıkaldy jazalaýdy qoldanatyn sanaýly elderdiń sanatynda – kórshiles Qytaı Halyq Respýblıkasy. Sebebi, atalǵan memlekette 1980 jyldardan beri qylmyskerlerge qatysty atý jazasy kópshilik aldynda turaqty túrde oryndalyp keledi.
Aǵyn AIDYN, «Adyrna» ulttyq portaly
