Bıyl Uly Otan soǵysyndaǵy jeńiske 75 jyl. II dúnıejúzilik soǵys kezinde 60 mıllıon adam qaıtys bolyp, sonyń 28 mıllıony Keńes odaǵynyń halqy jáne 400 myńnan astamy Qazaqstan halqy ekendigin búginde tarıh naqtylap berdi. Al 1941-1945 jyldardaǵy Keńes halqynyń Uly Otan soǵysyn «II dúnıejúzilik soǵystyń quramdas bóligi» dep qarastyrý da ǵylymda oń baǵasyn kórsetip otyr. Ár jyl saıyn Uly Otan soǵysy jaıly sóz bolǵanda meniń de keýdemdi maqtanysh sezimi kerneıtini ras.
1941 jyly elimizdiń táýelsizdigin ǵana emes, búkil adamzat balasyn fashızmniń quldyq qamytynan saqtap qalýǵa azamattyq úlesin qosý úshin ár aımaqtan maıdangerler soǵysqa attandy. Osy qaýipti soǵysqa attanǵandardyń arasynda meniń atam – Rysqululy Sman da bar edi. Atam 1912 jyldyń 1 qańtarynda (óziniń aıtýy boıynsha «soǵym soıǵan kezde») Jambyl oblysy, Qyzylaryq (qazirgi Kóshek batyr) aýylynda dúnıege kelgen.
Qyzylaryq aýylynan 1941 jyly maıdanǵa 146 adam attanyp, onyń 75-i elge oralmaǵan. Bir otbasynan 3-4 adamnan ketkenderi de bolǵan eken. Osy zulmat kezde Rysqulov áýletinen meniń atam Sman jáne aǵasy Ysqaq ekeýi maıdanǵa attanady. Ókinishke qaraı Ysqaq atamyz soǵystan qaıtyp oralmaıdy.
Al atam Sman 1941 jyldan bastap Máskeýdegi Osoavıahım, Pskov, Stalıngrad qorshaýynda soǵysady. 1941 jyly «SSSR-di qorǵaý jáne avıaııalyq-hımııalyq qurylysyna járdemdesý qoǵamynyń» músheligine qabyldanǵan. Bizge jetken túpnusqa qujattyń syrtynda: «Barlyq elderdiń proletarıaty, birigińder!» degen úndeý jazylǵan. 1944 jyly Stalıngrad túbindegi shaıqasta oń aıaǵyn snarıad jaryqshaǵy jaralap, gospıtalǵa túsedi. Eki jyldan soń maýsym aıynda elge oralyp, 1995 jyldyń 20-jeltoqsanynda qaıtys bolady.
San qıly aýyr syndardy – qanquıly dushpanmen jan aıamas shaıqasty, jaýynger jaqyn dostardan aıyrylýdyń azasyn, soǵystan keıingi de janqııarlyq eńbekti basynan keshken Atamnyń erlik isteri búgingi urpaqtaryna úlgi, ónege. 1985 jyldyń 11 naýryzynda nemis fashısterimen soǵysta kórsetken eren erligi úshin Jeńistiń 40 jyldyǵyna oraı SSSR Joǵarǵy Sovet Prezıdıýmynyń tóraǵasynyń taǵaıyndaýymen Uly Otan soǵysynyń II dárejeli ordeni beriledi.
Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti N.Á.Nazarbaev jarlyǵymen 1995 jyly «Uly Otan soǵysynyń 50 jyldyǵy» merekelik medalimen jáne alǵys hatymen marapattalady. Osy jyly Talas aýdanynyń ákimi atynan da maıdan dalasynda kórsetken erligi úshin marapat berildi. Sonymen qatar, Talas aýdandyq áskerı komıssarynyń da alǵysyna ıe bolady.
Búgingi tańda meniń atam Rysqululy Smannyń esimi Jambyl oblysy, Taraz qalasyndaǵy «Jeńis» saıabaǵynda, Jambyl oblysy, Talas aýdany, Kóshek batyr aýylyndaǵy Uly Otan soǵysy ardagerlerine arnalǵan taǵzym eskertkishinde jazylǵan.
Urpaǵy úshin óshpes úlgi qaldyrǵan Atammen maqtanamyn! Bizge jarqyn ómir syılaǵandaryńyz úshin Sizderge bas ıemiz! Sanaly urpaqtaryńyz eshqashan Sizderdi umytpaıdy. Er esimi – máńgilik el esinde!
Jansaıa Sman,
Ál-Farabı atyndaǵy QazUÝ magıstranty,
"Adyrna" ulttyq portaly
