بيىل ۇلى وتان سوعىسىنداعى جەڭىسكە 75 جىل. ءىى دۇنيەجۇزىلىك سوعىس كەزىندە 60 ميلليون ادام قايتىس بولىپ، سونىڭ 28 ميلليونى كەڭەس وداعىنىڭ حالقى جانە 400 مىڭنان استامى قازاقستان حالقى ەكەندىگىن بۇگىندە تاريح ناقتىلاپ بەردى. ال 1941-1945 جىلدارداعى كەڭەس حالقىنىڭ ۇلى وتان سوعىسىن «ءىى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستىڭ قۇرامداس بولىگى» دەپ قاراستىرۋ دا عىلىمدا وڭ باعاسىن كورسەتىپ وتىر. ءار جىل سايىن ۇلى وتان سوعىسى جايلى ءسوز بولعاندا مەنىڭ دە كەۋدەمدى ماقتانىش سەزىمى كەرنەيتىنى راس.
1941 جىلى ەلىمىزدىڭ تاۋەلسىزدىگىن عانا ەمەس، بۇكىل ادامزات بالاسىن ءفاشيزمنىڭ قۇلدىق قامىتىنان ساقتاپ قالۋعا ازاماتتىق ۇلەسىن قوسۋ ءۇشىن ءار ايماقتان مايدانگەرلەر سوعىسقا اتتاندى. وسى قاۋىپتى سوعىسقا اتتانعانداردىڭ اراسىندا مەنىڭ اتام – رىسقۇلۇلى سمان دا بار ەدى. اتام 1912 جىلدىڭ 1 قاڭتارىندا ء(وزىنىڭ ايتۋى بويىنشا «سوعىم سويعان كەزدە») جامبىل وبلىسى، قىزىلارىق (قازىرگى كوشەك باتىر) اۋىلىندا دۇنيەگە كەلگەن.
قىزىلارىق اۋىلىنان 1941 جىلى مايدانعا 146 ادام اتتانىپ، ونىڭ 75-ءى ەلگە ورالماعان. ءبىر وتباسىنان 3-4 ادامنان كەتكەندەرى دە بولعان ەكەن. وسى زۇلمات كەزدە رىسقۇلوۆ اۋلەتىنەن مەنىڭ اتام سمان جانە اعاسى ىسقاق ەكەۋى مايدانعا اتتانادى. وكىنىشكە قاراي ىسقاق اتامىز سوعىستان قايتىپ ورالمايدى.
ال اتام سمان 1941 جىلدان باستاپ ماسكەۋدەگى وسواۆياحيم، پسكوۆ، ستالينگراد قورشاۋىندا سوعىسادى. 1941 جىلى «سسسر-ءدى قورعاۋ جانە اۆياتسيالىق-حيميالىق قۇرىلىسىنا جاردەمدەسۋ قوعامىنىڭ» مۇشەلىگىنە قابىلدانعان. بىزگە جەتكەن تۇپنۇسقا قۇجاتتىڭ سىرتىندا: «بارلىق ەلدەردىڭ پرولەتارياتى، بىرىگىڭدەر!» دەگەن ۇندەۋ جازىلعان. 1944 جىلى ستالينگراد تۇبىندەگى شايقاستا وڭ اياعىن سنارياد جارىقشاعى جارالاپ، گوسپيتالعا تۇسەدى. ەكى جىلدان سوڭ ماۋسىم ايىندا ەلگە ورالىپ، 1995 جىلدىڭ 20-جەلتوقسانىندا قايتىس بولادى.
سان قيلى اۋىر سىنداردى – قانقۇيلى دۇشپانمەن جان اياماس شايقاستى، جاۋىنگەر جاقىن دوستاردان ايىرىلۋدىڭ ازاسىن، سوعىستان كەيىنگى دە جانقيارلىق ەڭبەكتى باسىنان كەشكەن اتامنىڭ ەرلىك ىستەرى بۇگىنگى ۇرپاقتارىنا ۇلگى، ونەگە. 1985 جىلدىڭ 11 ناۋرىزىندا نەمىس فاشيستەرىمەن سوعىستا كورسەتكەن ەرەن ەرلىگى ءۇشىن جەڭىستىڭ 40 جىلدىعىنا وراي سسسر جوعارعى سوۆەت پرەزيديۋمىنىڭ توراعاسىنىڭ تاعايىنداۋىمەن ۇلى وتان سوعىسىنىڭ ءىى دارەجەلى وردەنى بەرىلەدى.
قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى ن.ءا.نازارباەۆ جارلىعىمەن 1995 جىلى «ۇلى وتان سوعىسىنىڭ 50 جىلدىعى» مەرەكەلىك مەدالىمەن جانە العىس حاتىمەن ماراپاتتالادى. وسى جىلى تالاس اۋدانىنىڭ اكىمى اتىنان دا مايدان دالاسىندا كورسەتكەن ەرلىگى ءۇشىن ماراپات بەرىلدى. سونىمەن قاتار، تالاس اۋداندىق اسكەري كوميسسارىنىڭ دا العىسىنا يە بولادى.
بۇگىنگى تاڭدا مەنىڭ اتام رىسقۇلۇلى سماننىڭ ەسىمى جامبىل وبلىسى، تاراز قالاسىنداعى «جەڭىس» ساياباعىندا، جامبىل وبلىسى، تالاس اۋدانى، كوشەك باتىر اۋىلىنداعى ۇلى وتان سوعىسى ارداگەرلەرىنە ارنالعان تاعزىم ەسكەرتكىشىندە جازىلعان.
ۇرپاعى ءۇشىن وشپەس ۇلگى قالدىرعان اتاممەن ماقتانامىن! بىزگە جارقىن ءومىر سىيلاعاندارىڭىز ءۇشىن سىزدەرگە باس يەمىز! سانالى ۇرپاقتارىڭىز ەشقاشان سىزدەردى ۇمىتپايدى. ەر ەسىمى – ماڭگىلىك ەل ەسىندە!
جانسايا سمان،
ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ ماگيسترانتى،
"ادىرنا" ۇلتتىق پورتالى
