QR Mádenıet jáne sport mınıstrliginiń ONLINEda bol jobasy aıasynda uıymdasyrylǵan «Jańa álipbı negizindegi ulttyq jazýdyń jańǵyrýy» onlaın dárisiniń búgin besinshi jáne altynshy dáristeri tyńdaldy.
Sársenbi kúngi dáristi Ahmet Baıtursynuly atyndaǵy Til bilimi ınstıtýtynyń bas ǵylymı qyzmetkeri, fılologııa ǵylymdarynyń doktory, professor Aıman Aldash «Jańa álipbı jáne kirme sózder emlesiniń keıbir máseleleri» taqyryby aıasynda oqydy. Dáriste shettildik sózderdiń jańa álipbıdegi emlesine baılanysty máseleler qozǵaldy. Onyń ishinde qazirgi qazaq ádebı tiliniń sózdik quramynda kezdesetin V (V) árpi týraly keńirek túsinikteme berildi. V árpiniń kirme sózderdiń quramynda, áleýmettik-turmystyq ataýlar, taróristi ǵylymı-tehnıkalyq termınderdiń, kisi esimderi men jer-sý ataýlarynyń jazba turqynda sóz basynda, sóz ortasynda jáne sóz sońynda kezdesetinine qaraı jınaqtaý, júıeleý jumystarynyń nátıjelerine toqtaldy. Quramynda Várpi bar sózderdiń tilimizge beıimdelgen úlgilerin de atap kórsetti. Sonymen qatar shettildik sózderdegi qaıtalama daýyssyz dybys tańbalarynyń emlesi boıynsha izdenisterimen bólisti.
Dáristi ári qaraı Ahmet Baıtursynuly atyndaǵy Til bilimi ınstıtýtynyń bas ǵylymı qyzmetkeri, professor, fılologııa ǵylymdarynyń doktory Quralaı Kúderınova «Álipbı, orfografııa máseleleri» taqyrybynda jalǵastyrdy. Dáriste qazaqtyń aýyzsha tili men jazba tilin bir dep taný, jazýdy til biliminiń deńgeıleri /qazaq fonetıkasy, morfologııasy, sıntaksısi, leksıkologııasy/ turǵysynan qarastyrýdyń qaýipterin kórsetti. Jazýdyń qyzmetin ǵylymı turǵydan jan jaqty taldap berdi. Ǵalym jazba til men aýyzsha tildiń arajigin ajyrata bilý máselesiniń basty nazarda bolý kerektigine toqtaldy. Sózderdiń grafıkalyq beınesi men dybystyń beınesiniń araqatynasyn, ereksheligin naqty ǵylymı-praktıkalyq negizdermen túsindire otyryp, jazba tildiń aýyzsha tilden ózgeshe kommýnıkaııalyq maqsatyn aıqyndap berdi. Sonymen qatar árip /fonema/ dybystyq tańba, dybystyq emes tańbalar arajigin ashyp, fonetıkalyq, morfologııalyq taldaý jasaý úshin jazba sózge emes orfoepııalyq erekshelikke nazar aýdarýdyń qajettiligin sóz etti. Dáriste bólek jazý, defıspen jazý jáne birge jazýdyń erekshelikterine toqtalyp, naqty mysaldarmen dáleleldep kórsete bildi. Sóz sońynda ǵalym jazýdyń qyzmeti, jazýdyń qajettiligi týraly ǵylymı túıinder keltirip, aıaqtady.
Dáriste tyńdaýshylar jańa álipbı negizindegi ulttyq jazýymyzdyń ótkeni men bolashaǵy jaıly zertteýshi ǵalymdardan tolyqqandy, dáleldi maǵlumat alyp, óz oı-pikirlerimen bólisip, dáriskerlerge usynystary men alǵystaryn bildirdi.
Dáriske Zoom servısi boıynsha 93 til mamany qatysty. Feısbýk jelisindegi ONLINEda bol paraqshasy arqyly 47adam tyńdaǵan.
Esterińizge sala ketimiz, QR Mádenıet jáne sport mınıstrligi Til saıasaty komıtetiniń tapsyrmasymen "Til-Qazyna" ulttyq ǵylym-praktıkalyq ortalyǵy uıymdastyryp otyrǵan «Jańa álipbı negizindegi ulttyq jazýdyń jańǵyrýy» onlaın dárisi 24 sáýirge deıin jalǵasady. Aldaǵy ýaqytta L.N.Gýmılev atyndaǵy Eýrazııa ulttyq ýnıversıtetiniń professory Lázzat Espekova, E.A.Bóketov atyndaǵy Qaraǵandy memlekettik ýnıversıtetiniń doenti Marhaba Tursynova, «Til-Qazyna» ulttyq ǵylymı-praktıkalyq ortalyǵynyń ǵalym hatshysy Anar Fazyljan jáne osy ortalyqtyń jetekshi ǵylymı qyzmetkeri Gúlfar Mamyrbek dáris oqıtyn bolady.
Jazıra Áshirbek,
"Til qazyna" ortalyǵy
