"Abaı lebi, Abaı úni, Abaı tynysy - zaman tynysy, halyq úni"
Muhtar Áýezov
Abaı - qazaq ómiriniń shynaıy sýretkeri.Ádebıet álemine realıstik sıpat pen jańa
mazmun bergen uly aqyn. Áje ertegisi, áke tárbıesi, ana sútinen nár alyp ósken danagóı
danyshpan, adamzattyq oı-sanaǵa tereń iz qaldyrdy. Ákesi Qunanbaı, arǵy atalary
Óskenbaı,Yrǵyzbaı bolys, bılerden boıyna el bıleýshilik qasıet daryǵan Abaı, osy
qabiletiniń arqasynda, halyq arasynda júrip, ultynyń turmys - tirshiliginiń shynaıy kýágerine
aınalady. Kózi kórgen ádiletsiz, ashkóz bolys, bılerdi synap, mineıdi.Abaı óz
shyǵarmalarynda mundaı adamdardy mysal óleńderinde de sıpattap kórsetedi. Synshyl
aqyn qoldanysta júrgen qazaq maqaldarynyń maǵynasyn da ashyp, kem-ketigin aıqyndaıdy.
Syndarly saıasat, adamgershilik qundylyqty da jyryna arqaý ete bilgen alyp tulǵanyń
shyǵarmalary, óz oqyrmandarynyń júregine ońaı jol tapqan. Alýan túrli sezimniń shynaıy
mekeni bolǵan Abaı óleńderi - naǵyz lırıka!
Abaı Qunanbaev qazaq ádebıetine ǵana emes, álem ádebıetine de orasan zor úles
qosqan. Jas jany ádebıetqumar bolǵan Abaı, balalyq shaǵynan bastap álem ádebıetimen
tanysa bastaıdy. Shyǵys aqyndary :Fızýlı, Shámsı, Saǵdı, Fırdoýsı, Naýaı shyǵarmalaryna
syıynyp ósken. Jan-jaqty ózin damytqan bala Abaı - óleń órýdiń maıtalmany boldy! Sózdiń
naqyshyn qıynnan qıystyrǵan uly aqynnyń ádebıet álemine alyp kelgen jańalyǵy- qara
sózderi. Tárbıelik mańyzǵa ıe bul týyndyny búgin de álem tanıdy. Jahandyq tilderge
aýdarylǵan Abaı qarasózderi-qaıtalanbaıtyn týyndy!
Abaı óleńderi óz zamanynda birneshe synǵa ushyraǵan. Dese de, búgingi kúni bul
shyǵarmalar-qazirgi qazaq halqynyń tynysy. Ótkenge sabaq, kelerge úlgi bolǵan Abaı
týyndylary jańa zamannan erekshe kórinis taýyp jatyr. Oǵan dálel : álem halqynyń Abaıdy
oqyp, qazaqty tanýy.
Bıyl alyp tulǵa Abaıǵa 175 jyl!Shyǵystyń oıshyly, Arıstotelden keıinge "Ekinshi ustaz"
atanǵan Ábýnasyr-ál-Farabıdiń ǵasyrlyq mereıtoıymen tuspa-tus kelip jatqan bul qýanysh -
jaıdan-jaı emes sekildi. Álem tanyp úlgergen qazaqtyń bas aqyny Abaı Qunanbaevtiń bul
mereıtoıyn búkil álem bolyp atap ótýde. Bul - áýeli qazaqty, sonan soń Abaıdy ulyqtaǵany!
Aqyn esimimen atalatyn kósheler, teatrlar, kitaphanalar, mektepter, joǵarǵy oqý
oryndary men saıabaqtar aqynǵa kórsetilgen qurmettiń bir parasy ǵana. Aqynnyń mereıtoıyn
atap ótý maqsatynda jan-jaqta keń aýqymdy sharalar júrgizilýde. Abaı Qunanbaev - jyl
saıyn mereıtoıyn atap ótýge laıyqty máńgilik klassık aqyn!
Shoqtyǵy bıik Shákárim shyǵarmalary, zańǵar jazýshy Muhtar Áýezov zertteýleri-Abaı
ómirinen aıqyn habar berip tur. Kórkem sýrettelgen shyǵarmalardaǵy aqyn Abaıdyń júrip
ótken ár joly, basyp ótken ár izi zor qurmetke ıe! Qazaqtyń shamshyraǵy, bıik tulǵasy Abaı
Qunanbaev - ár qazaqtyń soqqan júregi!
Keler urpaq, bolashaq jastar bir demmen oqyp shyǵýǵa bolatyn Abaı
shyǵarmalarymen tynys alsa, elimizde naǵyz patrıot azamat pen azamatsha kóp bolmaq!
Qarlyǵash Ábilda
148 qazaq orta mektebiniń oqýshysy
