Qazaq óneriniń qara nary

3278
Adyrna.kz Telegram

Osydan 115 jyl buryn, 1905 jyly 15 naýryzda ánshi, rejısser, dramatýrg, Qazaqstannyń Halyq ártisi Qanabek Báıseıitov dúnıege keldi.

Almaty oblysynda týǵan ol jastaıynan án salyp, «ánshi bala» atanǵan. 1920 jyldan qyzmetke aralasa bastaıdy. Aýyldaǵy saýat ashý mektebinde oqytýshy bolǵan. Qazaq pedagogıkalyq tehnıkýmyn bitirgen. Osy tehnıkýmda oqyp júrgende, 1926 jyly tehnıkým ónerpazdary qoıǵan J.Shanınniń «Arqalyq batyr» spektaklindegi Arqalyq rólin oınap, akterlik talantyn baıqatady. 1927 jyly uıymdastyrylǵan jastar teatrynyń rejısseri boldy. 1929 jyly Qazaq drama teatryna qabyldandy. Akterlik qyzmetimen qatar, pesalar («Ozbyr bolys», «Záýre», «Tartys», «Kelinshek», t.b.) jazyp, orys jazýshylarynyń birneshe pesasyn qazaqshaǵa aýdardy. Qazirgi Abaı atyndaǵy Qazaq memlekettik akademııalyq opera jáne balet teatrynda M.Áýezov pen I.Koyktyń «Aıman - Sholpanynda» Arystannyń tulǵasyn sahnalady. Tólegen, Tarǵyn, Abaı, Arystan han sııaqty túrli sıpattaǵy operalyq obrazdardy somdady. Ol Qazaq opera jáne balet teatrynyń (Abaı atyndaǵy Qazaq memlekettik akademııalyq opera jáne balet teatry) alǵashqy rejıserleriniń biri retinde «Abaı», «Qamar sulý», «Qyz Jibek», «Dýdaraı», «Daısı», «Evgenıı Onegın», «Knıaz Igor» operalaryn sahnaǵa shyǵardy.

Kóptegen kınofılmderde oınap, dramatýrgııa salasynda da jemisti eńbek etti. «Beý, qyzdar-aı», «Oı, jigitter-aı» komedııalarynyń, «Dostyq jolymen» baletiniń jáne «Aısulý», «Altyn taýlar» atty operalardyń lıbrettolaryn (Q.Shańǵytbaevpen birge) jazdy. Onyń «Qushtar kóńil» kitaby qazaq, orys tilderinde jaryq kórdi.

Eńbek Qyzyl Tý, «Qurmet belgisi» ordenderimen, medaldarmen marapattalǵan. Qazaq rýhanııatynyń qalyptasýy men damýyna zor úlesin qosqan tulǵa 1979 jyly qaıtys boldy.

Qosymsha derek: alǵashqy derekti fılm, alǵashqy konert, tipti birinshi qazaqstandyq telehıkaıa da kástróldegi eritindi arqyly jaryqqa shyqty. Telehıkaıa «Abaı dańǵyly, úıdiń nómiri» dep ataldy. Basty róldi Qanabek Báıseıitov somdaǵan.

Pikirler