Búgin QR Qarjy naryǵyn retteý jáne damytý agenttigi bank sektoryn qoldaýǵa ulttyq qordan qansha aqsha bólingenin aıtty.
Agenttik 2008-2016 jyldar aralyǵynda bólingen 2007-2008 jyldardaǵy jahandyq daǵdarystyń teris saldaryn azaıtýǵa baǵyttalǵanyn eske salyp ótti.
«Memlekettiń tórt banktiń akııalaryn satyp alýyna 476,1 mlrd teńge bólindi, onyń 415 mlrd teńgesi qaıtaryldy. Berilgen qarajat pen qaıtarylǵan soma arasyndaǵy aıyrmashylyq BTA bankiniń aktıvteri men mindettemelerin eki qaıta qurylymdaý nátıjesinde paıda boldy» dep túsindird QNRDA.
2017 jyldan bastap Qazkomdy qalpyna keltirý sheńberinde problemalyq kredıtter qory (QKB) BTA Bankiniń problemalyq aktıvterin satyp aldy. Alynǵan qarajat esebinen bul qarjy ınstıtýty (BTA) Kazkom aldyndaǵy 2,4 trln teńge qaryzynyń óteýin júrgizdi. QNRDA-da QKB-ny saýyqtyrý jáne ony keıinnen halyqtyq qorǵa qosý salymshylar men ózge de kredıtorlardyń aqshasyn 4 trln teńgeden astam somaǵa saqtaýǵa múmkindik bergenin aıtty.
Sonymen qatar, 2017 jyly bank sektorynyń qarjylyq turaqtylyǵyn arttyrý baǵdarlamasyna sáıkes bes iri qarjy ınstıtýtyna kómek kórsetildi. Olardyń úlesine búkil júıeniń nesıe qorjynynyń 30%- dan astamy jáne halyqtyń jáne kvazımemlekettik sektordyń barlyq depozıtteriniń 25%- y keldi.
«Jalpy qoldaý kólemi 653,7 mlrd teńgeni qurady. Qarjy problemalyq qaryzdardyń joǵary úlesi qarjy ınstıtýttardyń kapıtalyna qysym kórsetip, ekonomıkany nesıeleý qarqynyn tejeýine baılanysty bólindi. Memlekettik kómek alǵan bankter barlyq qarajatty kelesi 13 jyl ishinde qaıtarady. Nátıjesinde memleket berilgen 653,7 mlrd teńgeniń ornyna 1 trln teńgeden astam jalaqy alady.
Aıta ketý kerek, atalǵan qarjy ınstıtýttary 2 trln teńgeden astam nesıe bergen, - dep habarlady QNRDA.
Ulttyq qor osydan 19 jyl buryn, 2001 jyly quryldy. Sarapshylar onyń ósim bergen kezi 2000- 2014 jyldar arasynda bolǵanyn aıtady.
Sol jyldary Ulttyq qordyń 77,2 mlrd dollarǵa jetti. Budan keıingi jyldarda Ulttyq qordyń qarjysy azaıa berdi. Sebebi Úkimet qarjylyq jaǵdaıyn jaqsartý úshin ekinshi deńgeıli «dimkás bankterge ústi-ústine Ulttyq qordan qomaqty qarjy bóldi. Qazir Ulttyq qorda 58,2 mlrd dollar .
Al áý bastaǵy josparda 2020 jyly Ulttyq qordyń qarjysy 90 mlrd dollardy quraýy tıis edi. Biraq ondaı kún bizge áli alystaý sııaqty.
2020 jyly qańtar aıynyń sońynda Ulttyq qordyń aktıvi ótken jyldyń sáıkes kezeńimen salystyrǵanda 1,9%-ǵa kemidi degen aqparatty Ulttyq banktiń ózi taratty.
Ótken aıda Ulttyq banktiń altyn-valıýta qory 2,4%-ǵa azaıyp, 30,6 mlrd dollardy qurady. Byltyr bul kórsetkish 31,3 mlrd dollarǵa teń edi.
Esterińizge sala keteıik, májilis depýtaty Erlan Barlybaev qazaqstandyq bankter olardy qoldaýǵa bólingen qarajattan paıda kóredi dep málimdedi. Onyń aıtýynsha, Ulttyq qor men bıýdjetten mıllıardtaǵan somany baǵyttaýdyń maqsaty qarjy sektoryn saýyqtyrý jáne qarajatty ekonomıkaǵa baǵyttaý, al qarjy ınstıtýttardyń ózin baıytpaýy tıis.
Ol sondaı-aq, memleket tarapynan alynǵan qomaqty qarajatqa qaramastan, ekonomıkany nesıelendirýdiń jaǵdaıy men sharttary qanaǵattanǵysyz qalyp otyrǵanyn atap ótti. Mundaı pikirdi qazaqstandyq qarjyger Oraz Jandosov ta qoldaıdy. «Bankterdi saýyqtyrýǵa Ulttyq qordan qansha qarjy bólingeni týraly málimetterdiń basy ashyq. Biraq onyń qaıtarý úrdisi de ashyq bolýy kerek. Úkimettiń qolynda bankterdiń qaryzdy qashan qaıtaratyny týraly arnaıy grafık bolýy kerek» deıdi qarjyger.
Buǵan prezıdent Qasym-Jomart Toqaev bankterge bızneske qolaıly sharttarmen jáne uzaq merzimge nesıe berýdi qamtamasyz etýdi tapsyrdy. Ol sondaı-aq Ulttyq Bankke osy másele boıynsha saıasatqa túzetýler engizý týraly tapsyrma berdi.
Raýan ILIIaSOV,
"Adyrna" ulttyq portaly
