Baıqońyrda qazaq balasyna bıznes júrgizý qıyndap tur

2953
Adyrna.kz Telegram

Reseı rýbliniń qunsyzdanýy, kórshi eldiń ekonomıkasynyń turaqsyzdyǵy elimizdiń Baıqońyr qalasyna ońaıǵa tıip otyrǵan joq. Qazir Baıqońyrdaǵy qazaqstandyq kásipkerler eki jaqtyń zańyna júginýden sharshaǵan. Bul rette «Analıtık» taldaý ortalyǵynyń sarapshysy Merýert Moldabevanyń aıtýynsha, Baıqońyrda teńge men rýbl qatar júredi. Qalanyń Reseı jaǵy basqaratyn ákimshiliginiń ustanǵan normatıvteri men talaptary Qazaqstannyń zańnamasyna sáıkes kelmeıdi. Eki eldiń zańyna birdeı júginemiz dep ondaǵy kásipkerler ári-sári kúı keship otyr.

" Baıqońyrda Reseımen birikken qazaqstandyq kásiporyndar óte kóp. Reseı tarapy qazir neǵurlym naryqty jaýlap alýǵa tyrysyp baǵýda. Sondyqtan Reseıdiń ónimi otandyq ónimdi naryqtan ysyryp shyǵarmasyn desek, biz otandyq kásipkerler tóelıtin qosymsha qun salyǵyn tómendetýimiz kerek»,-deıdi ekonomıst-sarapshy Merýert Moldabaeva.
Sondaı-aq, mamannyń paıymdaýynsha, Baıqońyrda qazaq kásipkerleri ǵana emes reseılik kásiporyndarda jumys isteıtin otandastarymyz da qınalyp júr.
«Rýbl qunsyzdanyp ketkennen keıin jalaqyny rýblmen alatyndardyń jalaqysy da qunsyzdany ketti.  Jalaqylary arzandaǵan Baıqońyr halqyna teńgemen saýda jasaý da tımsiz bolyp tur. Óıtkeni rýbldi teńgege aınaldyrsa utylady. Odansha sol rýbl kúıinshe qoldanyp, rýblmen saýda jasaǵan tıimdi. Al munyń arty teńgemen saýda-sattyq júrgizetin bizdiń kásipkerlerimizge qıyndyq týǵyzady. Otandyq ónim ótpegennen keıin kásipkerler de satylymǵa Reseı ónimderin kóterme baǵamen satyp alyp shyǵarýdy jón kórip otyr. Sóıtip otandyq ónim Baıqońyrda báskege bás tige almaı otyr»,-deıdi ekonomıst-sarapshy Merýert Moldabaeva.
Jalpy, ekonomıst-sarapshylardyń baıyptaýynsha, Baıqońyrdaǵy turmystyq tehnıka satatyn otandyq kásipkerler de qınalyp otyr. «Turmystyq tehnıkanyń deni Reseıden keledi. Otandyq kásipkerler Reseıden turmystyq tehnıka satyp alǵanmen, ony ótkize almaı qalý qaýpi basym. Sebebi turmysqa qajetti tehnıkanyń basym bóligi nesıege beredi. Al qazir Baıqońyrdaǵy qarapaıym qaýymǵa nesıe alýdyń mashaqaty kóbeıgen. Máselen, Reseımen birikken kásiporyndarda jumys isteıtinderge «jalaqyny rýblmen alasyń» dep qazaqstandyq bankter nesıe bermeıdi. Sóıtip, turmystyq tehnıka satatyn kásipkerer de qazir jaǵdaıdyń qıyn ekenin aıtyp otyr»,-deıdi Merýert Modabaeva.
Mamannyń bul sózin ekonomıst-ǵalym Jumadilda Baıahmetov te joqqa shyǵarmady. Ekonomıst-ǵalymnyń aıtýynsha, bizge Reseımen jaqyn ornalasqan jáne Reseıge jalǵa berilgen Baıqońyr aımaǵynda kedendik talaptardy qataıtatyn kezeń jetti.
« Reseımen arada kedendik talaptardy qataıtý kerek. Otandyq óndiristi qorǵaý úshin Reseıden keletin taýralarǵa belgili bir shekteý engizý qajet. Qazir Reseıdiń bar maqsaty - bizdiń otandyq ónim óndirýshilerdi naryqtan ysyryp, ishki naryqty jaýlap alý. Ábden ishki naryǵymyzǵa enip alǵannan keıin Reseı taýarlarynyń kóterme baǵasyn ósire qoıady. Mine, sonda kóz ilespes qymbatshylyq oryn alady. Ázirge bizdi Reseı arzan ımportymen qyzyqtyryp otyr. Reseıdiń arzan ımportyna ıek artyp, otandyq ónimge degen suranysty tómendetip almaýymyz qajet. Otandyq ónimge suranys tómendese, ony óndirýshilerdiń de jaǵdaıyn tómendeıdi. Bizdi kez kelgen jaǵdaıda qutqaryp qalatyn tek otandyq ónim. Al Reseıdiń nemese Belarýstiń arzan taýarlary tek óz múddeleri úshin ǵana ýaqytsha arzan bolyp otyr. Sondyqtan úkimettik turǵyda osy máselerdi sheshýge sharalar qarastyrǵan jón»,-dedi ekonomıka ǵylymynyń doktory Jumadilda Baıahmetov.
Osylaısha mamandardyń paıymdaýynsha, Reseıden enetin taýarlarǵa belgili bir shekteý engizilmese, bolashaqta Baıqońyrdaǵy kásipkerlerge ǵana emes, otandyq kásip ıelerine de qıynǵa soqpaq. Sol úshin bizge otandyq bızneske jaıly orta qalyptastyrýǵa barynsha tyrysý qajet.
                                                                                                                                                                                                                                                                              Qarlyǵash ZARYQQANQYZY, 

                                                                                                                                                                                                                                                                                       "Adyrna" ulttyq portaly 

Pikirler