Qalyń qatparly tarıhtyń qyr-syryna qanyq ǵalymdar Syrdyń boıyndaǵy árbir tóbeniń astynda jatqan bir syr bar ekenin tilge tıek etedi. Rasynda, bul áńgime bekerden-beker aıtylǵan joq. Kezinde darııa boıynda myńǵa tarta shahar bolǵan desedi.
Syr jerinde 555 eskertkish memleket qorǵaýyna alynǵan. Onyń ishinde 21-iniń respýblıkalyq, 274-iniń jergilikti mańyzy bar. Qalǵan bóligi aldyn ala esepke engizilgen. Bul qundy qazynanyń qorǵalýyn Oblystyq tarıhı jáne mádenı eskertkishterdi qorǵaý jónindegi memlekettik mekeme qamtamasyz etedi. Mekeme mamandary olardy esepke alady, turaqty túrde qorǵaıdy. Sondaı-aq saqtaý, anyqtaý, nasıhattaý jáne qalpyna keltirý sekildi aýqymdy jumystardy atqarady. Alaıda oblystyq prokýratýranyń áleýmettik-ekonomıkalyq salasyndaǵy zańdylyqty qadaǵalaý basqarmasy júrgizgen tekserý barysynda kóptegen kemshilik belgili boldy. Mamandar atalmysh mekemeniń sońǵy eki jyldaǵy jáne bıylǵy jyldyń alǵashqy toqsanynda atqarǵan tirligin tarazyǵa tartty. Prokýratýra qyzmetkerleri osy sala boıynsha birqatar zań talaptarynyń óreskel buzylǵandyǵyna kóz jetkizdi.
Elimizdiń «Tarıhı-mádenı mura nysandaryn qorǵaý jáne paıdalaný týraly» zańy bar. Onda «jergilikti atqarýshy organdar tarıhı-mádenı mura nysandaryn anyqtaýdy, esepke alýdy, qorǵaýdy jáne paıdalanýdy qamtamasyz etedi» delingen. Taǵy da aıta keterligi, Úkimet qaýlysymen osy maqsatta arnaıy ereje de bekitilgen. Ereje negizinde kóne jádigerlerdi tarıhı jáne mádenıet eskertkishteri dep taný týraly arnaıy talaptar bar. Sondyqtan olardyń mindetti túrde resmı jarııalanýǵa tıisti halyqaralyq, respýblıkalyq jáne jergilikti mańyzy bar eskertkishter memlekettik tizimine bekitiletini aıtylǵan. Degenmen darııa boıyndaǵy 534 kóne qundylyqtar keńestik kezeńde esepke alynǵan. Qazirgi qoldanystaǵy zańnama negizinde memlekettik tizimge enbegen. Bul olqylyqtyń ornyn toltyrýǵa bıyl ǵana kóńil bólingen eken. Osynyń nátıjesinde, 274 eskertkishke jergilikti mańyzdylyq berý týraly kelisim alý maqsatynda quzyrly oryndarǵa usynys joldanǵan.
Ashat TÁJENOV, Qyzylorda oblystyq prokýratýrasynyń basqarma prokýrory:
– Joǵarydaǵy erejege sáıkes esepke alý tarıhı-mádenı mura nysanyn esepke alý kartochkasyn jasaý jolymen júzege asyrylady. Taǵy bir talap – eskertkishtiń tólqujaty jekelegen qosymsha betpen rásimdeledi. Jańa derek qosylǵan jaǵdaıda tolyqtyrylyp otyrýy tıis. Alaıda barlyǵy baıaǵy kúıinde qalǵan. Qosymsha bette jańa derekter jazylmaǵan. Atap aıtqanda, oblysta «Kótibar» munarasy degen tarıhı oryn bar. Bul eskertkish respýblıkalyq mańyzǵa ıe. Ony esepke alý kartochkasy men tólqujaty osydan otyz jyl buryn jasalǵan. Osyndaı zańbuzýshylyq 400-ge jýyq tarıhı-mádenı muranyń qujattaryn zerdeleý barysynda da oryn alǵan. Atap aıtqanda, 322 nysannyń tólqujaty baıaǵy kúıinde tur. Al 162 eskertkishke tólqujat jasaýǵa eshkim kóńil bóle qoımaǵan.
«Alash aınasy».
