Samat Gılımov: "Tehnıkalyq baıqaý - qaýipsizdik kepili"

3758
Adyrna.kz Telegram

Tehnıkalyq baıqaý salasyndaǵy 

jańashyldyqtar qaýipsizdik kepili 

Adam ómirindegi eń basty qaǵıda qaýipsizdik ekeni bárimizge belgili. Tehnıkalyq baıqaýdyń qandaı tustary halyqqa tıimdi, deldaldardyń jolyn kesetin is-áreketter,  Qazaqstandaǵy tehnıkalyq baıqaý stanııalaryn kimder baqylaıdy jáne kimder jaýapty? Tehnıkalyq baıqaýdyń mán-jáıi qalaı? Osy suraqtardyń jaýabyn izdep QR Indýstrııa jáne ınfraqurylymdyq damý mınıstrligi Kólik komıtetiniń tóraǵasy Samat Qýanyshuly Gılımovpen suhbattastyq.

-  Samat Qýanyshuly, suhbatymyzdy Qazaqstandaǵy tehnıkalyq baıqaýǵa qatysty bastasaq. Qazirgi ýaqytta elimizde tehnıkalyq baıqaý salasynyń  jaǵdaıy qalaı?

-  2012 jyly mindetti tehnıkalyq qarap-tekserýdi Qazaqstan Respýblıkasy Indýstrııa jáne ınfraqurylymdyq damý mınıstrliginiń quzyretine bergen sátten bastap búgingi kúnge deıin tehnıkalyq qarap-tekserýden ótpegen kólik quraldarynyń paıyzy tómendetilýde (2012 jyldan bastap ótpegen kólik quraldarynyń paıyzy - 13%, 2019 jyly - 5% qurady).

Ótpegen kólik quraldary sanynyń tómendeýine birinshi kezekte tehnıkalyq qarap-tekserý ortalyqtaryn ashý rásimin ońaılatý, ekinshiden, shaǵyn jáne orta bızneske qatysty baqylaý-qadaǵalaý is-sharalary bóliginde jeńildeý áser etti, bul nátıjesinde tehnıkalyq qarap-tekserý salasyndaǵy óreskel buzýshylyqtarǵa ákeldi, úshinshiden, M1 sanatyndaǵy 7 jylǵy kólik quraldary úshin tehnıkalyq qarap-tekserýden ótýdi alyp tastaýdy engizý mańyzdy ról atqardy.

Joǵaryda kórsetilgen faktorlarǵa baılanysty tehnıkalyq qarap-tekserýdi ótkizý boıynsha teris pıǵyldy tulǵalardyń shemalyq jańa túrleri, sondaı-aq olardy Qazaqstan Respýblıkasynyń memlekettik standarttaryna jáne NQA talaptaryna sáıkes kelmeıtin jerlerde qaraýsyz ótkizý faktileri paıda boldy.

Alaıaqtyqtyń osyndaı túriniń qyzmeti tehnıkalyq qarap-tekserý nátıjelerine túzetýler jasaý jáne ony kólik quralyn naqty usynbaı júrgizý túrinde júzege asyrylady.

-  Joǵaryda kórsetilgen zańsyzdyqtardy boldyrmaý úshin Mınıstrlik qandaı jumystardy atqarýda? 

-  Osy jyly Mınıstrlik «Jol júrisi týraly» QR Zańyna jáne mindetti tehnıkalyq baıqaýdy uıymdastyrý jáne ótkizý erejelerine ózgerister engizdi, «UAT» AQ tulǵasyndaǵy biryńǵaı aqparattyq júıe operatory anyqtaldy.

  Alaıaqtyq áreketterdi boldyrmaý bóliginde «UAT» AQ-ny «tehnıkalyq baıqaý» biryńǵaı aqparattyq júıesiniń operatorymen anyqtaǵannan keıin «ETORA», «META», «ATÝMEL», «GARO» jáne «AISTO» sııaqty tehnıkalyq baıqaý nátıjelerin berýdi júzege asyratyn baǵdarlamalyq qamtamasyz etýlerdi tekserý bastaldy, alaıda baj operatory baǵdarlamalyq qamtamasyz etýdiń sáıkes kelmeýine baılanysty "GARO" jáne "AISTO" - dan derekterdi qabyldaý toqtatyldy.

  "GARO" jáne "AISTO" baǵdarlamalarynan tehnıkalyq baıqaý nátıjelerin qabyldaýdy toqtata turý sebebi buryn bekitilgen talaptarǵa sáıkes kelmeýi bolyp tabylady. Búgingi kúni joǵaryda kórsetilgen eki baǵdarlamany ázirleýshiler talaptarǵa sáıkes keltirý boıynsha jumystar júrgizilmegen, osyǵan baılanysty 160 tehnıkalyq baıqaý ortalyǵy sóndirildi.

  Joǵaryda aıtylǵandardyń qorytyndysy boıynsha baǵdarlamany bekitilgen talaptarǵa sáıkes keltirý ázirleýshiniń birinshi kezektegi mindeti bolyp tabylatynyn atap ótý qajet, ony oryndaý tehnıkalyq baıqaý ortalyqtarynyń qyzmetin toqtata turýǵa, Memlekettik satyp alýdyń oryndalýyn buzýǵa jáne t. b. ákep soqtyrdy.

-  «Ulttyq aqparattyq tehnologııasy» AQ-nyń biryńǵaı aqparattyq júıesiniń operatory retindegi róli nede?

-  «Ulttyq aqparattyq tehnologııasy» AQ (budan ári – Operator bolyp tabylady) baǵdarlamalyq qamtamasyz etýdiń tehnıkalyq bóligi boıynsha kemshilikterdi anyqtaý, sondaı-aq tehnıkalyq baıqaý ortalyǵynda paıdalanylatyn mamandandyrylǵan baǵdarlamalyq qamtamasyz etýge tekserý júrgizý jónindegi is-sharalardy júzege asyrady (osy baǵdarlama arqyly dıagnostıkalyq jabdyqtardan nátıjelerdi jınaý júrgiziledi jáne operatorǵa dıakart túrinde beriledi).

Sonymen qatar, operator tehnıkalyq baıqaý nátıjelerin qolmen engizýge jáne osy baǵdarlamalardy túpnusqa ónim túrinde paıdalanýǵa múmkindik beretin «qaraqshylyq» baǵdarlamalyq qamtamasyz etýdi paıdalanatyn tehnıkalyq baıqaý ortalyqtaryn anyqtaý boıynsha jumystardy júzege asyrady.

Operator tehnıkalyq baıqaýdyń josyqsyz ortalyqtaryn anyqtaý boıynsha is-sharalardy iske asyrýda, olar baǵdarlamashylar tarapynan jol qozǵalysyna qatysýshylardyń qaýipsizdigin elemeı, jeke basyn baıytý maqsatynda osy baǵdarlamalardyń «buzý» tetikterin paıdalanady. 

Is-sharalar nátıjesi boıynsha 27 tehnıkalyq baıqaý ortalyǵy "qolmen engizý", fotoredaktorlardy paıdalaný jáne avtomobılsiz tehnıkalyq baıqaýdy ótkizý sebebinen derekterdi engizýden ajyratyldy.

-  Tehnıkalyq baıqaýda josyqsyz operatorlarǵa zańnamada qandaı sharalar qarastyrylǵan? 

-  Qazaqstan Respýblıkasynyń Ákimshilik quqyq buzýshylyq týraly Kodeksine sáıkes mindetti tehnıkalyq baıqaýdy uıymdastyrý jáne ótkizý erejelerin buzǵany úshin ákimshilik aıyppul túrinde ákimshilik jaza kózdelgen.

Ákimshilik aıyppul 10 AEK-ten bastap tehnıkalyq baıqaý operatorlarynyń tiziliminen alyp tastaǵanǵa deıin quraıdy.

Sonymen qatar, tizilimge engizilmegen adamdardyń dıagnostıkalyq kartalardy satýy jáne kólik quralyn teksermeı tehnıkalyq baıqaýdy ótkizý QR Qylmystyq kodeksiniń 385-baby boıynsha qylmystyq jaýapkershilikke ákep soǵady, jalǵan qujattardy, mórtabandardy, mórlerdi, blankilerdi, memlekettik poshta tólemi belgilerin, memlekettik nagradalardy qoldan jasaý, daıyndaý nemese ótkizý.

Sondaı-aq, qoǵamdy azamattyq ustanym tanytýǵa jáne belgisiz tulǵalardyń dıagnostıkalyq kartalardy (talondardy) satý faktileri týraly, baǵdarlamalyq qamtamasyz etýdi buzý faktileri týraly Kólik komıtetine habarlaýǵa shaqyramyz jáne kense.kt@miid.gov.kz  elektrondy meken jaıyna jiberýdi suraımyz. 

 -  Tehnıkalyq baıqaýda Mınıstrlik tarapynan zań jobasy maquldanypty, bul zań jobasyna qandaı ózgerister engizildi?

-  2019 jyly tehnıkalyq baıqaýdan ótý sapasyn jaqsartý maqsatynda Mınıstrlik «Jol qozǵalysy týraly» Qazaqstan Respýblıkasynyń Zańyna túzetýler engizýge bastama jasady. Sondaı – aq, Qazaqstan Respýblıkasy Úkimetiniń 2019 jylǵy 22 tamyzdaǵy №621 qaýlysymen «Ulttyq aqparattyq tehnologııalar» akıonerlik qoǵamy mindetti tehnıkalyq baıqaýdyń biryńǵaı aqparattyq júıesiniń (budan ári – BAJ «Tehnıkalyq baıqaý» eisto.kz). «Tehnıkalyq baıqaý»  mindeti mehanıkalyq kólik quraldaryn jáne olardyń tirkemelerin mindetti tehnıkalyq baıqaýdyń biryńǵaı aqparattyq júıesin júrgizý, damytý, yqpaldastyrý jáne súıemeldeý bolyp tabylady.  Mınıstrlik baǵdarlamalyq qamtamasyz etýdi ázirleýshilermen «Tehnıkalyq baıqaý» BAJ operatorymen birlesip (BAJ osy baǵdarlama arqyly tehnıkalyq baıqaý nátıjelerin saıtqa berý júzege asyrylady eisto.kz) baǵdarlamalyq qamtamasyz etýdi tekserý rásimine qatysty túsiniktemeler berildi, sondaı-aq mindetti tehnıkalyq baıqaýdy damytý týraly memorandým ózektilendirildi jáne mamandandyrylǵan baǵdarlamalyq qamtamasyz etýdi ázirleýshilermen jáne «Tehnıkalyq baıqaý» BAJ operatorymen yntymaqtastyq týraly kelisimge qol qoıyldy. «Identıfıkaııalyq kiltter» jańartyldy (eskertý. sáıkestendirý kilti-jeke kilt-tehnıkalyq baıqaý ortalyqtarynyń saıtqa derekter berýge qol jetkizýi eisto.kz (sáıkestendirý kiltterin jańartý aı saıyn júzege asyrylatyn bolady) derekterdi berýdi júzege asyratyn josyqsyz operatorlardy boldyrmaý maqsatynda baǵdarlamalyq qamtamasyz etýdi (sáıkestendirý kiltterin jańartý aı saıyn júzege asyrylatyn bolady).

-  Suhbatyńyzǵa rahmet! Jumystaryńyz jemisti bolsyn!

Ońǵar Qabden,

"Adyrna" ulttyq portaly

 

 

 

 

 

 

 

 

Pikirler