Qumar oıyn – adam psıhologııasyna qatty áser etetin táýeldiliktiń bir túri. Bul másele tek oıynqumar adamnyń ómirine ǵana emes, onyń otbasyna, jaqyndaryna, tipti búkil qoǵamǵa zııanyn tıgizedi. Qazaqstanda sońǵy jyldary lýdomanııanyń keń taralýy alańdaýshylyq týdyryp otyr. Oǵan qarsy kúresý úshin memleket túrli sharalar qabyldap jatsa da, áli de sheshimin tappaǵan máseleler kóp.
Qumar oıyndardyń zııany qandaı? Lýdomanııa – adamdy únemi bás tigýge ıtermeleıtin psıhologııalyq táýeldilik. Onyń eń negizgi zııandy saldary mynalar:
Qarjylyq máseleler. Oıynqumar adamdar aqshasyn qurtyp, úlken qaryzǵa batady, keıde múlkinen de aıyrylyp jatady.
Otbasylyq qıyndyqtar. Qumar oıynǵa berilgender otbasyna kóńil bólmeıdi, senimnen aıyrylady, nátıjesinde ajyrasý jaǵdaılary jıileıdi.
Qylmys pen zańsyz áreketter. Aqsha tabý úshin alaıaqtyq, urlyq nemese basqa da zańsyz áreketterge barý jaǵdaılary kezdesedi.
Psıhologııalyq jáne densaýlyq máseleleri. Lýdomandar jıi kúızeliske túsedi, depressııaǵa ushyraıdy, keıbiri tipti sýııdke deıin barady.
Elimizde 2007 jyly qabyldanǵan “Oıyn bıznesi týraly” zańǵa sáıkes, kazınolar men oıyn avtomattary tek Qapshaǵaı men Býrabaıda ǵana jumys isteı alady. Biraq bul máseleni túbegeıli sheshe almady. Sebebi onlaın kazınolar men býkmekerlik keńseler lýdomanııanyń jańa túrin qalyptastyrdy. Qazirgi zań boıynsha: onlaın kazıno qyzmetine tyıym salynǵan, biraq qazaqstandyqtar sheteldik platformalarǵa áli de kire alady. Býkmekerlik keńselerge lıenzııa beriledi, biraq olardyń sanyn shekteý máselesi qarastyrylyp jatyr. Lýdomanııaǵa qarsy zańdar kúsheıtilip, qumar oıyndardy baqylaý sharalary artyp keledi. Qumar oıyn máselesin sheshý úshin tek zańnamalyq shekteýler jetkiliksiz. Bul táýeldilikke qarsy keshendi sharalar qabyldaý qajet:
1. Qumar oıyndarǵa shekteý qoıý: onlaın qumar oıyn saıttaryna tolyq buǵattaý engizý, oıyn mekemeleriniń sanyn azaıtý, lýdomandarǵa ózderin “qara tizimge” engizý múmkindigin keńeıtý.
2. Qoǵamdyq sanany ózgertý: qumar oıyndardyń zııany týraly aqparattyq naýqandar ótkizý, mektepter men ýnıversıtetterde qarjylyq saýattylyq sabaqtaryn engizý, qumar oıyndardyń jarnamasyna qatań shekteý qoıý.
3. Psıhologııalyq jáne áleýmettik kómek kórsetý: lýdomandarǵa arnalǵan arnaıy ońaltý ortalyqtaryn ashý, táýeldi adamdarǵa tegin psıhologııalyq qoldaý uıymdastyrý, oıynqumarlardyń otbasylaryna kómek kórsetý.
4. Ekonomıkalyq sharalar: qumar oıyn bıznesine salynatyn salyqty kóterý, kazınolar men býkmekerlik keńselerdiń jumysyn baqylaýdy kúsheıtý, lýdomandardy jumyspen qamtý jáne kásipkerlikke baǵyttaý.
Lýdomanııa – tek bir adamnyń ǵana emes, búkil qoǵamnyń máselesi. Qazaqstanda bul táýeldilikke qarsy kúres zańnamalyq turǵydan júrgizilip jatqany ras, biraq máseleni túbegeıli sheshý úshin halyqtyń qarjylyq jáne psıhologııalyq saýatyn arttyrý qajet. Qumar oıynnyń aldyn alý – ulttyq qaýipsizdik pen áleýmettik turaqtylyqtyń kepili. Bul kúreste memleket, qoǵam jáne árbir azamat birigip áreket etse ǵana, oń nátıjege jetýge bolady.
