Aqtau maŋyndaǧy 38 adamnyŋ ölımıne äkep soqtyrǧan AZAL äue kompaniiasy ūşaǧynyŋ apatyn tergeu barysynda şyndyqty anyqtap, kınälılerdı jazalaudan görı, mäselenı maǧynasyz talasqa būru äreketı aiqyn baiqaluda. Al barlyq müddelı tarap Qazaqstannan Braziliiada jürgızılgen qara jäşıktıŋ derekterın zertteu negızınde Äzerbaijan ūşaǧynyŋ apatqa ūşyrauynyŋ tergeu qorytyndylaryn kütıp otyr.
Būl turaly Äzerbaijan baspasözı jazdy, dep habarlaidy “Adyrna” ūlttyq portaly.
LAVROVTYŊ LAǦUY
Atalǧan daudyŋ basy Resei syrtqy ıster ministrı Sergei Lavrovtyŋ «qara jäşıkterden» alynǧan derekter «media keŋıstıkte taraǧan aqparatty rastamaidy» degen mälımdemesınen bastaldy. Mūnyŋ artynan reseilık BAQ äzerbaijandyq ūşqyştardyŋ Groznyi, Rostov-na-Donu jäne Aqtau dispetcherlerımen söilesken jazbasyn jariialady. Osyǧan süiene otyryp, ūşqyştardyŋ Groznyiǧa qonbau jäne soŋynda Aqtauǧa ūşu turaly şeşımdı öz betınşe qabyldaǧany turaly qorytyndy jasaldy. Būdan bölek, dispetcherlermen söilesu kezınde ekipajdyŋ ūşaqtyŋ qūsqa soqtyǧysuy nemese bortta gaz ballonynyŋ jaryluy nūsqasyn aitqany alǧa tartyldy.
Būl jerde Resei tarapynyŋ Äzerbaijan ūşaǧynyŋ apaty turaly tergeu derekterın bölısuı, jartylai mälımetter men jalǧan qorytyndylardyŋ negızınde, būl apatty tergeudıŋ şyn mänındegı kınälılerın anyqtamai, mäselege ekınşı därejedegı sūraqtardy köteru maqsatynda jasalǧany anyq. Mäselen, ūşqyştarǧa ukrainalyq ūşqyşsyz ūşatyn apparattardyŋ şabuylyna qarsy operasiia («Kover») turaly eskertu jasalmaǧany, ūşaqtaǧy GPS jüiesınıŋ Reseidıŋ REB – radioelektrondy qūraldary äserınen ısten şyqqany, Groznyi üstınde Resei PVO – äue şabuylyna qarsy qorǧanys jüiesı tarapynan äue şabuylyna ūşyraǧany siiaqty jaittar elenbegen. Reseidıŋ aqparattyq maşinasy, şyn mänınde, özderınıŋ ömırlerın qūrban etken Äzerbaijannyŋ ūşqyştaryn qate şeşımder qabyldaǧany üşın aiyptauǧa tyrysady.
Būl apat, tıptı Resei tarapynan qasaqana jasalmasa da, jolauşylar ūşaǧyn zymyranmen atqylau, ekipajǧa soǧys aimaǧynda ūşpau turaly eskertpeu, syrtqy äserdıŋ naqty sebebı turaly habarlamau, ūşqyştardy jalǧan nūsqalarǧa ūryndyru jäne ūşaqqa jyldam qonuǧa mümkındık bermeu — bärı de qylmys bolyp esepteledı.
RESBAQ-TYŊ NAUQANY
Lavrovtyŋ degenı mūŋ eken – reseilık BAQ ta būl ıstı būrmalap, Äzerbaijannyŋ Ūlttyq batyrlary, ömırlerın qūrban etken ekipaj müşelerıne qarsy olardy kınälau nauqanyn bastady. Tergeudıŋ tüpkılıktı nätijesın kütpei-aq, olar Äzerbaijan men onyŋ bilıgın qorlaumen bırge, Resei tarapynan jasalǧan qylmysqa jauaptylardyŋ jazadan jaltaruyna jol aşudy közdep otyr. Osylaişa, Äzırbaijan prezidentı İlham Älievtıŋ AZAL ūşaǧynyŋ apatqa ūşyrauyna qatysty mälımdemelerınde jazylǧan reseilık taraptyŋ «būl ıstı tyiyp tastauǧa» ūmtylysy naqty rastaldy.
Barlyq müddelı taraptar Qazaqstannan Braziliiada jürgızılgen qara jäşıktıŋ derekterın zertteu negızınde Äzerbaijan ūşaǧynyŋ apatqa ūşyrauynyŋ tergeu qorytyndylaryn kütıp otyr. Degenmen, ūsaq-tüiekterge qaramastan, mäselenıŋ maŋyzdy jaǧy eşqandai kümän tudyrmaidy. Sondyqtan Reseiden öz kınäsın moiyndap, ondaǧan adamnyŋ ömırın qiǧan Groznyi aspanynda qylmys jasaǧandardy jauapqa tartuyn talap etude.
Sonymen qatar, Äzerbaijan memleketıne, ūşaq apatynan zardap şekkenderdıŋ barlyǧyna, qaza tapqandardyŋ otbasylaryna ötemaqy töleu qajet. Iаǧni, Äzerbaijannyŋ İlham Äliev tūjyrymdaǧan barlyq talaptary oryndaluy kerek. Äzerbaijan prezidentı atap ötkendei, talaptar ädıl, «halyqaralyq täjıribe men adamnyŋ qalypty mınez-qūlqyna» negızdelgen. Al Baku men Mäskeu arasyndaǧy qarym-qatynastyŋ odan ärı jaǧdaiy osyǧan bailanysty anyqtalmaq.
QAZAQSTAN QAŞANǦY ŪSTAIDY?
Aita keteiık, Qazaqstan Aqtau maŋynda qūlaǧan Azerbaijan Airlines äue kompaniiasynyŋ ūşaǧynan alynǧan qara jäşıkterdıŋ Braziliiadan jetkızılgen derekterın zertteuge kırıskenın 15 qaŋtarda habarlaǧan. "Qazaqstan Respublikasy Kölık ministrlıgınıŋ aviasiialyq oqiǧany tekseru jönındegı komissiiasy İKAO-nyŋ 13-qosymşasyndaǧy standarttar men ūsynylǧan täjıribege säikes barlyq faktıler men materialdardy egjei-tegjeilı zerdelegennen keiın aldyn ala esep jariialaidy. Būl esepte naqty anyqtalǧan aqparat jäne tergeu barysy turaly mälımetter körsetıledı. Qazaqstanǧa jetkızılgen borttyq jazǧyştardyŋ şifry şeşılgen derekterı de mamandar tarapynan zerttelude", - dep habarlaǧan sonda Qazaqstan Kölık ministrlıgınıŋ baspasöz qyzmetı. Aqtau maŋynda apatqa ūşyraǧan ūşaqtyŋ qara jäşıkterın şifryn anyqtauǧa mındettelgen Braziliiada būl jūmys 7 qaŋtarda aiaqtalǧany belgılı bolǧan. Sol kezde qara jäşıktıŋ ekı jazǧyşynan alynǧan tiıstı aqparat Qazaqstan bilıgıne jıberılgenı habarlandy.
Eske salsaq, 2024 jyly 25 jeltoqsanda Äzerbaijan astanasy Bakudan Şeşenstan ortalyǧy Groznyiǧa ūşyp şyqqan Azerbaijan Airlines äuekompaniiasynyŋ Embraer E190 ūşaǧy Aqtau qalasy maŋynda apatqa ūşyraǧan bolatyn. Borttaǧy 67 adamnyŋ 38-ı qaza tapqan edı.
Boljam boiynşa, Groznyi äue keŋıstıgınde ūşaq reseilık äue qorǧanys jüiesınıŋ şabuylyna ūşyraǧannan keiın baǧytyn özgertuge mäjbür bolǧan, osylaişa Qazaqstanda apatqa ūşyraǧan. Äzerbaijan prezidentı İlham Äliev apatqa Resei ökılderı kınälı dep mälımdep, Mäskeu ötemaqy töleuı kerek degen talap qoidy.
Keiın Resei prezidentı Vladimir Putin Älievke ūşaq «Reseidıŋ äue keŋıstıgınde apatqa ūşyraǧany üşın» keşırım sūrady. Resei bilıgı Äzerbaijan ūşaǧy Groznyiǧa qonbaq bolǧan kezde ukrainalyq drondarǧa bailanysty qala töbesınde äue qorǧanys jüiesı ıske qosylyp tūrǧanyn moiyndaǧan.
Ūqsas jaŋalyqtar
