Altyn árippen jazylatyn kún. El men jerdi saqtap qalǵan Alash Orda

947
Adyrna.kz Telegram
foto: CABAR.asia
foto: CABAR.asia

1917 jyly 5-13 jeltoqsan aralyǵynda Orynborda ótken Ekinshi jalpyqazaq sezi qazaq halqynyń saıası tarıhyndaǵy mańyzdy oqıǵalardyń biri retinde este qaldy. Osy sezdiń nátıjesinde ulttyq-terrıtorııalyq avtonomııa qurý týraly sheshim qabyldanyp, Alash Orda úkimeti quryldy.

Ekinshi jalpyqazaq sezine qazaq dalasynyń ár aımaǵynan kelgen 200-den astam ókil qatysty. Olardyń basty maqsaty – ulttyń bolashaǵyn aıqyndaıtyn saıası jáne áleýmettik máselelerdi sheshý boldy. Sezge Álıhan Bókeıhan, Ahmet Baıtursynuly, Mustafa Shoqaı, Mirjaqyp Dýlatov, Halel Dosmuhamedov syndy Alash qozǵalysynyń kóshbasshylary belsene qatysty.

Sezd barysynda tómendegi máseleler talqylandy:

  • Qazaq halqynyń ulttyq-terrıtorııalyq avtonomııasyn qurý;
  • Bilim berý jáne mádenıetti damytý;
  • Jer máselesi jáne aýyl sharýashylyǵyn retteý;
  • Memlekettik basqarý jáne zańnamany qalyptastyrý.

Nátıjesinde sezd Alash avtonomııasyn jarııalap, onyń atqarýshy organy retinde Alash Orda úkimetin bekitti. Bul úkimettiń tóraǵasy bolyp Álıhan Bókeıhan saılandy.

Alash Orda úkimeti qazaq halqynyń múddesin qorǵaýdy jáne táýelsizdikke umtylýdy kózdedi. Onyń quramyna 25 adam kirdi, olardyń ishinde qazaq zııalylary men qoǵam qaıratkerleri boldy. Bul úkimet ulttyq birlikti saqtap, qazaq halqynyń quqyqtaryn qorǵaý úshin kúresti.

Alash Orda úkimetiniń qurylýy qazaq halqynyń otarlyq ezgiden bosanyp, óz aldyna táýelsiz el bolýǵa degen alǵashqy qadamy boldy. Bul oqıǵa ulttyq sananyń oıanýyna yqpal etip, táýelsizdikke degen umtylystyń negizin qalady. Alash zııalylarynyń sol kezdegi ıdeıalary búgingi táýelsiz Qazaqstannyń qalyptasýyna rýhanı negiz boldy.

1917 jylǵy Ekinshi jalpyqazaq sezi jáne Alash Orda úkimetiniń qurylýy – qazaq halqynyń taǵdyry úshin tarıhı mańyzy zor oqıǵa.

Pikirler