Adam saudasy men balalar eŋbegı

Adam saudasy men balalar eŋbegı – özara bailanysty ekı mäsele, olar negızınen qūldyqqa, mäjbürlı eŋbekke, jezökşelıkke nemese basqa da qanau türlerıne ūşyraityn balalardyŋ qatysuymen jüzege asady. Äsırese, auyldyq jäne şalǧai aimaqtardan şyqqan balalardyŋ adam saudasyna tüsu qaupı joǧary.

Qazaqstanda balalardyŋ eŋbegı men adam saudasy mäselesıne qatysty soŋǧy jyldary bırqatar qadamdar jasalsa da, mäsele älı de ötkır küiınde qalyp otyr. IýNİSEF-tıŋ 2022 jylǧy esebıne säikes, Qazaqstanda jyl saiyn jüzdegen bala jūmysqa tartylyp, zaŋsyz qanauǧa ūşyraidy. Qala men auyl arasyndaǧy teŋsızdık, äleumettık jaǧdaiy tömen otbasylardan şyqqan balalardyŋ bılım aluǧa qol jetkıze almauy – osy balalardy eŋbekke jegıluge mäjbürleitın basty faktorlar. Balalar eŋbegımen küresu üşın Qazaqstan zaŋnamasy boiynşa bırneşe maŋyzdy qadamdar qabyldandy. Qazaqstannyŋ Eŋbek kodeksınde balalardy eŋbekke tartudy şekteu turaly arnaiy baptar engızılgen. Sonymen qatar, Qylmystyq kodekstıŋ 128-baby adam saudasyn auyr qylmys retınde qarastyrady, balalardyŋ jezökşelıkke tartyluyn, mäjbürlı eŋbekke jeguın jäne basqa da adam qūqyqtaryn būzatyn äreketterdı zaŋsyz dep jariialaidy. Balalar eŋbegınıŋ aldyn alu üşın qūqyq qorǧauşylar, mektepter men ükımettık emes ūiymdar türlı şaralar ūiymdastyrady. Alaida, būl problema kürdelılıgınen tek zaŋnamalyq şaralarmen şektelmeidı. Balalardy eŋbekke tartudyŋ negızgı sebebı – bılım beru jüiesındegı kemşılıkter men äleumettık teŋsızdık. Bala qūqyqtary jönındegı komissiia men ükımettık emes ūiymdar, sondai-aq halyqaralyq ūiymdar balalardyŋ eŋbekke tartyluyn azaitu jäne adam saudasynyŋ qūrbany bolmauy üşın jüielı jūmys jürgızude. Qūqyqtyq tūrǧydan balalar eŋbegıne qatysty zaŋdardy jaqsartu men qataŋdatu, sondai-aq balalardy äleumettık qorǧau jäne qoldau baǧdarlamalaryn tiımdı jüzege asyru öte maŋyzdy. Sonymen qatar, qoǧamdyq sana men bılım beru arqyly balalardyŋ qūqyqtaryn qorǧau mäselesıne halyqtyŋ nazaryn audaru qajet.