Qazaqstanda adam saudasy qūrbandaryn qoldau jäne olardyŋ qaita qoǧamǧa beiımdeluın qamtamasyz etu üşın arnaiy reabilitasiia ortalyqtary jūmys ısteidı. Būl ortalyqtar qūrbandarǧa medisinalyq, psihologiialyq, qūqyqtyq kömek körsetu, sonymen qatar äleumettık jäne käsıbi qaita beiımdeluge arnalǧan baǧdarlamalar ūsynady. Alaida, būl sala älı de jetıldırudı qajet etedı, jäne reabilitasiia ortalyqtarynyŋ qyzmetı bırqatar qiyndyqtar men şekteulerge tap boluda.
Qazaqstandaǧy reabilitasiia ortalyqtarynyŋ qazırgı jaǧdaiy
Qazaqstanda adam saudasynyŋ qūrbandaryn qorǧauǧa baǧyttalǧan bırneşe reabilitasiia ortalyǧy jūmys ısteidı. Būl ortalyqtardyŋ negızgı maqsaty – adam saudasynan zardap şekkenderdı fizikalyq, psihologiialyq jäne äleumettık tūrǧydan qalpyna keltıru. Qazırgı taŋda elde 12-13 arnaiy reabilitasiia ortalyǧy bar. Olar negızınen ırı qalalarda, mysaly, Almaty, Nūr-Sūltan jäne Şymkentte ornalasqan.
Reabilitasiia ortalyqtarynda qūrbandarǧa psihologiialyq keŋes beru, medisinalyq kömek körsetu, qūqyqtyq keŋes beru, sondai-aq käsıbi daǧdylardy damytu boiynşa baǧdarlamalar ūsynylady. Būl qyzmetterdı jüzege asyratyn mekemeler köbınese memlekettık emes ūiymdar (ÜEŪ) nemese ükımettık baǧdarlamalar arqyly qarjylandyrylady.
Memlekettık jäne ükımettık emes ūiymdardyŋ rölı
Memleket adam saudasynyŋ qūrbandaryn qorǧauǧa baǧyttalǧan bırqatar şaralar qabyldaǧanymen, älı de qoǧamdyq sektordyŋ qoldauymen yntymaqtastyq qajet. ÜEŪ Qazaqstanda adam saudasymen küreske arnalǧan jobalar men reabilitasiia baǧdarlamalaryn ıske asyrady. Olar qūrbandardy anyqtau, olarǧa uaqytşa baspana beru, medisinalyq kömek körsetu jäne äleumettık beiımdeluge kömek beru siiaqty qyzmetter ūsynady.
«Qūqyqtyq bastama» qory men «Antidiskriminasiia» qoǧamdyq qory siiaqty ükımettık emes ūiymdar adam saudasynan zardap şekkenderge qaita beiımdelu baǧdarlamalaryn ūsynady, bıraq olardyŋ qyzmetı köbınese resurstardyŋ jetıspeuşılıgı men geografiialyq şekteulerge bailanysty tiımdılıkke jetude qiyndyqtarǧa tap bolady.
Qiyndyqtar men şekteuler
Qazaqstandaǧy reabilitasiia ortalyqtary bırqatar mäselelermen betpe-bet keledı. Olardyŋ negızgı qiyndyqtary arasynda tömen qarjylandyru, mamandardyŋ jetıspeuşılıgı jäne qūrbandardy qabyldauǧa arnalǧan infraqūrylymnyŋ tapşylyǧy bar. Qūqyq qorǧau jäne medisinalyq qyzmetterdıŋ üilesımdılıgı de özektı mäsele bolyp qala beredı. Köbınese, qūrbandar özderınıŋ jaǧdaiy turaly aşyq aituǧa nemese kömek sūrauǧa qorqady, būl olardyŋ reabilitasiialyq prosesıne terıs äser etuı mümkın.
Sonymen qatar, reabilitasiia ortalyqtarynyŋ köpşılıgı tek ırı qalalarda ornalasqan, al auyldyq jerlerde adam saudasynan zardap şekkenderge kömek körsetu qyzmetı jetkılıksız. Būl aimaqtyq teŋsızdık qūrbandardyŋ kömekke qol jetımdılıgın şekteidı.
Damu perspektivalary
Qazaqstandaǧy reabilitasiia ortalyqtarynyŋ damu perspektivasy memleket tarapynan qosymşa qoldau körsetu men ÜEŪ-dyŋ qyzmetın keŋeitudı qajet etedı. Ortalyqtar üşın qarjylandyru közderın arttyru, mamandardyŋ bılıktılıgın köteru jäne jaŋa tehnologiialar men ädısterdı engızu qajet. Sonymen qatar, auyldy aimaqtarda da reabilitasiia ortalyqtarynyŋ jelısın keŋeitu maŋyzdy.
Būdan basqa, halyqaralyq täjıribenı eskere otyryp, käsıbi bılım beru kurstary, psihoterapevtter men äleumettık qyzmetkerler üşın arnaiy treningter ötkızu jäne türlı äleumettık toptarǧa arnalǧan arnaiy baǧdarlamalardy damytu qajet. Mūnyŋ bärı adam saudasy qūrbandarynyŋ tiımdı reabilitasiiasyna yqpal etedı.
Qazaqstandaǧy reabilitasiia ortalyqtary adam saudasynyŋ qūrbandaryn qorǧauda maŋyzdy röl atqarady, bıraq būl sala älı de damu üstınde. Qazırgı uaqytta qūrbandardy tolyqqandy qalpyna keltıru üşın qajet barlyq qyzmetter men resurstar jetkılıksız. Ortalyqtardyŋ tiımdı jūmysyn qamtamasyz etu üşın qosymşa qarjylandyru, bılım beru jäne infraqūrylymdy damytu qajet. Sonymen qatar, reabilitasiia qyzmetterın jaqsartu üşın halyqaralyq ūiymdarmen jäne ükımettık emes ūiymdarmen yntymaqtastyqty küşeitu qajet.
