Senbı künı Germaniia Berlin qabyrǧasynyŋ qūlauynyŋ 35 jyldyǧyn «Erkındıktı saqta!» degen ūranmen atap öttı. Būl merekelık şaralar Ukrainadaǧy soǧys pen bükıl älemdegı demokratiianyŋ bolaşaǧyna qatysty alaŋdauşylyqtar aiasynda ötıp jatyr, dep habarlaidy "Adyrna" ūlttyq portaly Golos Amerikaǧa sılteme jasap.
"1989 jylǧy liberaldy idealdar özdıgınen aqtalatyn närse emes. Bızdıŋ tarihymyzǧa jäne ainalamyzdaǧy älemge qarap, bız osyny körıp otyrmyz" – dep mälımdedı Germaniia kanslerı Olaf Şols.
Berlin qabyrǧasy memorialyndaǧy senbı küngı şarada, Germaniia prezidentı Frank-Valter Ştainmaierdıŋ qatysuymen, Holodtyq soǧys kezınde Resei qoldaǧan Şyǧys Germaniiadan (GDR) qaşyp şyǧuǧa äreket etıp, qaza bolǧan 140 adamdy eske aldy. Keşke Berlindegı ataqty Brandenburg qaqpasynyŋ janynda, 1961 jyldan berı qala ekıge bölıngen betondy tosqauyldyŋ ornynda «bostandyq keşı» ötıp, muzykalyq jäne jaryq şou ūiymdastyryldy.
Eske alu şaralaryna bükıl älemnen demokratiialyq qozǧalystyŋ belsendılerı şaqyrylǧan, onyŋ ışınde Belarus oppozisiiasynyŋ jetekşısı Svetlana Tihanovskaia men irandyq dissident Masih Alinejad bar.
Qabyrǧanyŋ tört kilometrlık (2,5 mil) marşruty boiynda 1989 jylǧy narazylyqtardyŋ plakattarynyŋ köşırmelerı ılıngen. Qala boiynşa tarihi oqiǧanyŋ maŋyzdylyǧyn körsetu maqsatynda körkem installiasiialar retınde azamattardyŋ «bostandyq» taqyrybynda jasaǧan myŋdaǧan suretterı qoiylǧan.
Berlinnıŋ bas mädeniet qyzmetkerı Djo Chialo būl taqyryptyŋ «populizm, dezinformasiia jäne äleumettık bölınumen küresıp jatqan uaqytta öte maŋyzdy» ekenın atap öttı.
«Berlin qabyrǧasy» qorynyŋ basşysy Aksel Klausmaier 1989 jylǧy narazylyqtardyŋ qūndylyqtary «qazırgı uaqytta solşyldar men oŋşyldar tarapynan şabuylǧa ūşyrap jatqan demokratiiamyzdy qorǧaudyŋ tıregıne ainalǧanyn» aitty.
155 kilometrlık qabyrǧa – qyrǧi qabaq soǧystyŋ aiaqtaluynyŋ simvoly. Ol 1961 jyly Kremldıŋ būiryǧymen Batys Berlinnıŋ ainalasynda kommunistık azamattardyŋ Şyǧys Germaniiadan ketuın toqtatu üşın salynǧan.
Şyǧys nemısterınıŋ köbı GDR rejimınıŋ aiaqtaluyna rizaşylyq bıldırse de, keibıreulerı älı de tabys pen zeinetaqylardaǧy aiyrmaşylyqqa köŋılı tolmaidy. Būl Şyǧys Germaniiada ekstremistık oŋşyl «Germaniiaǧa alternativa» (AfD) partiiasy men Reseige jaqtas antikapitalistık BSW partiiasynyŋ küştı qoldauyn tüsındıredı.
Germaniianyŋ şyǧysyndaǧy üş aimaqta ötken sailauda ekı partiianyŋ da küştı jeŋısterı eldıŋ şyǧys jäne batys bölıkterı arasyndaǧy saiasi qaişylyqtardyŋ bırıkkenderıne 30 jyldan astam uaqyt ötse de älı bar ekendıgın körsettı.
Būl künder Germaniia tarihyndaǧy qaiǧyly kezeŋdı de eske salady. 1938 jyldyŋ 9-10 qaraşasynda Germaniia men Avstriiada 90-ǧa juyq evrei qaza tauyp, esepsız mülık joiylyp, ondaǧan myŋ adam konsentrasiialyq lagerlerge jıberılgen edı.
«Bızdıŋ qoǧam üşın būl qūrbandardy eske alu öte maŋyzdy jäne osy oqiǧalardan dūrys sabaq alumyz kerek», - dep mälımdedı ükımettıŋ baspasöz hatşysy Kristiana Hoffmann.
Ūqsas jaŋalyqtar
