Bıznes ashý ıdeıańyz bar ma? Nemese qalaı da tabysqa jetý týraly kóp oılaısyz ba? Endi, ózim baıqaǵan bıznestegi mańyzdy qaǵıdalar men qatelikter týraly aıtaıyn.
Alǵashqy bıznesten qazirge deıin 11 jyl. Súrindim, turdym, quladym, qoshtastym, qaıta oraldym, órge júrdim, eńiske tústim, qaıta órledim. Biraq, ómir osynysymen qyzyq eken. Jeńdim be, áli ıtjyǵys pa? Óz potenıalymdy tolyq paıdalana aldym ba? Ony aldaǵy bes jylda tolyq dáleldeımin dep oılaımyn. Dál qazir baǵyt anyq, joldy ózim syzyp kelemin, sebebi, súrleýge túskim kelmeıdi. Daıyn súrleýge tússeńiz, básekelesterińiz ben qarsylastaryńyzǵa jem bolasyz.
Túsinikti bolý úshin naqty suraqtarǵa jaýap berip bastaıyn. Suraqtar negizinde oı qorytaıyq.
Jurttyń kókeıindegi birinshi suraq:
Qandaı bıznes jasaǵan durys? Qandaı bıznes jasap tez baıyp ketýge, tabysqa jetýge bolady?
Árkim úshin eń tabysty bıznes - ózi eń jaqsy biletin sala. Ózińizdiń kásibińizdiń bızneske aınalýy.
Ótkendegi ózim istegen tórt bızneske bir qadam sheginis jasaıyn. Birinshisi - kafe. Kafe bıznesinde men jaqsy tabysqa jettim. Sebebi, men oǵan deıin ashanadaǵy kókónis týraýshydan qamyr ıleýshige, odan aspazǵa deıingi biraz basqyshty bastym. Toı qýalap, biraz tamadalyq istep, banket basqaryp kórdim. Bul kafe ashqan kezde kóp qatelik jibermeýge úlken sabaq boldy. As úıdiń mázirinen shataspaı, tapsyrys berýshiniń tilin tabýǵa septigin tıgizdi.
Ekinshi bıznes - ınternet klýby, men syrttaı kómekshi boldym, sebebi, jaqsy bilmeıtin edim, bar quqyqty biletin dosyma berdim, ol zııan ákelmedi, asa úlken paıda da bermedi.
Úshinshi bıznes - mınımarket. Bul bıznes meni bir ret bıznespen qoshtastyrdy. Óz qateligimnen bankrotqa ushyradym. Sebebi, men úshin bul sala jumbaq edi. Shetin kóre sala "paıda degen osy" dep uryndym. Nátıjesinde "tumsyqtan" ádemilep "taıaq" jedim. Budan tys ta qateligim boldy, ony keıingi bir suraqta qozǵarmyn.
Tórtinshi bıznes - qazirgim. Jurt maǵan aqyl surap keledi. Keıbir ortalyqtarǵa syrttaı da jetekshilik etemin. Úsh jylda, eki qalada úsh ortalyq ashyp, úlken kórsetkishpen biraz jurtty moıyndattyq. Biraz jurt bizge qarap ortalyq ashqysy keledi.
Biraq, meniń buǵan deıingi bul joldaǵy tájirıbem jetkilikti edi. Sondyqtan da, qaryzben bastap, osy kezge jetýim - tek bul salanyń jiligin shaǵyp, maıyn ishkenimniń arqasy. Ol - úsh jylǵy emes, alǵash muǵalim bolýdan ortalyq ashýǵa deıingi tájirıbeniń arqasy.
Bir sózben aıtqanda, muny "kásibılik" deıdi. Olaı bolsa, qandaı bıznes isteseńiz de ózińiz óte jaqsy biletin salada, óz kásibińizde isteńiz. Kóp adamdar "bireý mynadaı bıznes ashyp, eki jylda baıyp ketipti, biz de isteıik, bul salada aqsha kóp eken" dep bıznes bastaıdy, bul - úlken qatelik. "Kórmegen jerdiń oıly shuńqyry kóp" deıdi atam qazaq.
Bul týraly "Ortalyq ashý ońaı ma?" degen maqalamda da aıtqan edim.
Aıtpaqshy, birde, bir jaqyn aralasatyn tamasha aqyn aǵam habarlasyp, jumysqa izdep kelipti.
- Aıatjan, ortalyq ashaıyn dep edim, aqyl-keńesińdi bershi, - deıdi. Endi, uzaq ýaqyttan beri aralasatyn aǵamnyń bizdiń saladan múlde habary joq ekenin bilemin.
- Aǵa, meniń sizge beretin keńesim, ashpaı-aq qoıyńyz, - dedim.
- Nege? Sen eki-aq jylda..., - dep suraýly kózben qarady. - Iá, aǵa. Ashpańyz, men sizdi ózimmen básekeles bolady, áıtpese meniń nanymdy tartyp alady dep turǵanym joq. "Bazar bir bolsa da, baq basqa" degen. Biraq, siz bul salada myna túıinderge jaýap bere alasyz ba? Myna qıyndyqty jeńe alasyz ba? - dep, suraqty burqyratyp edim.
- Rahmet, baýyrym. Men tym jeńil oılaǵan ekenmin, - dep, ketti. Qazir de jaqsy aralasamyn, kezdeskende tekke zııan shekpegenine qýanamyn. Sebebi, jylda kúzde, qyrkúıektiń basynda, tek Astananyń ózinde 20-dan asa ortalyq ashylady, men biletin. Biraq, naýryzda sonyń tórt-beseýi ǵana ómir súrip qalady. Qalǵany bankrot. Obal deshi. Keıde, bir bul salany jaqsy biletin qyz-jigitter keńes surap keledi. Keıbirine birer saǵat, keıbirine eki-úsh aı keńes berip jeteleımin. Qazir birazy jaqsy nátıjege jetip júr.
Al, siz qaı salada bıznes bastaýdy oılap júrsiz?
Sizdi bızneste ne mazalaıdy?
Aıatjan AHMETJANULY
"Adyrna" ulttyq portaly
