Búgin - Semeı polıgony ashylǵan jáne jabylǵan kúni

1269
Adyrna.kz Telegram

Osydan 75 jyl buryn 1949 jyly 29 tamyz Semeı polıgonynda Sovet Odaǵyndaǵy tuńǵysh ıadrolyq qarý synaqtan ótkizildi.

40 jylǵa ulasqan (1949–1989 jyldar) ıadrolyq synaqta sovet áskerıleri men ǵalymdary Semeı ıadrolyq polıgonynda 460 ıadrolyq, termoıadrolyq jáne sýteg qarýlardy jerde, áýede, jer astynda jáne sýda jarylys jasady. 

Polıgon aýmaǵynan 55 áýe jáne jer ústi jarylystardyń radıoaktıvti bulttary taralyp, 169 jer asty synaqtardyń gaz syǵyndylary taraldy. Dál osy 224 jarylys Qazaqstan shyǵysynyń radıaııaǵa oranýyna tikeleı áser etti.

1 mılıonnan astam qazaqstandyq ıadrolyq qarýdyń qurbanyna aınaldy. Semeı polıgonyna jaqyn mańaıdaǵy eldi-meken turǵyndary aıyqpas dertke shaldyqty. Qaterli isik, júıke júıesi, aqqan aýrýy meńdep, Shyǵys jáne Soltústik-Shyǵys Qazaqstanda radıaııanyń áserinen aýyr naýqasty sábıler dúnıege keldi.

1980 jyldyń sońynan bastap Qazaq KSR azamattary polıgondy jabýdy talap etip, sonyń arqasynda ıadrolyq synaqtardy júrgizý toqtatyldy.

Nátıjesinde 1991 jyly 29 tamyzda Qazaqstannyń tuńǵysh Prezıdenti Nursultan Nazarbaev «Semeı ıadrolyq synaq polıgonyn jabý týraly» Jarlyqqa qol qoıdy. Polıgon jabylǵannan keıin ondaǵy barlyq nysandar jáne úsh ıadrolyq reaktor Qazaqstan Respýblıkasynyń menshigine ótti.

Pikirler