Ata-analardyŋ jetkılıktı köŋıl bölmegenınen balalardyŋ terezeden qūlauy jiılep barady. Äleumettanuşy onyŋ bır sebebın ūialy telefon, äleumettık jelımen bailanystyrsa, tötenşe jaǧdai qyzmetı eskertu jariialaumen şektelgen. Qaitse balany ajal terezesınen aman alyp qaluǧa bolady?
Biylǧy jaz ailarynda balalardyŋ terezeden qūlau oqiǧalary jiılep kettı. Künde, künara estitın aqparattyŋ bırı – osy. Byltyr bır jyl ışınde terezeden qūlaǧan perışteler sany 170 bolsa, biyl qazırge deiın terezeden qūlaǧan balalar sany 120-den asyp kettı. Al 2020 jyly bır jyl ışınde terezeden qūlaǧan balalar sany resmi mälımet boiynşa 105 bolǧan.
Ökınışke orai, mūndai jaǧdailar balanyŋ auyr jaralanuyna ǧana emes, ölımıne de sebep bolyp otyr. Ömırbaqi osynyŋ zardabyn tartyp tırşılık keşetınder turaly aita almai otyrmyz.
ATA-ANA QAIDA QARAIDY?
3 tamyz künı bır kün ışınde elımızdıŋ är aimaǧynda üş bırdei balanyŋ terezeden qūlaǧany habarlandy. Temırtau qalasynda alty jasar ūl bala üşınşı qabattan qūlap, türlı jaraqattarmen auruhanaǧa jetkızılse, Astana qalasynda bır jasar bala besınşı qabattyŋ terezesınen qūlaǧan. Sondai-aq, Semei qalasynda 2020 jyly tuǧan qyz bala besınşı qabattan qūlap, alǧan jaraqattarynyŋ äserınen oqiǧa ornynda qaitys boldy. Atalǧan üş oqiǧada da balalar ata-anasynyŋ qarauynsyz qalǧan.
Şyǧys Qazaqstan oblysy Tötenşe jaǧdailar departamentınıŋ baspasöz hatşysy Marina Liskovanyŋ aituynşa 7 tamyz künı Ülken Naryn auylynda üiınde eresekterdıŋ qarauynsyz qalǧan ekı jasar bala ekınşı qabattan qūlap, auruhanaǧa jatqyzylǧan.
- Eresekterdıŋ baqylauynsyz qalǧan balalardy saqtandyru maqsatynda ŞQO Tötenşe jaǧdailar departamentınıŋ qyzmetkerlerı tūrǧyn üiler aumaǧyna dinamikpen jabdyqtalǧan arnaiy dron ūşyryp, terezeler aşyq bolǧan jerde tūrǧyndarǧa qauıpsızdık erejelerın aityp, balalardy qarausyz qaldyru qanşalyqty qauıptı ekenın eske saldy, - deidı ŞQO TJD baspasöz hatşysy Marina Liskova.
Bıraq būdan mäsele şeşıle me?
SEBEPTIŊ BIRI – ŪIаLY TELEFON
Äleumettanuşy Aijan Şabdenova qazırgı zamannyŋ balalary şiraq, sol sebeptı olardy mülde nazardan tys qaldyruǧa bolmaidy deidı.
- Taǧy bır jait – qazırgı ata-analar ūialy telefonnan bas almai, türlı äleumettık jelılerge kırıp ketedı. Sonyŋ äserınen balalar qarausyz qalyp, türlı qaiǧyly jaǧdailar oryn aluda. Degenmen būl mäselenıŋ tek bır ǧana sebebı, - deidı Aijan Şabdenova.
Äleumettanuşy balanyŋ qarausyz qaluyna otbasynyŋ äleumettık jaǧdaiynyŋ äserı joq ekenın alǧa tartty. Onyŋ aituynşa mūndai jaǧdai är türlı otbasyda boluy mümkın.
- Qaiǧyly jaǧdailar oryn almas üşın, äleumettık jelıler men baspasöz betterınde balanyŋ baqylausyz qaluynyŋ soŋy qandai jaǧdaimen aiaqtalatynyn köbırek aityp, ata-analardy saqtandyru qajet, - dep pıkırımen bölıstı äleumettanuşy.
TJM ESKERTEDI, EGER ADAMZAT ESKERSE
Balalardyŋ köpqabatty üilerdıŋ terezelerınen qūlauymen bailanysty jazataiym oqiǧalardyŋ aldyn alu maqsatynda Tötenşe jaǧdailar ministrlıgı qauıpsızdık şaralaryn saqtaudy eskertedı:
- Üide kışkentai bala bolsa, terezelerdı aşyq qaldyrmaŋyz. Öitkenı nazaryŋyzdy bır sekundqa basqa jaqqa audarudyŋ özı balanyŋ ömırındegı soŋǧy sät boluy nemese onyŋ bırjola mügedek bolyp qaluy üşın jetkılıktı;
- Terezenı tiıstı qorǧaumen jabdyqtalmaǧan moskit torlaryn paidalanbaŋyz. Balalar mūndai torlarǧa süienıp, nätijesınde olarmen bırge qūlap tüsedı;
- Balalar özdıgınen terezenı aşa almaityndai etıp, qauıpsızdık qūlyptaryn ornatyŋyz;
- Balany qarausyz qaldyrmaŋyz, äsırese terezeler men şyny esıkterdıŋ janynda oinauǧa jol bermeŋız;
- Balalar terezenıŋ aldyna şyǧa alatyndai jihazdardy onyŋ janyna qoimaŋyz.
AJAL TEREZESI
Statistikaǧa süienetın bolsaq, jyl basynan berı tūrǧyn üilerdıŋ terezesınen 102 bala qūlady. Būl – tek tırkelgen oqiǧalar ǧana. Osy oqiǧa saldarynan 7 bala qaza tauyp, 95 bala türlı jaraqattarmen auruhanaǧa jatqyzylǧan.
TJM mälımetınşe, Astana qalasynda – 18, Qyzylorda oblysynda – 13, Qaraǧandy oblysynda – 12 bala terezeden qūlaǧan. Batys Qazaqstan, Qostanai, Pavlodar oblystarynda 6 oqiǧa tırkelse, Atyrau, Aqmola, Abai, Maŋǧystau, Ūlytau oblystarynda 5 jaǧdai oryn alǧan.
Eske sala keteiık, ötken jyly tırkelgen oqiǧa boiynşa 170 bala terezeden qūlaǧan. 2-13 jas aralyǧyndaǧy balalar qarausyz qalyp, terezege özdıgınen köterılıp, tıreuış retınde ärtürlı jihazdardy qoldanǧan nemese moskit toryna süienıp, terezeden qūlap ketken. Qaitalap eske salaiyq, būl resmi tırkelıp, habarlanǧandary ǧana.
Merei Myrzaǧaliqyzy
«Adyrna» ūlttyq portaly
