Qyrǵyzstan prezıdenti Sadyr Japarov óz jarlyǵymen qazirgi Qyrǵyz memleketiniń negizin qalaýshylardyń tizimin bekitti.
Fergana.agency-diń habarlaýynsha bul tizimge bes tulǵa engizilgen.
Ishenaly Arabaev (1882-1933) – aǵartýshy, qyrǵyz mektepterine arnalǵan tuńǵysh «Qyrǵyz álippesi» («Kyrgyzskıı býkvar») oqýlyǵynyń avtory, qyrǵyz tilindegi tuńǵysh «Erkin-Too» gazetiniń redaktory, «Manas» eposyn jınaqtaý jáne jazý tobynyń jetekshisi.
Imanaly Aıdarbekov (1884-1938) – Qara-Qyrǵyz Revolıýııalyq komıtetiniń basshysy (1924-1925), Qyrǵyz ASSR Bas sotynyń tóraǵasy (1927-1929), respýblıkanyń jeńil ónerkásip jáne saýda halyq komıssary.
Ábdiqadyr Orozbekov (1889-1938) – patsha armııasyna shaqyrýǵa qarsy Orta Azııa kóterilisine qatysýshy (1916), Qyrǵyz ASSR / Qyrǵyz KSR Ortalyq Atqarý komıteti tóralqasynyń tóraǵasy (1927-1937).
Ábdikerim Sydyqov (1889-1938) – qyrǵyzdardyń tarıhy men shejiresi týraly eńbekterdiń avtory. 1916 jylǵy Orta Azııa kóterilisin basýǵa kómekteskeni úshin 3-dárejeli Áýlıe Stanıslav ordenimen marapattalǵan. Sondaı-aq, ol – qyrǵyz halqynyń avtonomııalyq memlekettiligin qurý ıdeıasyn usynǵandardyń biri. 1922 jyly jeltoqsanda KSRO qurǵan Keńesterdiń quryltaı sezinde Qyrǵyzstannyń jalǵyz delegaty boldy.
Júsip Ábdirahmanov (1901-1938) – 1920 jyldardyń basynda Ábdikerim Sydyqovpen, Esenaly Arabaev jáne basqalarmen birlesip Túrkistan respýblıkasynyń quramynda Taýly oblysyn qurý týraly usynys jasaýshy. 26 jasynda Qyrǵyz ASSR Halyq Komıssarlary Keńesiniń tóraǵasy bolyp taǵaıyndaldy.
"Dál osy azamattar HH ǵasyrdaǵy jańa memlekettiliktiń bastaýynda turyp, tili, mádenıeti men tarıhy bar qyrǵyz halqynyń Orta Azııanyń basqa halyqtarymen teń dárejede óz memleketin qurýǵa tolyq quqyǵy bar ekenin senimdi túrde dáleldedi", — delingen prezıdenttik jarlyqta.
Sonymen qatar, jarlyqta joǵaryda atalǵan tulǵalarǵa «negizin qalaýshylar» ataǵynyń berilýi «elimizdiń basqa da kórnekti memleket jáne saıası qaıratkerleriniń otan aldyndaǵy sińirgen eńbegine nuqsan keltirmeıdi» dep jazylǵan.
Jarlyq Qyrǵyzstan bıyl toılaıtyn Qara-Qyrǵyz avtonomııalyq oblysynyń qurylǵanyna (14.10.1924) 100 jyl tolýyna oraılastyrylǵan.
"Qara-Qyrǵyz avtonomııalyq oblysynyń, odan keıingi Qyrǵyz Avtonomııalyq Keńestik Soıalıstik Respýblıkasy men Qyrǵyz Soıalıstik Keńestik Respýblıkasynyń qurylý tarıhy Qyrǵyzstannyń bolashaq tarıhy úshin orasan zor mańyzǵa ıe boldy, ol saıyp kelgende bizdiń egemen Qyrǵyz Respýblıkasynyń irgetasyna aınaldy", — delingen Jarlyqta.
Japarov el negizin qalaýshy ata-babalardyń rýhyna taǵzym etýdi árbir qyrǵyzstandyqtyń qasıetti boryshy dep sanap, úkimetke mynadaı tapsyrma berdi:
• oqýshylar men stýdentterdi otansúıgishtikke tárbıeleý úshin olardyń qyzmeti týraly materıaldar ázirleý jáne taratý;
• negizin qalaýshy ata-babalardy máńgi este saqtaý maqsatynda halyq arasynda aqparattyq-nasıhattaý jumystaryn júrgizý;
• osy taqyryp boıynsha ǵylymı-tájirıbelik konferenııalar ótkizýdi qamtamasyz etý.
Aıta keteıik, qyrǵyz memlekettigi negizin qalaýshylar tizimine engenderdiń barlyǵy 1930 jyldary qýǵyn-súrginge ushyraǵan. Ishenaly Arabaev 1933 jyly túrmede sotqa jetpeı qaıtys boldy, keıbir derekterde onyń óz-ózine qol jumsaǵany aıtylady. Qalǵandary 1938 jyly atylǵan. 1950 jyldary olardyń barlyǵy aqtaldy.
