90 jyldyq tarihy bar, qazaq kinosynyŋ qara şaŋyraǧy bolǧan «Qazaqfilm» şudan arylar emes. Būl joly ai saiynǧy jalaqylaryn bır jyl boiy ala almai kelgen animasiialyq film mamandary narazylyqqa şyqty.
16 şıldede Ş. Aimanov atyndaǧy“Qazaqfilm” kinostudiiasy aldyna beibıt şeru jasaǧan qyzmetkerler sany 30-ǧa juyqtady.
JŪMYSTAN KÜŞTEP ŞYǦARU JÄNE JALAQY TÖLEMEU
Jinalǧandardyŋ bärı tek jalaqy mäselesı men jūmys ornyn qaitarudy sūraidy. Sebebı äigılı kinostudiia “Altyn adam”tolyqmetrlı animasiialyq filmınıŋ tüsırılımıne qatysqan 50 şaqty animator mamannyŋ eŋbekaqysyn bır jyl boiy tölemei kelgen. Studiianyŋ mamandar aldyndaǧy qaryzy 70 mln teŋge kölemınde. Şydamy tausylǧan ūjym 4 qaŋtar künı-aq beibıt şeruge şyǧatyny jaily basşylyqqa habar bergenı aitylady. Alaida “Qazaqfilm” basşylary bır jyldan astam uaqyt boiy atalǧan mäselenı şeşuge ynta bıldırmei otyr deidı jinalǧandar.
Olar kinostudiia basşylarynyŋ 15 şılde künı mındettelgen jūmysty soŋyna deiın atqarǧan qyzmetkerlerdı jūmys ornynan küştep şyǧaryp, bölmelerın qūlyptap tastaǧanyna airyqşa narazy. Al ūjym müşelerı qysymǧa ūşyrap, jobalar sottalyp jatyr deidı.
- Byltyr bızdıŋ ştatta jalpy 18 adam boldy. 18 adam Ükımetten bölıngen 500 million teŋgenı ala almai otyr. Būl kem degende nauryz aiynan bastap tüsuı kerek edı. Nauryzdan bastap, 25 jeltoqsanǧa deiın memlekettık tapsyrysty oryndauymyz kerek edı. Qazır ne aqşa joq, animasiiamyzdy tıntıp jatyr. Basşylyq animatorlardy jūmys ornynan şyǧaryp, olardy qylmysker körıp otyr. Neşe türlı qūityrqy äreketter ūiymdastyryp jatyr. Kinostudiia basşysy Azamat Satybaldynyŋ orynbasarlary men saqşylar kelıp, animasiia bölımın jauyp tastady. Būl qūlaq estıp, köz körmegen şyndyq?! Animatorlardyŋ jüregı appaq qaǧazdai. Olar – balalar üşın jūmys ıstep jatqan adal jandar. Jalaqyny ala almai jürgenıne 7 ai bolsa, «Altyn adamda» jūmys ıstegen 40 animator bır jyldan berı aqşa betın körmei keledı. Odan bölek, bes joba sotta jatyr, - deidı Qazaq animasiia şyǧarmaşylyǧynyŋ redaktory Erlan Töleutai.
«BASŞYLYQTYŊ TÄJIRİBESIZDIGENEN TUǦAN QATELIK» PE?
Nesie alyp, qaryzǧa batyp kün körıp jürgen öner ielerı “Qazaqfilm” basşylarynan mardymdy tüsınıkteme, jauap ala almai jürgendıkten, äl-Farabi daŋǧyly, 176 ornalasqan Kinostudiia aldynda beibıt jiyn ūiymdastyruǧa mäjbür bolyp otyrǧanyn aitady. Mūndaǧy mamandardyŋ sözınşe, memleketten bölıngen qarajattyŋ tüspeuıne basşylyqtyŋ qūjattan jıbergen qatelıgı sebep bolyp otyr.
- «Qazaqfilm» kinostudiiasynyŋ basşylyǧy «Altyn adam» degen joba boiynşa qyzmetkerlerge 84 million teŋge qaryz. Būl bylyq basşylyqtyŋ bılımsızdıgınen bolyp otyr. Bıtıp tūrǧan «Altyn adam» degen saq qorymynan tabylǧan ülken ideologiialyq jobanyŋ 84 mln teŋgesı joq. «Qazaqfilm» basşylyǧy men Ūlttyq kinony qoldau ortalyǧynyŋ basşysy eregesıp, memleketke audaryp jıberdı. Al endı 7 ai jūmysta otyrǧan qyzmetkerler taǧy bar. Memleketke ökpemız joq. Olar aqşany bölıp tūr. Bıraq aqşa tiıstı jerge tüspei tūr, - dedı Erlan Töleutai.
Ailyǧyn ala almai şarq ūrǧandardyŋ arasynda studentter men täjıribelı mamandar bar. 1 jyl boiy jūmys ornynan bır tiyn da almaǧan animatorlar mäsele tezırek şeşılmese, äl-Farabi köşesın jauyp, ülken mitingke şyǧatyndaryn da aitady.
- Osy «Qazaqfilmde» jūmys ıstegenıme 10 jyldan asty. Bızge joba boiynşa qatelıkter aitty. Bız ony özgertıp, jobany tolyǧymen qaita daiyndadyq. Ony «Qazaqfilmge» berdık. Bıraq basşylyqtyŋ täjıribesızdıgınen Kinoqorǧa esebı dūrys berılmei, bız ailyq ala almai kelemız. Aqşa memleketke qaitarylyp kettı. Bızdıŋ ūjymda täjıribeden ötuge kelgen studentter, jaŋadan üirenıp jürgen stajerler, talai jyldyq eŋbek ötılı bar myqty mamandar bar. Alaida eşqaisysy tiıstı jalaqysyn ala almai jür. Bız filmnıŋ qazaq balalaryna dūrys jetuı üşın barymyzdy saldyq. Būl joba bızdıŋ balamyzǧa ainalǧan. Alaida «Qazaqfilm» bızdıŋ kışkentai balamyzdy jörgegınde tūnşyqtyryp jatyr, - deidı «Altyn adam» tolyqmetrlı jobasynyŋ rejisserı Tılek Töleuǧazy.
«BŪǦAN DEIINGI MÄSELE ŞEŞILETIN»
Odan bölek, animtorlardyŋ jūmysyna qoiylǧan qataŋ tärtıp te bar. Biyl 13 pilottyq jobany jasap jatqandar ony teledidardan ne kinoteatrdan körsetuge bolmaitynyn aitady. Qyzmetkerler joba animasiiasyn nege ısteitının de tüsınbei dal.
Mamandar basşynyŋ kım bolǧany maŋyzdy emes, tek adal eŋbekpen tapqan ailyǧyn aludy sūraidy.
- Azamat Satybaldyǧa deiın de problema bolatyn. Alaida ekı-üş aida basşylyqpen mäsele şeşıletın. Bız bır kelısımge keletınbız. Bıraq mynandai ülken problema bolǧan emes. Būryndary tym bolmasa ūlttyq animasiia ölımsırep jūmys ısteitın, qazır müldem öldı, - deidı Erlan Töleutai.
«QŪRǦAQ UÄDEGE TOIDYQ»
Mūndaǧy jūrt bır jyl boiy künın köru üşın nesie alyp, qaryzǧa belşesınen batqanyn da jasyrmady.
- Bız būl mäselege qatysty qanşa ret aittyq, hat joldadyq. Basşylyq tek qūrǧaq uäde berıp qoiady. «Alda bolady, kütıŋızder, şydaŋyzdar» deidı. Nege tölemei jatqanyn bılmeimız. Bızde ailyq kölemı ıstelgen jūmysqa qarai tölenedı. Aramyzda 3-5 milliondyq jyldyq jalaqysy ala almai jürgender bar. Studentter öz aldyna. Olar jazǧy demalysta. Studentter künde habarlasyp jatyr. Bız syrtta qosymşa jūmys ıstemeimız. Qanşa mamandar künkörıs üşın kredit alyp ketken, - deidı bas animator Janädıl Baidarbekov.
Basşylyq mäselenı şeşuge uäde de berıptı. Jinalǧandardyŋ aryzyn basşylyqqa jetkızu üşın BAQ ökılderınen bölek Qazaqstan kinogerler odaǧynyŋ töraǧasy Adai Äbeldinov ta kelgen.
- Basşylyq «bärın şeşemız, bärın töleimız, bärın basamyz,- dep uäde berıptı. - Alaida qanşa uaqyt ötken, eşqandai jūmys jasalmady deidı, - degendı aitty Adai Äbeldinov.
Animasiia bölımınıŋ qyzmetkerlerı basşylyqtyŋ qūjattarǧa qol qoiu qūqyǧyn özınen alyp ta tastaǧanyn aitady. Bar uäkılettık Şäken Aimanov atyndaǧy «Qazaqfilm» kinostudiiasynyŋ öndırıs jönındegı vise-prezidentı Aidar Omarovtyŋ qolynda.
Qaraiǧan uaqyt ötse de “Qazaqfilm” basşysy Azamat Satybaldy jūmysşylarmen kezdesu ötkızıp, tüsınıkteme bergen emes. Aşynǧan jūrt bügın aiǧaiǧa basyp, basşy Azamat Satybaldyny şaqyrdy.
Alaida esık aldyndaǧy küzet jurnalister tügılı, öz qyzmetkerlerın kinostudiiaǧa kırgızbedı. Işke kıruge ūmtylǧan operatordyŋ kamerasyna jarmasyp, jurnalisterge «bolmaidy» dep dürse qoia berdı.
SOTTASUŞY «QAZAQFİLM» JÄNE QARULY KÜZET
Soŋǧy jyldary basy daudan arylmaǧan «Qazaqfilm» kinostudiiasynyŋ basşylyǧy animatorlardyŋ mäselesıne qanyq ekenın aitty. Alaida jūrt Aidar Omarovtyŋ jattandy jauabynan äbden jalyqqan bolyp şyqty. Ūlttyq kino ortalyqta vise-direktor qyzmetın atqaratyn Aidar Omarov BAQ ökılderıne qazaq tılınde sūhbat beruden aşyq bas tartyp, orys tılınde tüsındırme jasady.
- «Altyn adam» jobasy boiynşa Ūlttyq kinony qoldau ortalyǧy 2020 jyly būl multfilmge tapsyrys bergen. Alaida būl filmnıŋ tapsyru merzımı ekı ret özgertıldı. Sebebı 2020 jyly karantin boldy. 2021 jyly tapsyruǧa tüsırılım toby ülgermedı. 2022 jyly taǧy da tüsırılım toby jobany tapsyruǧa ülgermedı. Al 2023 jyly tapsyrys beruşı jūmysty qabyldamady. Bızde sot prosesı jūmys ıstep jatyr. Bız jalaqyny töleimız. Bızde osy qyzmetter tölenbedı. Kino ortalyǧymen sottasyp jatyrmyz. Bız bır sotta jeŋıldık. Bıraq appeliasiialyq şaǧym tüsırdık. Bızde Qazaq animasiiasynyŋ jetekşısı jūmys ıstep jatyr. Al bızdıŋ ışkı tekserıske toqtalsaq, ol zattar memleket aqşasyna satyp alynǧan. Ol jaqta kompiuterlerge tekserıs jüredı, - deidı Omarov.
Vise-direktordyŋ jauabyna qanaǧattanbaǧan jūrt direktor Azamat Satybaldyny şaqyruǧa tyrysty. Alaida kinostudiianyŋ bır qyzmetkerı «basşy ornynda» dese, ekınşı bırı «basşylyq ketıp qalǧan» dedı. Azamat Satybaldyny taba almaǧan BAQ ökılderıne animasiia bölımınıŋ jetekşısı sūhbat berdı. Onyŋ sözınşe, qazır qarajatty qaitaruǧa qatysty qūjattar rettelude.
- Qazır ministrlıkpen kelısım şart daiyndap jatyrmyz. 11 şılde künı ministr kelısımge qol qoidy. Endı jūmysty bastaimyz. Bükıl animatorlardy jinap, jūmysty bastamaqpyz. Men 27 säuırden berı jūmys ıstep otyrmyn. Osy ai ışınde men eŋ az jalaqyny alyp otyrmyn. Maǧan altynşy aidan bastap jalaqy tölep jatyr. Qazaq animasiiasyn öltıruge jol bermeimız. Būl tek «Qazaqfilmge» ǧana qatysty qiyndyqtar emes, ministrlıkte de osy mäsele küiıp tūr. Būl ortaq mäsele dep aituǧa bolady. Qazaq animasiiasy damu üşın täuelsızdık kerek. Ol öz mäselesın özı şeşuı kerek. «Qazaqfilmde» otyrǧan animasiia damymaidy, - deidı animasiia bölımınıŋ jetekşısı Aibike Raqymjan.
Osylaişa basşylyqtan oŋdy jauap ala almaǧan şeruşıler taǧy da ümıtpen tarqasty. Al «Qazaqfilm» basşylyǧy tiıstı adamdardan jauap aluǧa kelgen BAQ ökılderın qolyna myltyq ūstaǧan küzetşımen şyǧaryp saldy.
Oqiǧanyŋ videosyn jelıdegı paraqşamyzdan qarai alasyz!
Symbat Nauhan,
«Adyrna» ūlttyq portaly
