90 jyldyq tarıhy bar, qazaq kınosynyń qara shańyraǵy bolǵan «Qazaqfılm» shýdan arylar emes. Bul joly aı saıynǵy jalaqylaryn bir jyl boıy ala almaı kelgen anımaııalyq fılm mamandary narazylyqqa shyqty.
16 shildede Sh. Aımanov atyndaǵy“Qazaqfılm” kınostýdııasy aldyna beıbit sherý jasaǵan qyzmetkerler sany 30-ǵa jýyqtady.
JUMYSTAN KÚShTEP ShYǴARÝ JÁNE JALAQY TÓLEMEÝ
Jınalǵandardyń bári tek jalaqy máselesi men jumys ornyn qaıtarýdy suraıdy. Sebebi áıgili kınostýdııa “Altyn adam”tolyqmetrli anımaııalyq fılminiń túsirilimine qatysqan 50 shaqty anımator mamannyń eńbekaqysyn bir jyl boıy tólemeı kelgen. Stýdııanyń mamandar aldyndaǵy qaryzy 70 mln teńge kóleminde. Shydamy taýsylǵan ujym 4 qańtar kúni-aq beıbit sherýge shyǵatyny jaıly basshylyqqa habar bergeni aıtylady. Alaıda “Qazaqfılm” basshylary bir jyldan astam ýaqyt boıy atalǵan máseleni sheshýge ynta bildirmeı otyr deıdi jınalǵandar.
Olar kınostýdııa basshylarynyń 15 shilde kúni mindettelgen jumysty sońyna deıin atqarǵan qyzmetkerlerdi jumys ornynan kúshtep shyǵaryp, bólmelerin qulyptap tastaǵanyna aıryqsha narazy. Al ujym músheleri qysymǵa ushyrap, jobalar sottalyp jatyr deıdi.
- Byltyr bizdiń shtatta jalpy 18 adam boldy. 18 adam Úkimetten bólingen 500 mıllıon teńgeni ala almaı otyr. Bul kem degende naýryz aıynan bastap túsýi kerek edi. Naýryzdan bastap, 25 jeltoqsanǵa deıin memlekettik tapsyrysty oryndaýymyz kerek edi. Qazir ne aqsha joq, anımaııamyzdy tintip jatyr. Basshylyq anımatorlardy jumys ornynan shyǵaryp, olardy qylmysker kórip otyr. Neshe túrli quıtyrqy áreketter uıymdastyryp jatyr. Kınostýdııa basshysy Azamat Satybaldynyń orynbasarlary men saqshylar kelip, anımaııa bólimin jaýyp tastady. Bul qulaq estip, kóz kórmegen shyndyq?! Anımatorlardyń júregi appaq qaǵazdaı. Olar – balalar úshin jumys istep jatqan adal jandar. Jalaqyny ala almaı júrgenine 7 aı bolsa, «Altyn adamda» jumys istegen 40 anımator bir jyldan beri aqsha betin kórmeı keledi. Odan bólek, bes joba sotta jatyr, - deıdi Qazaq anımaııa shyǵarmashylyǵynyń redaktory Erlan Tóleýtaı.
«BASShYLYQTYŃ TÁJIRIBESIZDIGENEN TÝǴAN QATELIK» PE?
Nesıe alyp, qaryzǵa batyp kún kórip júrgen óner ıeleri “Qazaqfılm” basshylarynan mardymdy túsinikteme, jaýap ala almaı júrgendikten, ál-Farabı dańǵyly, 176 ornalasqan Kınostýdııa aldynda beıbit jıyn uıymdastyrýǵa májbúr bolyp otyrǵanyn aıtady. Mundaǵy mamandardyń sózinshe, memleketten bólingen qarajattyń túspeýine basshylyqtyń qujattan jibergen qateligi sebep bolyp otyr.
- «Qazaqfılm» kınostýdııasynyń basshylyǵy «Altyn adam» degen joba boıynsha qyzmetkerlerge 84 mıllıon teńge qaryz. Bul bylyq basshylyqtyń bilimsizdiginen bolyp otyr. Bitip turǵan «Altyn adam» degen saq qorymynan tabylǵan úlken ıdeologııalyq jobanyń 84 mln teńgesi joq. «Qazaqfılm» basshylyǵy men Ulttyq kınony qoldaý ortalyǵynyń basshysy eregesip, memleketke aýdaryp jiberdi. Al endi 7 aı jumysta otyrǵan qyzmetkerler taǵy bar. Memleketke ókpemiz joq. Olar aqshany bólip tur. Biraq aqsha tıisti jerge túspeı tur, - dedi Erlan Tóleýtaı.
Aılyǵyn ala almaı sharq urǵandardyń arasynda stýdentter men tájirıbeli mamandar bar. 1 jyl boıy jumys ornynan bir tıyn da almaǵan anımatorlar másele tezirek sheshilmese, ál-Farabı kóshesin jaýyp, úlken mıtıngke shyǵatyndaryn da aıtady.
- Osy «Qazaqfılmde» jumys istegenime 10 jyldan asty. Bizge joba boıynsha qatelikter aıtty. Biz ony ózgertip, jobany tolyǵymen qaıta daıyndadyq. Ony «Qazaqfılmge» berdik. Biraq basshylyqtyń tájirıbesizdiginen Kınoqorǵa esebi durys berilmeı, biz aılyq ala almaı kelemiz. Aqsha memleketke qaıtarylyp ketti. Bizdiń ujymda tájirıbeden ótýge kelgen stýdentter, jańadan úırenip júrgen stajerler, talaı jyldyq eńbek ótili bar myqty mamandar bar. Alaıda eshqaısysy tıisti jalaqysyn ala almaı júr. Biz fılmniń qazaq balalaryna durys jetýi úshin barymyzdy saldyq. Bul joba bizdiń balamyzǵa aınalǵan. Alaıda «Qazaqfılm» bizdiń kishkentaı balamyzdy jórgeginde tunshyqtyryp jatyr, - deıdi «Altyn adam» tolyqmetrli jobasynyń rejısseri Tilek Tóleýǵazy.
«BUǴAN DEIINGI MÁSELE ShEShILETIN»
Odan bólek, anımtorlardyń jumysyna qoıylǵan qatań tártip te bar. Bıyl 13 pılottyq jobany jasap jatqandar ony teledıdardan ne kınoteatrdan kórsetýge bolmaıtynyn aıtady. Qyzmetkerler joba anımaııasyn nege isteıtinin de túsinbeı dal.
Mamandar basshynyń kim bolǵany mańyzdy emes, tek adal eńbekpen tapqan aılyǵyn alýdy suraıdy.
- Azamat Satybaldyǵa deıin de problema bolatyn. Alaıda eki-úsh aıda basshylyqpen másele sheshiletin. Biz bir kelisimge keletinbiz. Biraq mynandaı úlken problema bolǵan emes. Buryndary tym bolmasa ulttyq anımaııa ólimsirep jumys isteıtin, qazir múldem óldi, - deıdi Erlan Tóleýtaı.
«QURǴAQ ÝÁDEGE TOIDYQ»
Mundaǵy jurt bir jyl boıy kúnin kórý úshin nesıe alyp, qaryzǵa belshesinen batqanyn da jasyrmady.
- Biz bul máselege qatysty qansha ret aıttyq, hat joldadyq. Basshylyq tek qurǵaq ýáde berip qoıady. «Alda bolady, kútińizder, shydańyzdar» deıdi. Nege tólemeı jatqanyn bilmeımiz. Bizde aılyq kólemi istelgen jumysqa qaraı tólenedi. Aramyzda 3-5 mıllıondyq jyldyq jalaqysy ala almaı júrgender bar. Stýdentter óz aldyna. Olar jazǵy demalysta. Stýdentter kúnde habarlasyp jatyr. Biz syrtta qosymsha jumys istemeımiz. Qansha mamandar kúnkóris úshin kredıt alyp ketken, - deıdi bas anımator Janádil Baıdarbekov.
Basshylyq máseleni sheshýge ýáde de beripti. Jınalǵandardyń aryzyn basshylyqqa jetkizý úshin BAQ ókilderinen bólek Qazaqstan kınogerler odaǵynyń tóraǵasy Adaı Ábeldınov ta kelgen.
- Basshylyq «bárin sheshemiz, bárin tóleımiz, bárin basamyz,- dep ýáde beripti. - Alaıda qansha ýaqyt ótken, eshqandaı jumys jasalmady deıdi, - degendi aıtty Adaı Ábeldınov.
Anımaııa bóliminiń qyzmetkerleri basshylyqtyń qujattarǵa qol qoıý quqyǵyn ózinen alyp ta tastaǵanyn aıtady. Bar ýákilettik Sháken Aımanov atyndaǵy «Qazaqfılm» kınostýdııasynyń óndiris jónindegi vıe-prezıdenti Aıdar Omarovtyń qolynda.
Qaraıǵan ýaqyt ótse de “Qazaqfılm” basshysy Azamat Satybaldy jumysshylarmen kezdesý ótkizip, túsinikteme bergen emes. Ashynǵan jurt búgin aıǵaıǵa basyp, basshy Azamat Satybaldyny shaqyrdy.
Alaıda esik aldyndaǵy kúzet jýrnalıster túgili, óz qyzmetkerlerin kınostýdııaǵa kirgizbedi. Ishke kirýge umtylǵan operatordyń kamerasyna jarmasyp, jýrnalısterge «bolmaıdy» dep dúrse qoıa berdi.
SOTTASÝShY «QAZAQFILM» JÁNE QARÝLY KÚZET
Sońǵy jyldary basy daýdan arylmaǵan «Qazaqfılm» kınostýdııasynyń basshylyǵy anımatorlardyń máselesine qanyq ekenin aıtty. Alaıda jurt Aıdar Omarovtyń jattandy jaýabynan ábden jalyqqan bolyp shyqty. Ulttyq kıno ortalyqta vıe-dırektor qyzmetin atqaratyn Aıdar Omarov BAQ ókilderine qazaq tilinde suhbat berýden ashyq bas tartyp, orys tilinde túsindirme jasady.
- «Altyn adam» jobasy boıynsha Ulttyq kınony qoldaý ortalyǵy 2020 jyly bul mýltfılmge tapsyrys bergen. Alaıda bul fılmniń tapsyrý merzimi eki ret ózgertildi. Sebebi 2020 jyly karantın boldy. 2021 jyly tapsyrýǵa túsirilim toby úlgermedi. 2022 jyly taǵy da túsirilim toby jobany tapsyrýǵa úlgermedi. Al 2023 jyly tapsyrys berýshi jumysty qabyldamady. Bizde sot proesi jumys istep jatyr. Biz jalaqyny tóleımiz. Bizde osy qyzmetter tólenbedi. Kıno ortalyǵymen sottasyp jatyrmyz. Biz bir sotta jeńildik. Biraq appelıaııalyq shaǵym túsirdik. Bizde Qazaq anımaııasynyń jetekshisi jumys istep jatyr. Al bizdiń ishki tekseriske toqtalsaq, ol zattar memleket aqshasyna satyp alynǵan. Ol jaqta kompıýterlerge tekseris júredi, - deıdi Omarov.
Vıe-dırektordyń jaýabyna qanaǵattanbaǵan jurt dırektor Azamat Satybaldyny shaqyrýǵa tyrysty. Alaıda kınostýdııanyń bir qyzmetkeri «basshy ornynda» dese, ekinshi biri «basshylyq ketip qalǵan» dedi. Azamat Satybaldyny taba almaǵan BAQ ókilderine anımaııa bóliminiń jetekshisi suhbat berdi. Onyń sózinshe, qazir qarajatty qaıtarýǵa qatysty qujattar rettelýde.
- Qazir mınıstrlikpen kelisim shart daıyndap jatyrmyz. 11 shilde kúni mınıstr kelisimge qol qoıdy. Endi jumysty bastaımyz. Búkil anımatorlardy jınap, jumysty bastamaqpyz. Men 27 sáýirden beri jumys istep otyrmyn. Osy aı ishinde men eń az jalaqyny alyp otyrmyn. Maǵan altynshy aıdan bastap jalaqy tólep jatyr. Qazaq anımaııasyn óltirýge jol bermeımiz. Bul tek «Qazaqfılmge» ǵana qatysty qıyndyqtar emes, mınıstrlikte de osy másele kúıip tur. Bul ortaq másele dep aıtýǵa bolady. Qazaq anımaııasy damý úshin táýelsizdik kerek. Ol óz máselesin ózi sheshýi kerek. «Qazaqfılmde» otyrǵan anımaııa damymaıdy, - deıdi anımaııa bóliminiń jetekshisi Aıbıke Raqymjan.
Osylaısha basshylyqtan ońdy jaýap ala almaǵan sherýshiler taǵy da úmitpen tarqasty. Al «Qazaqfılm» basshylyǵy tıisti adamdardan jaýap alýǵa kelgen BAQ ókilderin qolyna myltyq ustaǵan kúzetshimen shyǵaryp saldy.
Oqıǵanyń vıdeosyn jelidegi paraqshamyzdan qaraı alasyz!
Symbat Naýhan,
«Adyrna» ulttyq portaly
