8 shilde kúni Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev oıyn bıznesi, lotereıa qyzmeti jáne lýdomanııaǵa qatysty zań jobasyna qol qoıdy. Atalǵan zań qoǵamǵa úlken ózgeris ákelmek. Bul týraly belgili zańger Tileýjan Kishkenebaev aıtyp berdi.
- Jaqynda Prezıdent qol qoıǵan lýdomanııaǵa qatysty zań - qoǵamǵa úlken ózgeris ákelmek. Óıtkeni, zań júzinde tyıym salynyp, oıyn bıznesi tyıylady. Oıyn bıznesi tyıylsa, oıynshylar da, ómirde óz ornyn tappaı júrgen jastarymyz bul jolǵa túspeıdi. Zań boıynsha, qala ishindegi oıyn-saýyqtar, avtomattar qoǵamdyq oryndardan alystatyp jatyr.Buǵan deıin talaı utys oıyndaryna qatysyp, ábden qaryzdanǵan tulǵalar endi býkmekerlik keńseler men kazınolarǵa kire almaıdy. Búginde qara tizimge engen 3,5 mln qazaqstandyq bar. Memlekettik qyzmetshiler men áskerı qyzmetkerler, bıýdjettik uıym basshylaryna da bás tigýge tyıym salyndy. Shekteýge 280 myń adam ilikken. Talapty buzsa, eshqandaı eskertýsiz jumystan shyǵaralady. Zań jobasyna bul normanyń enýi tegin emes. Sebebi, buǵan deıin memlekettik qyzmetkerlerdiń 507 mln teńgesin qumar oıynǵa jumsaǵany belgili bolǵan. Bas-aıaǵy 305 adam. Onlaın-kazıno uıymdastyrýshylar da qylmystyq jaýapqa tartylady. Olar 7 jarym mln teńge aıyppul tólep, nemese 2 jylǵa deıin bas bostandyǵynan aıyrylýy múmkin. Budan bólek, býkmekerlik keńseler men onlaın-kazınolardy Buqaralyq aqparat quraldary, kıno, vıdeo arqyly jarnamalaýǵa ishinara tyıym salynady. Al qumar oıynyn nasıhattaǵan blogerler men qoǵam belsendiri kemi 200 myń teńge aıyppul tóleıdi, - dedi zańger.
Praktık-psıholog, geshtalt-terapevt Ulmeken Sándibekqyzynyń aıtýynsha, lýdomanııaǵa shaldyqqan adam úshin zańmen tyıymnan bólek, onymen tolyqqandy jumys isteý qajet.
- Lýdomanııa – dert. Ony tyıý úshin tolyqqandy jumys júrgizilý kerek. Zań tolyǵymen joıady dep aıtý qıyn. Biraq aldyn alýǵa orasan kómegi bolmaq. Sebebi, árbir adam óz áreketiniń alyp keler saldaryn eskerer bolsa, qorqynysh sezimin uıalatý arqyly ózin bul dertten shekteýine yqpal ete alady. Lýdomanııa- “essizdikke jetkenshe oınaý” - degen maǵynany beredi. Azarttyq –táýeldiliktiń buzylysy. Azarttyq táýeldilik sátinde adam óz sezimderin jáne ózin baqylaı almaý sebebinen qarjylyq jáne áleýmettik qıyndyqtarǵa tap bolady. Lýdomandar ádette óziniń ishki qajettilikterin oıyn arqyly jabýdy kózdeıdi. Oıyn barysynda bir sáttik eıforııany bastan ótkizedi. Aqshany utylyp qalǵanda depressııa, mazasyzdyq, qaýqarsyzdyq, kiná sezimin keshedi. Sol kiná sezimin jeńildetý maqsatynda utylǵan aqshany qaıtaramyn degen aldamshy oımen qaıta-qaıta oınap, shyrmaýyqtan shyǵa almaı jatady. Bastapqyda tez baıyp ketýdi kózdese, ári qaraı sol serpilis, emoııany qaıta bastan ótkizý úshin oınaıdy, - deıdi psıholog maman.
Sondaı-aq, psıholog lýdomanııa dertine shaldyqqan adamnan bólek, onyń tolyq otbasyna da toptyq terapııa jasalý qajet ekenin aıtady.
- Lýdomanııany emdeý uzaq ýaqytty jáne adamnyń sanaly túrde daıyndyǵyn talap etedi. Lýdomanııa táýeldiliktiń túri bolǵandyqtan, tek lýdomandy ǵana emes, onyń tolyq otbasyna jeke jáne toptyq terapııa júrgizilgen durys. Óıtkeni bul dert – otbasylyq dert. Lýdomanǵa alǵash qol sozyp, kómek berip, aıaýshylyq tanytatyn da jaqyndary. Sonymen qatar, salaýatty ómir saltyn ustaný, turǵylyqty ornyn aýystyrý, qyzyǵýshylyqtaryn kóbeıtý, rýhanı baılyqty, kitap terapııasy, adamı qundylyqty damytýdy basty nazarǵa alǵan jón. Qazirgi tańda lýdomanııany emdeýde, lýdomandardy qoldaý maqsatynda kóp kómek beretin ońaltý ortalyqtary jáne qumar oıynshylardyń anonımdi klýbtary bar. Únemi ózin baqylaýda ustap, óz energııasyn paıdaly arnaǵa baǵyttaýǵa daǵdylansa dertten aıyǵady. Qazirgi tańda lýdomanııany jeńip, basqa jandarǵa jol kórsetip júrgen tulǵalar da barshylyq. Eń bastysy ýaqytynda dabyl qaǵyp, ýaqytyly kómek qolyn sozý qajet, - deıdi Ulmeken Sándikbekqyzy.
