Qazaqstanda árbir besinshi adam qumar oıynnyń qurbany. 2024 jyly Túrkistanda ótken quryltaıda Qazaqstan Prezıdenti Qasym-Jomart Toqaevtyń málimetine sáıkes, búginde 400 myńǵa jýyq azamat – býkmekerlik keńseler men kazınolardyń turaqty klıenti.
Lýdomanııanyń qoǵamǵa tıgizetin zııany orasan. Qumar oıyndarǵa táýeldilik kóptegen áleýmettik máselelerge ákeledi, sonyń ishinde qylmys deńgeıiniń ósýi, otbasylyq ajyrasýlar jáne sýııd jaǵdaılary oryn alady. Máselen, 2022 jylǵy statıstıkaǵa sáıkes, elimizde qumar oıyndardyń saldarynan 735 adam óz-ózine qol jumsaǵan. Sondaı-aq, ajyrasqan árbir úshinshi otbasy qumar oıyndardyń áserinen bólingeni anyqtalǵan.
Qazaqstandaǵy lýdomanııanyń máselesi, ásirese, sońǵy onjyldyqta alańdaýshylyq týǵyzyp otyr. Eldegi qumar oıyndarǵa táýeldiliktiń ósýi kóptegen áleýmettik problemalarǵa ákeldi. Máselen, 2023 jyly Qazaqstandaǵy psıhıkalyq densaýlyqqa qatysty zertteýlerde qumar oıyndarǵa táýeldiliktiń 18-45 jas aralyǵyndaǵy azamattar arasynda keń taraǵandyǵy anyqtaldy. Bul kórsetkish ásirese jastar arasynda ósken, olar qumar oıyndarǵa ınternet arqyly da qatysýda. Lýdomanııanyń qoǵamdaǵy qubylysy tek jeke adamnyń máselesi emes, onyń qorshaǵan ortaǵa, otbasyna jáne jalpy áleýmettik júıege áseri úlken.
Qazaqstanda qumar oıyndardyń túrleri ártúrli: kazıno, býkmekerlik keńseler, onlaın oıyndar men lotereıalar. Internettiń damýy bul máselege jańa qaýipter men qıyndyqtardy alyp keldi. Qumar oıyndarǵa arnalǵan onlaın platformalardyń qoljetimdiligi, ásirese jastar arasynda lýdomanııanyń órshýine áser etýde. 2023 jyldyń sońynda Qazaqstannyń ınternet-qumar oıyndary naryǵynda tirkelgen paıdalanýshylardyń sany 1 mıllıonǵa jýyq bolǵany belgili boldy.
Lýdomanııanyń psıhologııalyq jáne áleýmettik saldary
Lýdomanııanyń áleýmettik jáne psıhologııalyq saldary tereń. Bul qumar oıyndarǵa táýeldi adamnyń qarjylyq jaǵdaıyna, jeke ómirine jáne áleýmettik baılanystaryna keri áser etedi. Táýeldilik deńgeıi joǵary adamdar kóbinese qarjylyq daǵdarystarǵa ushyraıdy, bul olardyń otbasy men dostarymen qarym-qatynasyn buzady. Qumar oıyndarǵa táýeldilik adamnyń ózin-ózi baǵalaýy men psıhoemoıonaldyq jaǵdaıyna da teris yqpal etedi.
Zertteýlerge sáıkes, lýdomanııanyń saldarynan adamdar arasynda kúızelis, depressııa jáne tipti sýııdtik oılar jıi kezdesedi. Adamdar qumar oıyndarǵa táýeldilikpen kúresý barysynda otbasylyq qarym-qatynasyn joǵaltady, jumysynan aırylady jáne áleýmettik ortasynan bólinedi. Qazaqstandaǵy keıbir statıstıkalyq derekterge súıensek, qumar oıyndardyń saldarynan otbasylardyń ydyraýy jáne adamnyń ómir sapasynyń tómendeýi baıqalady.
Qazaqstanda lýdomanııamen kúres sharalary
Qazaqstandaǵy lýdomanııa máselesine qarsy kúres memlekettiń densaýlyq saqtaý, bilim berý jáne quqyq qorǵaý salalarynda naqty sharalardy talap etedi. Eldegi qumar oıyndarǵa qatysty zańdar men erejeler birneshe ret qaıta qaralǵanymen, bul másele áli tolyq sheshilmegen.
2021 jyly Qazaqstanda qumar oıyndar men býkmekerlik keńselerdi retteý jónindegi zańnamalyq ózgerister kúshine endi. Bul ózgeristerdiń maqsaty – onlaın qumar oıyndarǵa qatysty qatań baqylaýdy qamtamasyz etý jáne zańsyz áreketterdi boldyrmaý boldy. Sonymen qatar, Qazaqstannyń kóptegen aımaqtarynda qumar oıyndardy uıymdastyrýǵa arnalǵan arnaıy oryndardan basqa, ınternet arqyly oınaý múmkindigi tek qatań lıenzııalanǵan saıttarda ǵana bolýy tıis.
Lýdomanııamen kúresýde taǵy bir mańyzdy qadam – halyq arasynda aqparattyq-nasıhattaý jumystary. Psıhologtar men áleýmettik qyzmetkerler qumar oıyndardyń qaýiptiligin túsindirý maqsatynda arnaıy trenıngter men semınarlar ótkizedi. Osylaısha, adamdarǵa qumar oıyndardan týyndaıtyn psıhologııalyq táýeldiliktiń saldary týraly aqparat beriledi. Qazaqstanda arnaıy ońaltý ortalyqtary da qurylyp, táýeldilikti emdeýge baǵyttalǵan keshendi baǵdarlamalar iske asyrylýda.
Medıınalyq kómek kórsetý be mańyzdy ról atqarady. Qazaqstanda psıhologııalyq jáne psıhoterapevtik kómek kórsetetin ortalyqtar kóbeıip, arnaıy baǵdarlamalar ázirlenýde. Buǵan qosa, táýeldi adamdarǵa arnalǵan onlaın platformalar men telefon jelileri de jumys isteıdi, olar táýeldilikpen kúresýde qoldaý kórsetedi.
Lýdomanııamen kúresý maqsatynda memleket tarapynan túrli sharalar qabyldanýda. Prezıdent Qasym-Jomart Toqaevtyń tapsyrmasymen lýdomanııaǵa qarsy zań qabyldaý úderisi jedeldetildi. Sonymen qatar, zańsyz oıyn bıznesin uıymdastyrý faktileri boıynsha onlaın-kazıno saıttar men akkaýnttar buǵattalýda.
Lýdomanııa – tek jeke adamnyń ǵana emes, búkil qoǵamnyń máselesi. Qazaqstanda bul táýeldilikke qarsy kúres zańnamalyq jáne qoǵamdyq deńgeıde júrgizilýde. Degenmen, máseleni túbegeıli sheshý úshin halyqtyń qarjylyq jáne psıhologııalyq saýatyn arttyrý, jastar arasynda aldyn alý sharalaryn kúsheıtý qajet. Qumar oıyndardyń zııany týraly keńinen aqparat taratý jáne táýeldilikke ushyraǵandarǵa qoldaý kórsetý arqyly ǵana bul indettiń taralýyn toqtatýǵa bolady.
