Almaty oblysy Úshqońyr taýynyń eteginde ornalasqan Kóshpeli halyqtardyń mədenı murasyn saqtap, keńinen taratýdy maqsat etken "Nomad" etno ortalyǵy búginde elimizdegi eń jarqyn sharalardyń birine aınaldy. "Nomad" etno ortalyǵynyń basty ereksheligi - túrli elderden keletin týrıster negizgi baǵdarlamalarynan bólek, qazaqtyń kóshpendi ómirimen, salt-dástúrimen tanysady.
Atalmysh jıynda Uly Dalanyń ejelgi mádenıeti men turmysyna den qoıyp, sonaý tarıhı kezeńderge sahnalyq sholý jasaldy. Maıtalman sportshylar men qylyshtasý sheberleri óz dástúrlerin dáriptep, ulttyq oıyndary men turmys-salttyq rásimderinen úzindi kórsetip, kóshpendi halyqtardyń án-jyryn jyrlady. Festıvalde qazaqı kıiz úı, sadaq atý óneri, saq, úısin, qańlylardyń qylyshtasýdaǵy túrli ádisteri, atqa miný mádenıeti, kóshpelilerdiń kıim kııý ádebi jáne naǵyz qazaqtardyń as-úıiniń qyr-syryn tanytatyn master klasstar ótkizildi.
Festıval barysynda kórermender nazaryna usynylǵan barlyq zattar men ulttyq dástúrler tarıhı shyndyqqa sáıkestendirilip kórsetildi, tipti el arasyna keńinen tanymal altybaqan da aýyldyń sánin keltirip, jarasymdy úılesim taýyp turdy. Osy jóninde "Nomad" etno ortalyǵynyń jetekshisi Jandos Nurbekov "Adyrna" ulttyq portalyna suhbat berdi.
- "Nomad" etno ortalyǵyn qurý ıdeıasy sizge qalaı keldi?
- Jalpy tarıhı oryndarǵa saıahattaýdy janym súıedi. Biraq dos-jarandarymdy ózimmen birge tarıhı oryndarǵa aparsam, túk qyzyqpaıdy. Al maǵan kerisinshe. Meniń ómirimde qazaq halqynyń kóshpendi ómiriniń tarıhy úlken ról atqarady. Talaı jyl zerttedim, oqydym, bildim, túıdim. Sodan keıin qazaq halqynyń osyndaı tamasha tarıhyn ózge ulttarǵa nege tanystyrmasqa degen oı keldi.
- Bıznes retinde tabys kózi qalaı?
- Tabystan buryn, ultymyzdy týrısterge tanystyrýdy kózdeımin. Týrıster qazaqtyń ata-dástúrimen tanysyp, boılaryna sińirip jatsa nesi jaman?! Ortalyq retinde de tanymal bolsa eken deımin.
- Ortalyqqa týrıster kóp kele me?
- Maýsymda ǵana prezentaııa berdik. Kóp, az dep aıta almaımyn. Alaıda kelgen qonaqtardyń pikirleri, maqtaý sózderine qaraǵanda bastamamnyń durys ekenine kóz jetkizdim. Mysaly, búgin qazaq pen orystan bólek túrikter, jáne bir top amerıkalyqtar keldi.
- Bul ortalyqtyń qandaı keremettiligi bar?
- Elbasynyń "Uly dalanyń jeti qyry" atty maqalasy dál bizge arnalyp jazylǵandaı. Sebebi munda kóshpendiler qalaı ómir súrdi, ne kıdi, nemen shuǵyldandy, as-úıi qandaı, qandaı óner túrin janyna jaqyn tutty, qandaı aspappen oınady, qandaı qarý-jaraq paıdalandy degen syndy suraqtardyń bárine bizdiń etno ortalyq jaýap beredi.
- Qarap otyrsam, kıiz úıler de kóp, jylqylar da jetedi. Bulardyń bári ózińizdiki me álde jalǵa alyp otyrsyz ba?
- Iá, ortalyqta 15 shaqty jylqy, 20 daı kıiz úı bar. Bári ultymyz úshin jasalǵan dúnıeler.
-Etno ortalyqtan bólek, nemen aınalysasyz?
- Týrızmge qatysty ádebıetter shyǵarýmen aınalysamyn. Iaǵnı ózimniń jeke baspahanam bar.
- Búgin kóshpendilerdiń qarý-jaraqty paıdalaný ónerimen tanystyq. Keleside qonaqtardy qandaı qyzyqtar kútip tur?
- Kelesi aıdyń taqyryby: "ulttyq kıimder jáne ulttyq taǵamdar". Qymyz, irimshik, qurt degen sekildi qazaqtyń ulttyq taǵamdaryn jasaýdan masterklass ótkizemiz. Túrli kóshpendilerdiń kıimderi, qazaq qyzdarynyń keń etekti kóılekteri, sáýkeleleri qoıylady. Bul bir jaǵynan qazaq qyzdaryna oı salyp, qazaqı kıimderdi kúndelikti ómirde kıip júrýge daǵdylandyrady dep oılaımyn.
- Etno ortalyqqa qatysty bolashaqta taǵy qandaı josparlaryńyz bar?
- Meniń maqsattarym, armandarym óte kóp. Keleshekte tek qazaqtardyń ǵana emes, búkil kóshpendi halyqtardyń tarıhyn kórsetkim keledi. Saq, ǵun, mańǵol, Shyńǵys han, altyn orda Qyrym handyǵy, Balǵar qaǵanatynyń kóshpendi ómirin álem jurtshylyǵyna tanystyrý oıymda bar. Sebebi ár qaısysy tarıhta izin qaldyryp ketýi kerek. Jáne urpaq odan habardar bolýy tıis.
Suhbattasqan: Aqgúl AIDARBEKOVA
"Adyrna" ulttyq portaly
