Reseidegı Tümen oblysynyŋ küngeiınde "sıbır tatary" degen halyq tūrady. Būlar tūtas audandardy jailap tūrady eken.
Būl halyqtyŋ etnogenezı ekı halyqtan qūralady - qazaqtar men qazan tatarlarynan. Sany 400 myŋǧa juyqtap qalatyn sıbır tatarlarynyŋ bır jartysynyŋ tür - pışını qazaqqa, ekınşısı būlǧarlarǧa (qazan tatary) keledı.
Qazaq pen täjıktı qosaqtap bır şaŋyraqqa aralastyryp onyŋ nätijesın qarasaŋyz, ne köruge bolady? Bügıngı özbekstan özbegın köresız. Al myna jerde qazaq pen būlǧardyŋ budany özderın sıbır tatarymyz deidı. Qaida ketıp kımmen qosylmaǧan būl qandastarymyz, qaida ketpegen qazaq.
Būlardyŋ qazaq pışındesıne "sızder qazaq emessızder me?" deseŋız, "jo joq, bızdıŋ tübımız orta aziia, būqara samarqan jaqtan" deidı. Türlerı kädımgı qazaq. Bauyrsaq pısırıp jür. Nauryz aiy kelse bızdıŋ batys qazaqtary siiaqty amal merekesın toilap, körısu jasap, şaşu şaşyp jür. Būlar amal meiramy kelse üi aralap "amal amal" dep aiqailaidy eken.
Būlardyŋ ekınşısı jartysy sary pışın būlǧar tatarlary dedım ǧoi, solar öz qandastary qazan tatarlaryna qatty būrady eken. Būlardyŋ mädenietıne, tılıne, tūrmys saltyna osy qazan tatarlary qatty yqpal etkenge ūqsaidy. Osy sıbır tatary degen halyqqa qazır sol qazan tatarlary bas - köz bolyp otyrǧan körınedı. Olar öz kezegınde "sender bızdıŋ bır bölşegımız" degennen basqa ne deuşı edı.
Būlardyŋ qysyq köz qaratorylaryna qarap, men de "būlar negızı bızdıkı edı" degım keledı.
Bıraq şynaiy tarihynan ajyrap qalǧan būlar, "qūramymyzda sart degen rular bar, bızdıŋ tübımız būqara jaq" dep özderı läilıp ketedı, qazaqpyz deuge qūlyqsyz. Sart bızdıŋ qūramymyzda da bar ǧoi, onyŋ sauda ıstep, dın taratyp baspaǧan jerı joq.
Baiaǧyda Köşım han men būqaralyq Abdolla handar Şiban äuletı bır ūryqtan taraǧan handar retınde memleketaralyq bailanysy qatty bolǧan edı. Sol kezde bıraz sart Sıbırge ketken, sodan sol jaqta sıŋıp ruly el bop kettı. Al qalǧan syǧyr sıbır tatary özımızdıŋ qannan, şejıre ūstaǧan qazaq tektes halyq.
Bıraq bügın bızde ony tügendep jatqan kım bar, būlǧarlar basybaily iemdenıp otyr.
Qysqasy, bılıp jürgeisızder, terıskeide osyndai jaqyn bauyr bar.
Būlardyŋ qazaq pışındesıne "sızder qazaq emessızder me?" deseŋız, "jo joq, bızdıŋ tübımız orta aziia, būqara samarqan jaqtan" deidı. Türlerı kädımgı qazaq. Bauyrsaq pısırıp jür. Nauryz aiy kelse bızdıŋ batys qazaqtary siiaqty amal merekesın toilap, körısu jasap, şaşu şaşyp jür. Būlar amal meiramy kelse üi aralap "amal amal" dep aiqailaidy eken.
Būlardyŋ ekınşısı jartysy sary pışın būlǧar tatarlary dedım ǧoi, solar öz qandastary qazan tatarlaryna qatty būrady eken. Būlardyŋ mädenietıne, tılıne, tūrmys saltyna osy qazan tatarlary qatty yqpal etkenge ūqsaidy. Osy sıbır tatary degen halyqqa qazır sol qazan tatarlary bas - köz bolyp otyrǧan körınedı. Olar öz kezegınde "sender bızdıŋ bır bölşegımız" degennen basqa ne deuşı edı.
Būlardyŋ qysyq köz qaratorylaryna qarap, men de "būlar negızı bızdıkı edı" degım keledı.
Bıraq şynaiy tarihynan ajyrap qalǧan būlar, "qūramymyzda sart degen rular bar, bızdıŋ tübımız būqara jaq" dep özderı läilıp ketedı, qazaqpyz deuge qūlyqsyz. Sart bızdıŋ qūramymyzda da bar ǧoi, onyŋ sauda ıstep, dın taratyp baspaǧan jerı joq.
Baiaǧyda Köşım han men būqaralyq Abdolla handar Şiban äuletı bır ūryqtan taraǧan handar retınde memleketaralyq bailanysy qatty bolǧan edı. Sol kezde bıraz sart Sıbırge ketken, sodan sol jaqta sıŋıp ruly el bop kettı. Al qalǧan syǧyr sıbır tatary özımızdıŋ qannan, şejıre ūstaǧan qazaq tektes halyq.
Bıraq bügın bızde ony tügendep jatqan kım bar, būlǧarlar basybaily iemdenıp otyr.
Qysqasy, bılıp jürgeisızder, terıskeide osyndai jaqyn bauyr bar.
Oljas Äbıl
"Adyrna" ūlttyq portaly
