2019 jyldyń 19 naýryzy kúni sol kezdegi prezıdent Nursultan Nazarbaev ókilettigin senat tóraǵasy Qasym-Jomart Toqaevqa tapsyratynyn málimdedi. Eldi 30 jylǵa jýyq ashsa alaqanynda, jumsa judyryǵynda ustaǵan basshynyń bılikten ketetinin kópshilik kútken joq. Eks-prezıdent bılikten ketkennen keıingi sońǵy 5 jylda elde ne ózgerdi?
ASTANA – NUR-SULTAN – ASTANA
2019 jyly naýryzdyń 20-sy kúni Qasym-Jomart Toqaevtyń ulyqtaý rásimi ótip, ol memleket basshysy retinde qyzmetine kiristi. Atalǵan jıynda sý jańa prezıdenttiń eń birinshi qabyldaǵan sheshimi Astanany tuńǵysh prezıdenttiń qurmetine oraı «Nur-Sultan» dep ózgertip, oblys ortalyqtaryndaǵy basty kóshelerdiń atyn Nazarbaevqa tartý etti. Arada birneshe kún ótkende ıaǵnı 23 naýryzda prezıdent Astana qalasynyń atyn "Nur-Sultan" dep ózgertý týraly jarlyqqa qol qoıdy.
Bul bastamaǵa azamattar narazy bolyp, óziniń qarsylyǵyn bildirdi. Biraq bılik oǵan qulaq aspaı, óz degenin jasady. Osyǵan narazylyqtyń belgisi bolar kópshilik qaýym elordany resmı atyn aıtpaı, burynǵydaı Astana dep júrdi.
KORONAVIRÝS ASQYNǴANDA – NAZARBAEV ÚShIN OT ShAShÝ
2020 jyldyń 3 sáýir kúni ıaǵnı eks-prezıdenttiń 80 jyldyǵyna oraı elordadaǵy Ulttyq qorǵanys ýnıversıtetine Nursultan Nazarbaevtyń monýmenti ashyldy. Koronavırýs ınfekııasy asqynyp turǵan shaq bolǵandyqtan bul jıynǵa prezıdent Qasym-Jomart Toqaev onlaın rejımde qatysyp, sóz sóıledi. Memleket basshysy Qazaqstannyń Qarýly kúshteri tuńǵysh prezıdenttiń jarlyǵymen qurylǵandyqtan, monýmenttiń Ulttyq qorǵanys ýnıversıtetinde ornatylýynyń sımvoldyq máni zor ekenin aıtty.
"Turaqtylyq pen tatýlyq, bereke men birlik – Elbasynyń sarabdal saıasatynyń nátıjesi. Kez kelgen memlekettiń tarıhynda óshpes iz qaldyrǵan biregeı tulǵalar bar. Olardyń sińirgen eńbegin baǵalaı bilý jáne jan-jaqty dáripteý – óskeleń urpaqtyń paryzy", – dedi Toqaev.
Al sol jyly koronavırýs indetinen júzdegen adam qaıtys bolyp jatqanda Astana qalasy ákimdigi 6 shilde, Nazarbaev 80 jasqa tolǵan kúni ot shashý uıymdastyrdy. Bul áleýmettik jelide qatty synaldy.
BIR JYLDAN KEIIN TAǴY BIR ESKERTKIShI AShYLDY
2021 jyldyń 3 shildesi kúni eks-prezıdentke arnalǵan kezekti eskertkish ashyldy. Eskertkish elordanyń Álıhan Bókeıhan men Kereı, Jánibek handar kósheleriniń qıylysyndaǵy saıabaqta ornalasqan.
Eskertkishti ózi baryp ashqan Prezıdent jyl saıyn Elorda kúni qarsańynda qalanyń rýhanı kelbetin kórkeıte túsetin jańa keshender ashylatynyn atap ótti. Mysaly, Prezıdent oǵan deıin Elbasy kitaphanasy mýzeıiniń boı kótergenin jáne onyń aldynan ashylǵan saıabaq qala turǵyndary úshin jaıly demalys ornyna aınalǵanyn aıtty.
ASSAMBLEIaDAN KETSE DE, «NUR OTANDY» QIMADY
2021 jyldyń 28 sáýiri kúni eks-prezıdent Nursultan Nazarbaev Qazaqstan halqy Assambleıasynyń tóraǵalyǵynan ketip, onyń ornyn Qasym-Jomart Toqaev basty.
«Assambleıanyń barlyq múshesine meni osy ýaqytqa deıin qoldaǵany úshin alǵys aıtamyn. Bul men úshin mańyzdy boldy. Maǵan QHA-ny ómir boıy basqarý quqyǵy berilgeni belgili. Men árdaıym sizdermen birgemin jáne odan bas tartpaımyn. Bul rette elimizdiń Prezıdentine birqatar ókilettik berilgen. Iaǵnı, barlyq máseleni bir adam sheshýi tıis. Men QHA-ny basqarý quqyǵyn Qasym-Jomart Kemeluly Toqaevqa berýge sheshim qabyldadym», - degen Nursultan Nazarbaev.
Eks-prezıdent quzyreti asa yqpaldy emes QHA basshylyǵynan ketkenimen Qaýipsizdik keńesi men «Nur Otan» partııasynyń tóraǵasy qyzmetin saqtap qaldy. Osy jyldyń 23 qarasha kúni "Nur Otan" partııasynyń saıası keńesi otyrysynda Nursultan Nazarbaev partııa tóraǵalyǵyn Qasym-Jomart Toqaevqa tapsyratynyn aıtty. Áıtse de ol bılik partııasyn qaı ýaqytta prezıdenttiń qolyna ustatatynyn naqty aıtpady.
GAZ BAǴASYNAN ShYQQAN NARAZYLYQ
2021 jyly Táýelsizdik kúnine baılanysty ótken saltanatty jıynda Qasym-Jomart Toqaev eks-prezıdentke qurmet kórsetip, onyń Táýelsizdikke sińirgen eńbegin aıryqsha baǵalady. Áıtse de qos tulǵanyń arasyndaǵy salqyndyq bary jyl sońyndaǵy Sankt-Peterbýrg saparynda baıqalyp qaldy.
Jeltoqsannyń 28 kúni Qasym-Jomart Toqaev pen Nursultan Nazarbaev TMD-ǵa múshe memleketter basshylarynyń dástúrli beıresmı kezdesýine qatysý úshin Sankt-Peterbýrgke jumys saparymen barady. Osy saparda elimizdiń birinshi prezıdentiniń qazirgi prezıdentke salqyn qaraǵany týraly vıdeo áleýmettik jelide keńinen tarady. Sarapshylar qos tulǵanyń arasyndaǵy qaıshylyq Sankt-Peterbýrgte sharyqtaý shegine jetkenin aıtady.
Osy sapardan keıin arada 4-5 kún ótkende Mańǵystaý oblysynda gazdyń baǵasy sharyqtap, halyq narazylyqqa shyqty. Batystan bastalǵan narazylyqtyń oty tutas eldi sharpyp, Qańtar oqıǵasyna ulasty. Bul kezde Reseıden kelgen Nazarbaev Almaty tańyndaǵy rezıdenııasynyń birinde tynyǵyp jatqan. Al jarty aıda eki ret ósken gaz baǵasyn arzandatýdy suraǵan halyqtyń narazylyǵy saıası talapqa aınalyp, Nursultan Nazarbaevtyń Taldyqorǵan qalasyndaǵy eskertkishin qulatýmen aıaqtaldy. Ókinishke qaraı Qańtar oqıǵasy kezinde 238 adam qaza taýyp, júzdegen adam aýyr jaraqat aldy. Bul Táýelsiz Qazaq eli tarıhynda buryn sońdy bolmaǵan tragedııa bolatyn.
Qańtar dúrbeleńi kezinde Qasym-Jomart Toqaev Qaýipsizdik keńesiniń tóraǵalyǵyn bir demde qolǵa alyp, keıin «Nur Otan» partııasynyń basshylyǵyna keldi. Osylaısha bılik Nursultan Nazarbaevtyń qolynan Toqaevqa tolyqqandy ótti.
NAZARBAEVTYŃ DEPÝTATTARY OǴAN QARSY DAÝYS BERDI
Qańtar oqıǵasynan keıin eks-prezıdenttiń esimi az aıtylyp, ony jyldar boıy maqtap kelgen azamattar synaı bastady. Nursultan Nazarbaevtyń nemere inisi Qaırat Satybaldy men onyń áıeli sottalyp, otbasyna qatysty tulǵalarǵa tyqyr taıandy. Eń bastysy elde Nazarbaevtyń jeke basyna tabyný toqtap, kerisinshe odan arylý jumystaryn bastalyp ketti.
Máselen 2022 jyldyń 17 qyrkúıek kúni Nur-Sultan qalasy qaıtadan Astanaǵa aýysty. Memleket basshysy «Qazaqstan Respýblıkasynyń elordasy – Nur-Sultan qalasynyń ataýyn Qazaqstan Respýblıkasynyń elordasy – Astana qalasy dep ózgertý týraly» Jarlyqqa qol qoıdy.
Áý basta elordanyń Nur-Sultan atanýyn qoldap, daýys bergen Májilis depýtatary 3 jyl 6 aıdan keıin Astana atýyn jaqtap shyqty. Mine, osy depýtattar 2023 jyldyń 11 qańtar kúni «Qazaqstan Respýblıkasynyń Tuńǵysh Prezıdenti – Elbasy týraly» zań kúshin joıdy.
ǴAIYP BOLǴAN ESKERTKIShTER
Narazy halyq Taldyqorǵandaǵy Nursultan Nazarbaevtyń eskertkishi qulatqan soń elde eks-prezıdenttiń eki eskertkishi kózden tasa boldy. Bıyl 12 qańtar kúni Nursultan Nazarbaevtyń Ulttyq qorǵanys ýnıversıtetindegi monýmenti alynyp tastaldy. Eks-prezıdenttiń qoımada shań basyp jatqany eskertkishi áleýmettik jelide keń tarap ketti.
Bul eskertkishti Qasym-Jomart Toqaev eks-prezıdenttiń 80 jyldyǵyna oraı ashyp, ózi sóz sóılegen bolatyn. Memleket basshysy «sımvoldyq máni zor» dep baǵalaǵan eskertkishtiń arada 4 jyl ótpeı tuǵyrdan taıaýy qyzyq boldy.
Osy eskertkishten keıin arada 19 kún ótkende, ıaǵnı aqpannyń 1 kúni Nursultan Nazarbaev Astanadaǵy Ulttyq mýzeıge qoıylǵan eskertkishi kózden tasa boldy. Mýzeıdiń baspasóz hatshysy eskertkish alynǵanyn jáne onyń qazir qoımada turǵanyn málimdedi.
Osy aralyqta Nursultan Nazarbaevtyń portreti Almaty metrosyndaǵy "Almaly" stanııasynyń qabyrǵasynan alynyp tastaldy. Bir sózben aıtqanda elimizde 30 jyl boıy dáriptelgen tulǵaǵa qatysty tosyn jańalyq jıi bolyp jatyr. Bastysy Nazarbaev kezinde qoldy bolǵan aktıvterdi qaıtarý qolǵa alyndy.
Biraq soǵan qaramastan eks-prezıdentke qatysty dúnıeler áli de óte kóp. Astandaǵy halyqaralyq áýejaıdan bastap, ýnıversıtet pen mektep jáne saıabaq sekildi ár túrli nysandar Nursultan Nazarbaevtyń atynda. Bul az deseńiz Astana, Almaty, Túrkistan qalasynda eks-prezıdenttiń eńseli eskerkishi men oblys ortalyqtarynda Nursultan Nazarbaevtyń atyndaǵy qanshama dańǵyldar bar?!
«QAMYQPAITYN» NAZARBAEV IZIM-ǴAIYM KÓRINBEI KETTI
Ótken jyldyń jeltoqsan aıynda Nursultan Naazarbaev óte belsendi boldy. Máselen, ol prezıdent kúni qarsańynda «Meniń ómirim. Bodandyqtan – bostandyqqa» atty memýaryn jazyp, kópshilikke usyndy. Atalǵan eńbekte eks-prezıdent Ásel Isabaevadan Taýman jáne Baıken degen eki uly bar ekenin resmı túrde málimdeıdi.
Sondaı-aq Nursultan Nazarbaev Táýelsizdik kúni qarsańynda Máskeýge attanyp, Reseı prezıdenti Vladımır Pýtınmen kezdesti. Pýtınniń baspasóz hatshysy Dmıtrıı Peskov 20 jeltoqsan kúni Nursultan Nazarbaevtyń Reseı basshysymen kezdeskenin málimdedi.
Bir qyzyǵy eks-prezıdent Qazaqstan halqyn Táýelsizdik kúnimen quttyqtamady.
Sodan bir aı buryn ıaǵnı 18 qarasha kúni Nursultan Nazarbaev týǵan baýyry Bolat Ábishulynyń qazasyna baılanysty Astanada as berdi. Atalǵan asta ol «Men eshteńeden qamyqpaımyn, eshteńeden jalyqpaımyn. Eshqandaı sóz maǵan tımeıdi. Sebebi bul másele bizdiń urpaqtyń emes, tarıhtyń máselesi. Tarıh óziniń aıtatynyn aıtady. Sondyqtan onyń bárine baısaldy túrde qaraımyn» degennen beri kóp kózine shalynbady.
Nazerke Sandybekqyzy
