Órt sóndirýshilerdiń, qutqarýshylar men sınoptıkterdiń qyzmetin qosa alǵanda, tótenshe jaǵdaılardyń aldyn alý jáne olardy joıý jónindegi memlekettik organdardyń qyzmetin aqparattyq qamtamasyz etý jáne túsindirý halyq pen aýmaqtardyń qaýipsizdigin qamtamasyz etýdiń tıimdi júıesiniń negizgi elementi bolyp tabylady.
Kez kelgen tótenshe jaǵdaı oryn alǵan sátte ne aldyn ala eskertý júıesin berý dál osy TJM quzyrynda. Tótenshe jaǵdaılar mınıstrligi (TJM) - Qazaqstanda tótenshe jaǵdaılardyń aldyn alý jáne joıý jónindegi qyzmetti úılestirýmen aınalysatyn TJM bar.
Gıdrometeorologııa boıynsha Memlekettik qyzmet - meteorologııalyq aqparat pen boljamdardy usynýǵa jaýapty.
Órt sóndirý qyzmeti - eldiń ártúrli aımaqtarynda órttiń aldyn alý jáne sóndirýmen aınalysatyn órt sóndirý qyzmeti jumys isteıdi.
Qutqarý qyzmeti - qutqarýshylar izdeý men qutqarýdy qosa alǵanda, tótenshe jaǵdaılardyń saldaryn joıýǵa qatysady.
Monıtorıng júıeleri - órtter, sý tasqyny jáne basqa da tabıǵı apattar sııaqty tótenshe jaǵdaılardy baqylaý úshin zamanaýı tehnologııalar men monıtorıng júıelerin paıdalaný.
Qazaqstanda, basqa elderdegideı, órt sóndirýshilerdiń, qutqarýshylar men sınoptıkterdiń qyzmeti halyqtyń qaýipsizdigin qamtamasyz etý jáne tótenshe jaǵdaılardyń aldyn alý úshin uıymdastyrylǵan.
Qazaqstanda órt sóndirýshilerdiń qyzmeti TJM (Tótenshe jaǵdaılar mınıstrligi) basshylyǵymen júzege asyrylady. Órt sóndirýshiler ártúrli nysandarda, sonyń ishinde turǵyn úılerde, kásiporyndarda, ormandarda órt sóndirýmen aınalysady. Obektilerdiń órtke qarsy standarttarǵa sáıkestigin tekserý jáne halyqty qaýipsizdik sharalaryna oqytý arqyly profılaktıkalyq jumysty júzege asyrady.
Qazaqstanda qutqarý operaııalary TJM bóligi retinde uıymdastyrylǵan jáne tabıǵı apattar men tótenshe jaǵdaılar jaǵdaıynda júrgiziledi. Qutqarýshylar jer silkinisi, sý tasqyny, qulaý jáne basqa da tótenshe jaǵdaılar kezinde izdeý-qutqarý jumystaryna qatysady. Qutqarýshylar zardap shekkenderge alǵashqy medıınalyq kómek jáne evakýaııa kórsetedi.
Qazaqstandaǵy sınoptıkalyq qyzmet aýa raıy boljamdary men meteorologııalyq aqparatty usynady. Sınoptıkter atmosferalyq qubylystardy baqylaıdy jáne daýyl, qurǵaqshylyq, qalyptan tys temperatýra jáne basqalar sııaqty yqtımal tabıǵı apattar týraly eskertedi. Aýa-raıy jaǵdaılary týraly halyqty aqparattyq eskertýdi jáne qaýipsiz júris-turys úshin usynymdardy qamtamasyz etedi.
Joǵaryda atalǵan qyzmetter Qazaqstandaǵy Tótenshe jaǵdaılardy tıimdi basqarý jáne den qoıý úshin bir-birimen jáne basqa da tótenshe jaǵdaılar organdarymen tyǵyz ózara is-qımyl jasaıtynyn atap ótý mańyzdy. Olar sondaı-aq tótenshe jaǵdaılar kezindegi qaýipsizdik sharalary men is-áreketteri týraly habardarlyqty arttyrýǵa baǵyttalǵan halyqqa arnalǵan bilim berý is-sharalaryn belsendi túrde ótkizedi.
Atap aıtar bolsaq, shuǵyl habarlamalardy joldaý úshin sınoptıkter ne qutqarýshylar aldyn ala tekserý, baqylaý arqyly tóner qaýipti ne aýa raıyn anyqtaıdy. Quzyrly jaýaptylar memlekettik organdar halyqty eskertý júıeleri, SMS-habarlamalar, radıo, teledıdar jáne áleýmettik medıa sııaqty shuǵyl habarlamalar berý úshin ártúrli arnalardy qoldana alady.
Apatty habarlaý ne apatqa deıingi daıyndyq jumystary press-relızder men brıfıngter arqyly jarııalanyp otyrady. Iaǵnı resmı press-relızder men BAQ brıfıngteri arqyly turaqty jańartýlar aqparatty keń aýdıtorııaǵa jetkizýge kómektesedi.
Qazaqstanda ártúrli tabıǵı jáne tehnogendik apattar oryn alýda. Atap aıtar bolsaq, 2022 jyl bastalǵannan beri tótenshe jaǵdaı oryn alǵan bolatyn. Iaǵnı, «Qandy qańtar» dep kóptiń esinde qalǵan oqıǵa jurtty selk etti. Sol tusta qarapaıym halyqtyń tynyshtyǵyn saqtaý maqsatynda barlyq quzyrly organ qyzmette boldy. Sebebi aq halattylar aýrýhanada naýqas bolǵandarǵa kómek kórsetti. «Qandy qańtarda» birqatar órt oshaqtary paıda bolyp, órt sóndirýshiler de aıaqtan tik turyp, qyzmetke kirisken. Al qutqarýshylar «dabyl qaqqan» turǵyndarǵa kómek qolyn sozdy.
Odan keıin «tabıǵı apat» syndy syltaýmen Abaı oblysynda da órt - naızaǵaıdyń eki razrıady nátıjesinde shyqqan. "Semeı ormany" memlekettik orman tabıǵı rezervatynda bastalǵan órt úlken tabıǵı apattyń sebi boldy. Naızaǵaıdan paıda bolǵan órt 8 maýsymda saǵat 12:03-te Batpaev ormanshylyǵynyń 66-shy kvartalynda bastalǵan bolatyn. Óte úlken aýqymdy sharpyǵan qyzyl jalyn tek 5 kúnnen soń, 13 shilde kúni 13:00 de tolyǵymen sóndirildi. Osy tusta TJM qyzmetkerleri, órt sóndirýshiler otbasyn kórmesten, kúni-túni, úzdiksiz órtti sóndirýmen aınalysqan.
Odan soń Qaraǵandy oblysyndaǵy Kostenko shahtasynda úlken apat boldy. Kostenkoda ótken jyly 28 qazanǵa qaraǵan túni jarylys bolyp, 46 kenshiniń ómirin jalmaǵan. Qutqarýshylar 6 qarasha kúni saǵat 20:00-de Kostenko atyndaǵy shahta apatynan qaıtys bolǵan 46-shy kenshiniń denesi tabylyp, jer betine shyǵaryldy.
Apat bolǵan jerde izdestirý jumystaryna arnaıy "Kásibı áskerı avarııalyq-qutqarý qyzmetteriniń respýblıkalyq ortalyq shtaby" JShS Qaraǵandy fılıalynyń taý-ken qutqarýshylary jumyldyrylǵan. Táýlik boıy izdeý jumystarynda qutqarýshylar qajyrly eńbek tanytty.
Elimizdiń aýmaǵynda aıazdy borandar bolyp, turǵyndarǵa qıyn jaǵdaı týdyrady. Osy tusta sınoptıkterdiń atqarar mindeti aýyr. Odan bólek, jaz bolǵanda aptap ystyq ta el aýmaǵynan tys qalmaıdy. Qazaqstan da mezgil-mezgil qurǵaqshylyqqa tap bolyp, sharýashylyqqa da zııanyn tıgizip jatady. Qarapaıym halyqqa sınoptıkterdiń berer aqparaty aýadaı qajet ekenin eskerý qajet.
