1893 jyly 25 qaraşada daniialyq lingvist, poliglot Vilgelm Tomsen alǧaş ret köne türkı jazuynyŋ kıltın tauyp, ǧylym älemınde airyqşa jaŋalyq aşty.
Vilgelm Tomsen alǧaş ret Orhon boiynan tabylǧan runikalyq jazbanyŋ syryn aşyp, «Türık» jäne «Täŋırı» sözderın oqyǧan bolatyn. Sol jyly 25 qaraşada Daniia koroldık ǧylym akademiiasynyŋ otyrysynda mälımdeme jasady. Būl älemdık lingvistikadaǧy tarihi oqiǧa boldy. Ǧylymi ainalymda būl jazulardy «runa (runikalyq) jazulary» dep atap ketken edı. Onyŋ sebebı – jazudyŋ qūpiiasy aşylmai tūrǧanda, būl jazular bır qaraǧanda ejelgı skandinaviia halyqtarynyŋ «runa» jazbalaryna ūqsaityn. Alaida ǧylymi zertteuler onyŋ türkılerdıŋ töl jazuy ekenın anyqtady. Būl, öz kezegınde türkıtanuşylardyŋ türkı jazba eskertkışterın tolyq audaryp şyǧuyna jol aşty. Uaqyt öte kele, oǧan HH ǧasyrda Türkı elderınıŋ ǧalymdary – türık, qazaq, äzerbaijan, özbek jäne basqa da zertteuşılerı qosyldy. Qazır Euraziia kölemınde türık bıtıkpen bädızdelıp örnektelgen 700-den astam ırılı-kışılı bıtıktas, eskertkışter, jartastaǧy jäne türlı zat-būiymdardaǧy mätınder tırkelıp otyr. Qazırgı taŋda Halyqaralyq Türkı akademiiasynda köne türkı jazuyn zerttep, audarumen ainalysatyn «Türkologiia, altaistika jäne moŋǧoltanu» bölımı qyzmet ısteidı. Sonymen qatar Akademiia tarapynan türkologiiaǧa eleulı üles qosqan zertteuşılerge arnalǧan, «Vilgelm Tomsen» atyndaǧy medal şyǧarylǧan. Aita keteiık, bırneşe jyldar būryn osy salada jürgen ǧalymdar «25 qaraşa halyqaralyq «Törük jazuy künı» retınde resmi bekıtılse» degen ūsynysty alǧa tartqan bolatyn.«Adyrna» ūlttyq portaly
Ūqsas jaŋalyqtar
