(Búgingi satıra)
Adamnyń túsine keıde kirmeıtin nárse kiredi. Tań aldynda qara terge túsip, shoshyp oıandym.
Qaptaǵan halyq eken deımin túsimde, báriniń kózi aspanda qalyqtap ushyp júrgen bir appaq qusta.
– Bul ne qus? – deımin qasymda turǵan bireýdi túrtip.
– Baqyt qusy!– deıdi ol kókten kózin almastan. – Kimniń basyna kelip qonsa, sol adam osy elge prezıdent bolady!
– Qoıshy-eı?! – deımin nanar-nanbasymdy bilmeı. -Týra ertegidegideı eken!
Degenmen men de kóppen birge telmirip, jańaǵy qustan kóz almaı qarap turmyn. Kenet, nanasyz ba, nanbaısyz ba, aq qus aınalyp-aınalyp qalyqtap júrip, týra meniń myj-myj qalpaq kıgen basyma kelip qonbasy bar ma! Apyrmaý, ras pa, ótirik pe dep qýanǵannan esim ketkeni sonsha, tipti qımyldaýǵa shamam keler emes. Jańaǵy qasymda turǵan adam óń-túsi buzylyp, dereý meniń jaǵama jarmasty:
– Ońbaǵan, korrýpıoner, sen aq qusty satyp alǵansyń, sen bıliktiń jibergen jansyzysyń! Kózińdi qurtý kerek seniń! Men endi saǵan ǵumyr boıy oppozıııa bolyp ótem!
Álgige: «Men eshqandaı bıliktiń adamy emespin, shýyldasqan ne qylǵan halyq ekenin bilip kel dep Myqtygúl (áıelim) jibergen, kerek bolsa, sol qusty sen-aq al» – dep aıtaıyn desem, tilim tańdaıyma jabysyp sekildi, tipti dybysym shyqpaıdy.
Qaıdan paıda bola qalǵanyn bilmeımin, kenet jan-jaǵym jarqyldaǵan fotoapparat pen jýrnalısterge toldy da ketti. Ózimizdiń «Habar» men «Qazaqstan» deısiń be, sheteldik «Bı-Bı-Sı» deısiń be, qudaı-aý, barlyǵy menen bir aýyz sóz estigisi kelip ólip barady.
– Aıtyńyzshy, – dedi bireýi, – siz prezıdenttik bılikke jetkenshe nendeı kásippen shuǵyldandyńyz?
– Men ózi ...i-i-i.. kóp jyldardan beri jumyssyzbyn...– dep bastap kele jatyr edim, qaıdan shyqqanyn bilmeımin, janymda shashyn jylmıta taraǵan, muryny kartop tárizdes bireý paıda bola ketti. Sóılegende tipti aýzy-aýzyna juqpaıdy.
– Abyrjymańyz, – dedi ol. – Men sizdiń bas keńesshińiz bolamyn. Bular ádeıi arandatýshylyq suraqtar qoıýy múmkin, ózim-aq jaýap berem, siz tek bas ızep tursańyz boldy.
– Bul kisi belgili qalamger, – dedi ol jýrnalısterge qarap. Ondaǵan kitaptary júzdegen shetel tilderine aýdarylǵan, ǵumyr boıy shyǵarmashylyq jumysta bolǵan adam, búgin halyqtyń qoldaýymen prezıdenttikke qol jetkizip otyr.
Mynaý ne tantyp ketti, qaıdaǵy kitap, qaıdaǵy shetel deımin ishteı.
– Keshirińiz, prezıdent myrza, áıelińiz nemen shuǵyldanady? – dedi taǵy bir jalbyr shash jýrnalıst qyz.
– Myqtygúl endi... úı sharýasynda.., – dep bastaı bergenim sol edi, keńesshim taǵy da orta joldan kıip ketti:
– Bul kisiniń zaıyby ...i-i-i, atyn atamaı-aq qoıalyq, belgili ǵalym, ǵylym doktory, kóp jyldardan beri «Úı sharýasyndaǵy áıeldiń qoǵamdaǵy orny» degen taqyrypty zerttep júr.
«Óı, sen óziń aǵyp turǵan sýaıt ekensiń ǵoı!» – dep keńesshime eskertý jasaıyn desem, qudanyń qudireti, daýsym shyqpaıdy. Tek aıaǵyn cıyr basyp ketken adam qusap, eki kózim baǵjańdap, oǵan qaraı beremin.
– Otbasyńyz jóninde aıtyp ótseńiz, balalaryńyz nesheý, qandaı kásippen aınalysady?
Taǵy da keńesshim aǵyp ala jóneldi:
– Bul kisiniń alty balasynyń barlyǵy shetelde joǵary bilim alǵan. Negizinen osy eldegi jer asty baılyǵy, ınvestıııa tartý, memlekettik satyp alý, aqparat taratý, qorǵanys salasy, memleket qaýipsizdigi, sot jáne prokýratýra, qarjy polıııasy, ishki ister qyzmeti, sheteldermen baılanys, korrýpııaǵa qarsy qyzmet, qysqasy barlyq salaǵa baqylaý jasaıdy.
«Qap, mynaý tirideı óltirdi-aý!» –deımin keńesshime ishteı yza bolyp, biraq sóıleýge dármen joq.
– Shetel bankilerinde esep-shotyńyz bar shyǵar? – dedi kózildirikti bireý.
– Árıne, árıne, – dep keńesshim ilip ala jóneldi. Bul kisiniń Shveıarııa bankilerinde 100 mıllıon dollary bar. Basqasha oılap qalmańyzdar, ol shetelde basylǵan kitaptarynyń qalamaqysy...
Rasyn aıtý kerek, ishim kádimgideı jylyp qaldy. Myqtygúl keshe keshki shaı ústinde: «Kelesi aptada kishi uldyń «vypýsknoıy», ólseń de 100 dollar tap!» – dep qatal tapsyrma bergen. Áıteýir shetelde aqsham bar ekenin bilip tur ǵoı, keńesshimnen 100 dollar qaryzǵa surap alarmyn dep oıladym, kóńilim jaılanyp.
– Sonymen suhbat aıaqtaldy, jýrnalıst myrzalar, qazir prezıdenttiń mańyzdy jumystary bar, jol berińizder! – dedi keńesshim túsin sýytyp. Qara kózildirik taqqan eńgezerdeı tórt-bes jigit qorshaǵandardy ári-beri ıterip, jol asha bastady. Oqqaǵarlarym shyǵar dep oıladym ishimnen.
Aýmaǵy atshaptyrym kabınetke kelip kirdik. Kenet terezege jaqyndaǵan keńesshimniń túsi buzylyp, ymdap meni shaqyrdy. Qarasam, kóshe toly teńizdeı tolqyǵan halyq. Tipti shet-shegi kórinbeıdi. Qoldarynda kótergen transparanttary, úndeýleri bar: «Prezıdenttiń ketýin talap etemiz!», «Eldi paraqorlyq jaılap aldy!», «Ult retinde joıylyp baramyz!», «Halyqtyń baılyǵy ózine qaıtarylsyn!», «Jazyqsyz óltirilgenderdiń qany kimniń moınynda?», «Sóz bostandyǵy joq memleketteómir súrý múmkin emes!», «Tilimizge teńdik berilsin!», «Munaı dollary halyqtyń ıgiligine jum¬salsyn!» degen sekildi ne bir sumdyqtardy jazyp alypty.
Bundaıdy kórmegen basym, zárem ketip, keńesshime qaraımyn. Ol aıylyn da jııar emes. Qobyraǵan bir qaǵazdardy tez-tez sómkesine salyp, ketpekshi bolyp jatyr. Bireýlermen qalta telefony arqyly habarlasty:
– Bári oıdaǵydaı, vertoletti daıyndańdar, men artqy esikten shyǵamyn!
Kenetten óz-ózinen tilim shyǵyp ketti. Janushyryp, ketip bara jatqan keńesshimniń etegine jarmastym:
– Qaıda barasyń meni tastap, myna halyqqa ne deımiz?!
Keńesshimde manaǵy sypaıylyqtyń biri joq. Qolymdy keri serpip tastap, kekete kúldi:
– Ony ózińiz bilesiz, prezıdent myrza. Búldirdińiz, endi jaýabyn ózińiz berińiz! – dep shyǵyp júre berdi.
Qap! Júgirip, qaıtadan terezege bardym. Manaǵy manaǵy ma, ábden ashýǵa mingen halyq ǵımarattyń dál terezesiniń túbine kelip, «Prezıdent, shyq beri!» dep aıqaıǵa basyp tur. Endi bolmasa, ishke basyp kiretin túrleri bar.
Quryǵan basym, qaıdan ǵana prezıdent bolyp edim, qoı, ne de bolsa kinásizdigimdy aıtyp óleıin dep, terezeni ashyp: «Halaıyq, meniń eshbir kinám joq!» – dep aıqaı salam degende, óz daýsymnan ózim shoshyp oıandym. Daýsymnyń qatty shyqqany sonsha, ókshesi jyltyrap, teris qarap, qorylǵa basyp jatqan Myqtygúl de oıanyp, maǵan uıqyly kózimen úrpıe qarady.
– Ne boldy, tań atpaı aıqaılap?!
Myqtygúldiń daýsyn estigesin, jańaǵynyń bári túsim ekenin túsinip, esimdi jıǵandaı boldym. Degenmen barlyǵyn anyqtap almaq oımen, qaıtadan teris qarap, uıqyǵa basa bergen áıelimdi túrtip oıatyp alyp:
– Kim... Myqtash, sen doktor emessiń be? – dep batylsyzdaý suraq qoıdym.
– Ne?!
– Sen... ǵylym doktory emessiń be?
– Bıshara! – dedi ol óziniń ádetinshe, – doktor emes, akademıkpin, uıyqta! Oqymaıtyn gazetiń joq, seniń túbińe jetedi bir kúni!
Ýra! Shynymen-aq jańaǵy sumdyqtyń bári túsim eken! Men prezıdent emespin! Doktor bolmasa da, Myqtygúlim óz janymda. Eń bastysy, moınymda eshkimniń obal-saýaby joq! Qurysyn bári, óz úıiń, óleń tósegińde qaıǵy-muńsyz jatqanǵa eshteńe jetpeıdi eken!
Apyrmaý, prezıdent bolmaýdyń ózi adamǵa osynshama qýanysh syılaıtynyn kim bilgen? Qaıtadan kózim ilinip bara jatyp, osyny oıladym.
Saılaý Baıbosyn
