Bügın - Qazaqstannyŋ HH ǧasyrdaǧy asa maŋyzdy saiasi tūlǧalarynyŋ bırı Mūstafa Şoqaidyŋ qaitys bolǧanyna 84 jyl, dep habarlaidy "Adyrna" ūlttyq portaly.
Mūstafa Şoqai 1890 jyly 10 nauryzda qazaq jerınde düniege kelıp, 1941 jyly 27 jeltoqsanda Berlindegı Viktoriia auruhanasynda ömırden öttı. 2025 jyly onyŋ tuǧanyna 135 jyl, al qaza tapqanyna 84 jyl toldy.
Tarihi qūjattarǧa säikes, Şoqai Taşkenttegı gimnaziiany bıtırıp, keiın Sankt-Peterburg İmperatorlyq universitetınıŋ zaŋ fakultetın tämamdaǧan.
Qairatkerdıŋ ömırı ūzaq uaqyt Qazaqstanda resmi türde eske alynbaǧan. Soŋǧy jyldary ǧalymdar onyŋ qyzmetın zertteudı qaita qolǧa aldy. Äsırese, faşistık Germaniiaǧa baruy jäne Berlinde jūmbaq jaǧdaida qaza tapqan 1941 jylǧy oqiǧalar zerttelude.
Mūstafa Şoqaidyŋ jeke ömırı de tarihi derekterge bai. Onyŋ ekı äielı bolǧan, ekınşı äielı Märiia Şoqaidan ekı qyz ben üş ūl tuǧan.
«Ol ärdaiym: bızdıŋ Türkıstan üşın eŋ qorqynyştysy – halyqtyŋ bırlıgınıŋ bolmauy. Men özımızdıŋ älsız ekenımızdı jaqsy bılemın. Men halqymnyŋ tynyştyǧyn jäne bırlıgın qalaimyn. Sondyqtan da Şveisariia memleketınıŋ ülgısımen federasiialyq memleket qūrǧym keledı», – delıngen Märiia Iаkovlevna eŋbekterınde.
Emigrasiiada tūryp, Mūstafa Şoqai «Taims», «Şafak», Journal of Royal Central Asian Society siiaqty ırı aqparat qūraldarymen bailanysta bolǧan. Ol «Jaŋa Türkıstan», «Jas Türkıstan» basylymdaryn şyǧaryp, bolşevikterdıŋ äreketı jaily leksiialar oqyǧan, Parijde Türkıstan ūlttyq bırlestıgıne jetekşılık etken. Tıptı, II düniejüzılık soǧys kezınde de maqalalar jazyp, tūtqyndar lagerınde alǧan äserlerın qaǧazǧa tüsırgen.
Qairatkerdıŋ ölımı resmi anyqtamada «süzekten qaitys boldy» dep körsetılgenımen, jūbaiy Märiia Şoqai mūny jūmbaq ärı kümändı ölım dep esepteidı. Bügınde Mūstafa Şoqaidyŋ denesı Berlindegı mūsylman beiıtınde jerlengen.
Fransiianyŋ Nojan-Siur-Marn qalasynda 20 jyldai tūrǧan Mūstafa Şoqaidyŋ üiı janynda qazırgı uaqytta memorialdyq taqta ornatylǧan.
