Osydan bir-eki kún buryn belgili qalamger Dıdar Amantaıdyń Facebook áleýmettik jelisine densaýlyǵyna qatysty jazǵan jazbasyn oqydym. Artynsha, Adyrna ulttyq portalynda jazýshynyń "Shyǵarmalarymnyń besten biri ǵana jaryq kórdi" degen taqyryppen suhbaty jarııalandy.
Osy eki jarııalanym meniń qolyma eriksiz qalam alǵyzyp otyr.
Sonaý 1990 jyldardan bastap, kúni búginge deıin qazaq ádebıeti men ult kósemsózi hám qazaq jýrnalıstıkasyna, jalpy ulttyq rýhanııatqa Dıdar Amantaıdaı qyzmet etip kelgen, eńbek sińirgen qalamger kemde-kem.
Bul kúnderi Dıdar Amantaı qoǵamdyq ortadan, túrli rýhanı-mádenı jıyndardan kórinbeıdi. Sebebi sońǵy jyldary qalamgerdi aýyr dert meńdep, úıinde otyr. Keshegi kúni FB paraqshasyndaǵy jabyrqaý jazbasy – sonyń aıǵaǵy.
Dıdardyń ereksheligi – ol óz zamandastaryn oıatty, óz qoǵamyna ordaly oılarǵa negizdep ozyq sóz aıtty. Sol zamannyń jastary Dıdarǵa qarap boı túzedik. Amantaıdyń Dıdary ne dedi eken dep apta saıyn shyǵatyn "Zaman-Qazaqstan" gazetin kútetin edik. Marqumdar Talasbek Əsemqulovty, Ǵalymjan Muqanovty, qazirgi klassıgimiz Maraltaı qurdasymyzdy belgili deńgeıde Dıdar Amantaıdyń qalamy arqyly, ol tilshi bolyp istegen, basqarǵan, jetekshilik etken aptalyq gazetter ("Zaman-Qazaqstan", "Alash Orda", "Nachnıom s Ponedelnıka t.b) arqyly tanyǵanymyz ras. Atalǵan tulǵalardy, əsirese Talasbek pen Ǵalymjan aǵalarymyzdy Dıdar Amantaı baspasóz betterinde kóp nasıhattady. Dıdardyń basty qasıetiniń biri – jaqsy tanyǵyshtyǵy, olardyń qalamynan shyqqan kórkem oıly sóz tanyǵyshtyǵy bolatyn. Ol sol qasıetterin baspasóz betterine jaratty.
...Keıin Toı zamany keldi. Təýelsizdiktiń alǵashqy jyldary təp-təýir talǵamdy Oıǵa umtylǵan qazaq qoǵamy toqyraı bastady. Sart əýenderimen qarýlanǵan "Toı zamany" qazaq rýhanııaty tórine talaqaı týyn tigip, ústemdik qurdy. Ozǵyn oıly Dıdarlardyń zamany ótip, tozǵyn sanaly estrada fanerıkteriniń kúni týdy. Kitap oqý kýltke aınalǵan kezeń kelmeske ketti. BAQ-na basshylyǵyna óńsheń fýnkıonerler ıe boldy. Sodan keıin BAQ-tardan baq taıdy.
Qazir ne kóp BAQ kóp. Biraq sol kóp BAQ-dyń ortaq sory - oı joq. Teledıdar bitken kózderi jyltyraǵan oısyzdarǵa toly. Qalam qýaty joq pendege tolqyn-tolqyn tegeýrindi oı qaıdan kelsin?! Oı deńgeıi Qaıratıkter men Tóreshterdi maqtaýdan, solardyń "tvorchestvosynyń" fanaty bolýdan asa almaǵandar - qazirgi zamannyń dýaly aýyz jýrnalısi atanyp, aty ozyp tur. Mundaı jeńil aýyz djentelmenderge ne aıta alǵandaısyń? Zaman solardiki!
Qalamger qaýym da Dıdar Amantaıdy umytqan syńaıly. Tipti Dıdardan órnek alyp, ony ózine ustaz tutyp qalam ustaǵandar, odan aǵalyq qamqorlyq, inilik izet, shyǵarmashylyq demeý kórgender de úndemeıdi. Qaıtkendeısiń, qoǵamdy nemquraılyq meńdegen bir óli zaman bolyp tur.
Qazir janyn jegen aýyr dertpen alysqan Dıdar úıinde otyr. Esh jerde jumys istemeıdi, istegisi keledi, biraq qazirgi jaǵdaıynda júrip-turmaq túgili qalam ustaý men kompıýterdiń klavıatýrasyn basýdyń ózi muń. Dıdardyń emine dárigerler óte qymbat dáriler taǵaıyndaǵan. Ol dárilerdi jazýshy shetelden aldyrady. Múgedektikke alatyn bolmashy qarajatqa kún kórip otyrǵan Dıdarǵa bul dárilerge aqsha tabý kúnnen kúnge qıyndap barady. Al ár dozasy tórt saǵatqa ǵana jetetin bul dárilersiz Dıdarǵa jan saqtaý jáne qıyn. Men qalamgerdiń bul aýyr jaǵdaıy jaıynda efırlerden aıttym, Facebook paraqshamda da áldeneshe ret jazdym. Biraq selt etken jan balasy bolsaıshy.
Osyndaı aýyr dertpen alysa otyryp, Dıdar Amantaı 7 tomdyq tańdamaly shyǵarmalar jınaǵyn shyǵarýda. Myna zamanda bul deni-qary saý qalamgerdiń ózine ońaı beınet emes. Ne degen jankeshtilik deseńizshi!
Túıindeı aıtqanda, Dıdar Amantaı bul kúnde moraldik-materıaldyq turǵydan qoldaýǵa zárý. Men qalamgerdiń qazirgi aýyr jaǵdaıyna bıliktegi azamattar nazar aýdarady dep úmittenemin. Basqa amal qalmaı bara jatyr...
Erlan Tóleýtaı
