Ekologiia jäne tabiǧi resurstar ministrı Zülfiia Süleimenova elımızdıŋ suarmaly egınşılık damyǧan oŋtüstık öŋırlerınde su tapşylyǧy ötkır mäsele ekendıgın aitty. Ol körşı elder boljamy aqtalmaǧanyn, sondyqtan qajettı su qory jinaqtalmaǧanyn moiyndady. Ol sudy ünemdeu üşın kürış alqaptaryn qysqartu kerektıgıne toqtaldy. Otyrysta būl mäselenıŋ kürış baǧasyna äserı de söz bolǧanymen, naqty jauap aitylmady. Ötken aida Aqordada Qauıpsızdık Keŋesınde su tapşylyǧyn joiu jaily aitylǧanymen, Ükımettıŋ uäjı "öitu kerek, büitu kerekten" ūzamady.
ZÜLFİIа SONDA SÖILEDI
Ükımet otyrysynda söilegen sözınde ministr Türkıstan, Qyzylorda jäne Jambyl oblystaryndaǧy su şaruaşylyǧy jaǧdaiy şielenısken küide qalyp otyrǧanyn atap öttı.
"Bügıngı taŋda Jambyl oblysynda mūzdyqtardyŋ älsız eruıne bailanysty Qyrǧyzstan aumaǧyndaǧy su qoimalarynyŋ az mölşerde toltyryluy alaŋdaityn jaǧdai qalyptastyryp otyr. Qyrǧyzgidromettıŋ 2023 jylǧy vegetasiialyq kezeŋge arnalǧan aldyn ala boljamy boiynşa, Qyrǧyzstan aumaǧyndaǧy su qoimalarynyŋ su mölşerı Şu jäne Talas özenderı normadan 100-den 120 paiyzǧa deiın artady dep kütıldı. Alaida kelıp tüsken su men su qoimalarynyŋ tolyqtyǧyna jürgızılgen monitoring boljamnyŋ rastalmaǧanyn körsetedı. Qyrǧyzstannyŋ su resurstary qyzmetınıŋ mälımetınşe, özenderdegı su qūramy normadan ekı ese tömen boldy», - dedı ministr.
Sonymen qatar, ministr atap ötkendei, Jambyl oblysynda öŋırdı sumen qamtuǧa kerı äserın tigızetın bırqatar mäseleler anyqtaldy.
"Bügıngı künı naqty paidalanylǧan suarmaly jerler turaly naqty derekter joq ekenı belgılı boldy. Äkımdıktıŋ mälımetınşe, 181 myŋ gektar suarmaly jer bolsa, biylǧy jyly jasalǧan kelısım-şarttar boiynşa "Qazvodhoz" tek 93,6 myŋ gektardy ǧana sumen qamtamasyz etıp otyr. Jaǧdaidy eskere otyryp, būl jaǧdaida auyl şaruaşylyǧy daqyldarynyŋ sumen qamtamasyz etıluıne basymdyq berıp, su ainalymy men suaru tärtıbın qataŋ saqtau qajet», - dedı ol.
Al, Türkıstan oblysynda Şardara su qoimasynda su tapşylyǧy baiqalady.
Süleimenovanyŋ aituynşa, Qyzylorda oblysynda da Şardara su qoimasyndaǧy su tapşylyǧyna bailanysty şıldede suarmaly jerlerdı, äsırese kürış egıstıgın sumen qamtamasyz etuge qatysty apatty jaǧdai tuyndauda.
«2023 jyly 83,9 myŋ gektar alqapqa kürış egu josparlansa, ıs jüzınde 88,107 myŋ gektar alqapqa egıldı, būl 2022 jylmen salystyrǧanda 10 myŋ gektarǧa derlık artyq. Kürış egıstıkterın azaitu qajet. Su tapşylyǧyna bailanysty basseindık inspeksiia tūraqty suaru üşın sudy paidalanu limitın qysqartty», - dedı ol.
MİNİSTR ERBOL BÜIDEDI
Zülfiia Süleimenovanyŋ degenderıne auyl şaruaşylyǧy ministrı Erbol Qaraşökeev mynandai uäj aitty.
«Bızde egın egu men onyŋ kölemı azaimaidy. Kürış boiynşa bız özımızdı tolyǧymen qamtamasyz etemız, sonymen qatar önımderımızdıŋ bır bölıgın şetelge eksporttaimyz",- degen auyl şaruaşylyǧy ministrı kürıştıŋ boljaldy baǧasy turaly da aitty.
"Bız kürış tūtynuşylar üşın jetkılıksız bolǧan jaǧdaida baǧanyŋ ülken ösuın boljai almaimyz. Barlyǧy standartty türde. Bız jaqsy önım kütemız», - dep jauap berdı ol.
Qaraşökeevten eŋ qūryǧanda osy jyldyŋ soŋyna deiın kürış baǧasynyŋ qanşalyqty qymbattauy mümkın ekenın anyqtau sūralǧan.
«Būl saualǧa eşkım jauap bermeidı. Eger kölem bırdei bolsa, onda ülken ösımdı kütpeimız. Bızde jyl saiyn sol egın kölemı. Odan artyq tūtynbadyq. Eksportqa köp eksporttalmaidy. Jalpy infliasiia aiasynda mümkın, elımız boiynşa baǧa säl köterıluı mümkın», — dep topşylady Qaraşökeev.
ÜKIMET ŪSYNYSPEN ǦANA ŞEKTELE BERMEK PE?
Mamyr aiynda Aqordada ötken Qauıpsızdık Keŋesınıŋ otyrysynda da ekologiia jäne su qauıpsızdıgı mäselelerı qarastyrylǧan. Odan keiın ötken Ükımet otyrysynyŋ siqy mynandai. Ūsynys aitu, mäselenı ortaǧa saludan ärı ūzamaǧan şeneunıkterdı köremız. Tıptı aua raiyn boljauda da balama joldardyŋ qarastyrylmaǧany būl salada qarapaiym mäselelerdıŋ özı auyr şeşıletının baiqatsa kerek.
Al boljamǧa qaraǧanda, 2040 jylǧa qarai Ortalyq Aziia aimaǧynda su mäselesı ülken tüitkılge ainaluy mümkın. Su basyndaǧy elder men su aiaǧyndaǧy elder arasyndaǧy mämılenıŋ kerektı deŋgeide bolmauy, su tazalau şaralarynyŋ mardymsyzdyǧy, demografiialyq ösımnıŋ joǧarylauy aimaqtaǧy su tūtynu mölşerın arttyra tüspek.
Ūqsas jaŋalyqtar
