Astanada Májilis tóraǵasy Erlan Qoshanovtyń jetekshiligimen Parlament palatalarynyń birlesken otyrysy ótti, dep habarlaıdy "Adyrna" ulttyq portaly.
Birlesken otyrysqa Senat tóraǵasy Máýlen Áshimbaev, Májilis tóraǵasy Erlan Qoshanov, Úkimet basshysy Álıhan Smaıylov, Joǵary aýdıtorlyq palatanyń tóraǵasy Natalıa Godýnova, Úkimet músheleri qatysty.
Jıynda Konstıtýııalyq sot tóraǵasy Elvıra Azımova Konstıtýııanyń 53-babyna sáıkes Parlament Palatalarynyń birlesken otyrysynda bes aı ishindegi Qazaqstan Respýblıkasyndaǵy konstıtýııalyq zańdylyqtyń jaı-kúıi týraly joldaýyn jarııalady.
Azımova óz sózinde azamattar óz ótinishterinde zańdardyń jekelegen erejeleriniń konstıtýııalylyǵy jaıly problemalardy ádil túrde kótergenin atap ótti.
Joldaýǵa qaraǵanda, bes aı ishinde úsh myńnan astam azamat konstıtýııalyq quqyqtaryn qorǵaýǵa júgingen. Bul ıfrlar azamattardyń jańa organǵa degen jaı ǵana qyzyǵýshylyǵynyń dáleli bolyp tabylmaıdy, ótinish berýshilerdiń árqaısysynyń óz quqyqtaryn qorǵaý nıetin rastaıdy. Bul rette zańnamada Konstıtýııalyq Sotqa júgingenge deıin quqyqtyq qorǵaýdyń barlyq basqa quraldaryn qoldaný týraly talap joq. Azamattar Konstıtýııalyq Sotqa júgine otyryp, ádildik pen zańdylyqty ornatýǵa járdemdesýde.
Tóraǵa kelip túsken ótinishterdiń shamamen jartysy (41%) sot sheshimderimen kelispeýge qatysty ekenin atap kórsetedi. Bul rette Konstıtýııalyq Sottyń sot sheshimderine baǵa berýge quqyǵy joq ekenine nazar aýdaryldy. Ótinishterdiń tórtten birinde ǵana (26%) azamattar zańdar men basqa da normatıvtik quqyqtyq aktilerdiń konstıtýııalylyǵyn tekserýdi surady.
Elvıra Azımova habarlaǵandaı, «konstıtýııalyq is júrgizý qorytyndysy boıynsha, ókinishke qaraı, jekelegen normatıvtik quqyqtyq aktilerde eleýli olqylyqtardyń bar ekeni anyqtaldy. Qabyldanǵan 18 normatıvtik qaýlynyń 5-inde normalar konstıtýııalyq emes dep tanyldy, basqa 5 jaǵdaıda Konstıtýııalyq Sot birkelki túsindirý maqsatynda tıisti normalarǵa túsindirme berdi. Qazirgi ýaqytta Úkimet pen múddeli organdarǵa qajetti sharalar qabyldaý usynyldy».
Joldaýda zańnamanyń problemalyq salalary kórsetildi: konstıtýııalyq is júrgizýlerdiń taldaýy men nátıjeleri zańnamada qylmystyq-quqyqtyq, turǵyn úı jáne eńbek qatynastary, memlekettik qyzmet, áleýmettik qorǵaý, sot aktilerin oryndamaý, jazalardy oryndaý, jeke tulǵalardyń bankrottyǵy, aqparatqa qol jetkizý jáne t.b. salalarda eleýli olqylyqtardyń bar ekendigin aıǵaqtaıdy.
Qazirgi zamanǵy syn-qaterler men quqyq qoldaný praktıkasy ózektilik pen qajettilik turǵysynan zańnama monıtorıngine neǵurlym tereń synı kózqaras qajettigin kórsetedi.
«Zań buzýdyń nemese ózge de keleńsiz saldardyń aldyn alý úshin jergilikti jerlerde zańdar áleýetin paıdalaný mańyzdy. Zań quqyq qoldanýda jazalaý quraly ǵana emes, eskertý quraly retinde qyzmet etýge tıis. Zańnamanyń preventıvti róli qoǵamda jaýapty qaraýǵa tárbıeleýge jáne azamattardyń bılikke senimin arttyrýǵa múmkindik beredi», – dep Elvıra Azımova depýtattardyń nazaryn aýdardy.
Konstıtýııalyq baqylaý tutastaı alǵanda qazirgi zamanǵy syn-qaterler jaǵdaıynda Konstıtýııany is júzinde iske asyrýǵa baǵyttalǵan. Salaaralyq zańnamany qoldaný kezinde vedomstvolyq tásilder basymdyǵyn saqtaýǵa jol berilmeıdi, óıtkeni bul zań men sot aldynda jurttyń bári teń degendi buzýǵa alyp keledi. Memlekettik qurylystyń adamǵa baǵdarlanýyn saqtaý qajet.
«Azamattyń konstıtýııalyq júginý ınstıtýty qoǵamnyń, memlekettik apparattyń jáne azamattyń konstıtýııalyq quqyqtyq sana men quqyqtyq mádenıet deńgeıin arttyrýdy talap etedi. Konstıtýııa ústemdigi barshaǵa qadir-qasıetti, erkindik pen ádildikti zańnamalyq jáne praktıkalyq qamtamasyz etýge baǵyttalýǵa tıis. Ata-babalarymyz aıtyp ketkendeı, «ádil zań – aspan tiregi», - dep Konstıtýııalyq Sottyń Tóraǵasy óz sózin qorytyndylady.
Otyrysta birneshe zań jobasy talqylanady.
Búgin Konstıtýııalyq Sottyń «Qazaqstan Respýblıkasyndaǵy konstıtýııalyq zańdylyqtyń jaı-kúıi týraly» joldaýy, sondaı-aq Qazaqstan Respýblıkasy Úkimetiniń jáne Joǵary aýdıtorlyq palatasynyń 2022 jylǵy respýblıkalyq bıýdjettiń atqarylýy týraly esepteri qaraldy.
Buǵan qosa parlament palatalarynyń 2023 jylǵy 20 maýsymdaǵy birlesken otyrysynyń kún tártibinde mynandaı máseleler usynylǵan:
- Qazaqstan Respýblıkasy Úkimetiniń jáne Qazaqstan Respýblıkasynyń joǵary aýdıtorlyq palatasynyń 2022 jylǵy respýblıkalyq bıýdjettiń atqarylýy týraly esepterin bekitý týraly;
- Qazaqstan Respýblıkasynyń ornyqty damýy salasyndaǵy ulttyq maqsattar men mindetterdi iske asyrý monıtorıngi jónindegi parlamenttik komıssııa týraly;
- "Prokýratýra týraly" Qazaqstan Respýblıkasynyń Konstıtýııalyq zańyna ózgerister men tolyqtyrýlar engizý týraly" Qazaqstan Respýblıkasy Konstıtýııalyq Zańynyń jobasy týraly (birinshi oqylym).
"Adyrna" ulttyq portaly
