Jurnalisterdıŋ jūmysy jeŋıldedı. Qazaq tılındegı video men audiony mätınge ainaldyratyn Transcribe.kz qosymşasy paida boldy. Aqparat taratuşy mamandardyŋ uaqytyn ünemdep, osyndai jobany ıske asyrǧan käsıbi podkaster, IT mamany - Eldar Qūdaibergenov. «Adyrna» ūlttyq portaly startapermen sūhbattasyp, qosymşanyŋ qyr-syry turaly sūrady.
«ÖNIMDILIKTI ARTTYRADY»
- Eldar myrza, Transcribe.kz jobasyn jasau ideiasy qaidan keldı? Ony jasauǧa ne sebep boldy? - Būl jobany jasau ideiasy aiaq astynan tuyndaǧan joq. Bırneşe etaptardan tūrdy. Eŋ aldymen, menıŋ jūbaiym – jurnalist, gazette jūmys ıstegen. Qazır saitta qyzmet etedı. Esımı – Roza Ären. Men onyŋ jiı audiomen sūhbat alyp, sony mätınge ainaldyryp jürgenın köretınmın. Özım baǧdarlamaşy bolǧan soŋ ony avtomattandyru joldaryn bılıp, būl jobany äuelde jūbaiyma arnap jasadym. Bıraq ol kezdegı nätijeler onşa ūnamady. Keiın bız mūny sata almaitynymyzdy tüsındık. Men jarty jyl būryn Astana Hub-ta ötken Tech Orda degen baǧdarlama boiynşa oquǧa tüstım. Frontend degen mamandyqty alty ai boiy meŋgerdım. Sol jerde jobalar jasadyq. Bırınşıjobam sättı bolmady, ekınşı jobam osy boldy. Osydan 2-3 ai būryn prodiuserlık ortalyǧymdabır klientım, iaǧni jurnalisttıŋ äŋgımesın tyŋdadym. Ol kısı «bırınşı sūhbat alyp, ony qaǧazǧa tüsıremın, sodan keiın baryp kompiuterge teremın, odan keiın redakturasyna kırısemın» dedı. Men üşın sol kezdegı sät öte qyzyq boldy. Öitkenı, anau adam qanşalyqty qinalyp,qanşalyqty būl närsenıŋ oŋai emestıgın körsettı. Sol kezde men būl problemanyŋ şeşımı bar ekenın tüsındım. Mäselenıŋ şeşımın ızdestırıp, qarastyryp, tapqan nätijelerımdı bırınşı sol kısımen jäne äielımmen bölıstım. Bastapqyda nätijeler bırden ūnaǧan joq. Sodan keiın osy qūraldy jasadym. Mıne, ideiasy osylai tuyndady. Avtomatty türde audio nemese videony mätınge ainaldyratyn qyzmetterdı nege qazaqşalamasqa degen ideia osylai keldı. - Jobanyŋ jasalǧanyna qanşa uaqyt boldy? Osy uaqyt aralyǧynda qoldanuşylar sany qanşaǧa jettı? - Būl jobanyŋ ideiasynyŋ kelgenıne 2-3 aidai bolyp qaldy. Bırınşı aqyly türde qoldanǧan tūtynuşy 2023 jyldyŋ 17 mamyrynda keldı. Osy aqparatty jariialap, salǧannan keiın jarty saǧattan soŋ maǧan adamdar kele bastady. Sodan berı qyryqtan astam adam qoldanyp ülgerdı. Bırtalai adam qaitadan qoldanu üstınde. Men olardy sanap otyrǧan joqpyn. Köbıne adamdarǧa nätijelerı ūnauda. «Ūnamady, kömektespedı» degen qoldanuşylar dabar. Ol jerdegı erekşelık: ol kısıler jıbergen audionyŋ sapasy qiyndau bolǧandyǧynda. Sondyqtan qūrylǧyda audionyŋ ışındegı sözderdı tanu deŋgeiı tömendeidı. Jıberılgen audiolar ekı-üş tılde boluy mümkın. Mäselen, qazaqşa-orysşaaralasqan nemese basqa tılder qosylsa, ondai sözderdı qūrylǧa tanymauy mümkın. Odan bölek şu, jaŋǧyryq ta sapasyn tüsıredı. Sol jaǧynan alyp qaraǧanda keibır adamdardyŋ köŋılınen şyqpaidy. Būl jerde sapaly nätije alu üşın sızdıŋ berıp otyrǧan audioŋyzdyn da sapasy jaqsy bolu kerek. Qazır men qoldanuşylarǧa osyny tüsındıruge tyrysyp jatyrmyn. - Jobanyŋ beretın mümkındıkterı qandai? - Būl jobanyŋ ideiasy öte qarapaiym. Qazaq tılındegı audio nemese videony salyp, sonyŋ mätının alasyŋ. Älemdık deŋgeide qaraityn bolsaq, būl bırtalai mümkındık beredı. Jurnalisterdıŋ psihologiialyq jaǧdaiyn jaqsartady. Būryn qinalyp jasaǧan jūmys qazır jeŋıldei tüsedı. Sen sūhbat alǧan soŋ, ony mätınge tüsıru kerek dep qinalmaisyŋ. 90-95 paiyzdäldıkpen jasalǧan mätındı audiomen bırge qarap otyryp, tazalap öte beresıŋ. Jūmys önımdılıgın arttyrady. Būl bılımge degen aqparattyŋ taraluyna yqpal etedı. Köp adamdar audio nemese video tyŋdai bermeidı. Keibır kısılerge mätın kerek, subtitr şyǧaru kerek. Öitkenı, ol kısıler dūrys estımeuı nemese mülde estımeuı mümkın. Körmeitın adamdardyŋ sausaqpen oqityn tılıne auystyruǧa da bolady. Sonymen qatar, adamdar köbırek jūmys ıstei alady, jūmysy jeŋıldeidı. Būl qūrylǧyredaksiialardyŋ jūmysyna innovasiia bolyp tūr. Uaqytty ünemdeuge mümkındık beredı. Esesıne, audiony mätınge ainaldyratyn adamǧa basqa jūmys bere alasyz. Tıptı, keibır adamdar audiony mätındeu üşın qaǧaz qoldanady. Qosymşany paidalanu arqyly qaǧazdy da ünemdeuge bolady.«AQYLY QYZMET – TŪRAQTYLYQTYŊ BELGISI»
- Qosymşany paidalanu üşın aqy tölenedı. Iаǧni, 1 minuttyq audionyŋ baǧasy 33 teŋge eken. Nelıkten aqyly? - Mūndai saitty jasau bırtalai qarajatty talap etedı. Qarajat bolmasa jūmys toqtaidy jäne būl qūrylǧy damymaidy. Būl – bır. Ekınşıden, būlqyzmettı ary qarai şyŋdau kerek, oǧan da qarajat kerek. Būl tek qana programisterdıŋ jūmysy emes. Būl zertteuler qazaq tılınıŋ tanuyn jaqsartuǧa köp septıgın tigızedı. Osy jūmystar da qarjyny talap etedı. Odan bölek, būl jerde biznes operasiialar da bar. Iаǧni, marketing, satu, äkımşılık, jūmysşylarǧa aqysyn töleu degender bar. Sol üşın būl qosymşa aqyly. Aqyly qyzmet – tūraqtylyqtyŋ belgısı. Eger adamdar aqysyn tölese, demek, ol qūraldyŋ paidasy tiıp jatyr degen söz. Qoldanǧany üşın ǧana tölemeidı, būl qyzmettıŋ damuyna investisiia qūiyp jatyr deuge bolady. - Alda Transcribe.kz jobasynda qandai özgerıster bolmaq? Boljam-josparyŋyzdy aita ketseŋız? - Bızde alda köp jospar bar. Barlyǧy dūrys bolyp jatsa, ülken älemdık deŋgeidegı startapqa ainalady. Osy maqsattarǧa jetkızu üşın men qazır şeteldık akademiiada oquymdy bastap kettım.Funksional jaǧynan bızde tek qazaq tılınde emes, basqa tılderde de transkripsiia jasaityn qyzmetter joq. Bıraq, qoldanuşylarǧa öte yŋǧaily ärı paidaly närseler oilap tauyp qoidyq. Olardy jasap ıske asyrǧan kezde, körsetemız. Transcribe.kz degen atau ūzaq. Men qazır basqa atau oilap tauyp qoidym. Älemdık deŋgeige şyǧady degende, būnyŋ atauy internettegı adresı öte qysqa, tüsınıktı, yŋǧaily boluy kerek. Alaida, naqty ideialarmen bölısı almaimyn. Öitkenı, ony aldymen jasau kerek, adamdar köruı kerek.«QAZAQ TILI TEHNOLOGİIаLYQ TILGE AINALYP KELEDI»
- Joba memleket tarapynan nemese demeuşılerden qoldau tauyp jatyr ma? - Äzırge bırınşı qadamdy endı bastadyq. Sondyqtanbızdı memleket baiqap jatyr dep oilamaimyn. Demeuşılerge de men älı barmadym, aitpadym. Bizneste tüsıngenım, eger yŋǧaiy kelse, bärı jaqsy bolsa bır tal ülken klientke qaraǧanda, senıŋ kışkentai köp klientıŋ bolǧany dūrysyraq siiaqty. Bır tal sponsorǧa qaraǧanda kışı-kışı serıktester, mekemeler, redaksiialar bolsa sol älde qaida dūrysyraq dep oilaimyn. Men älı startap akademiiasynda oqimyn, sony bıtırgenşe bırtalai närse tüsınıktı bolady. Bız monetizasiia modelın deözgertuımız mümkın. Jalpy eger ūsynys bolyp jatyrsa, ol ūsynystardy talqylauǧa, sūhbattasyp söilesuge daiynbyz. - IT mamany retınde bolaşaqta qazaq tılın damytuǧa arnalǧan osyndai jobalar jasau oida bar ma? - IT mamany retınde būl menıŋ alǧaşqy jūmysymemes. Būǧan deiın de menıŋ bırtalai jobalarym bolǧan. Soŋǧy bıreuı podkastqa qatysty. Ol jerde qazaqstandyq podkasttar jinalǧan jäne avtomatty türde jaŋa epizodttar jinalyp tūrady. Jaryqqa şyǧuy kerek qanşama ideialar bar. Kompiuterde ǧana saqtalyp qalǧan, damymai qalǧan nemese damyp baryp qyrşynan qiylyp üzılgen jobalar köp. Qazaq tılı basqa älemdık tılder siiaqty tehnologiialyq tılge ainalyp keledı. Bolaşaqta bır tıl mynandai, bır tıl anandai dep böludıŋ de qajetı bolmaidy. Qazaq tılı äzırge şette qalǧan tıl dep aita almaimyz. Ol öte damyǧan tıl, tehnologiialardy da bız qazaq tılımen ūştastyryp jatyrmyz. Audiony, videony mätınge ainaldyrsaq bolaşaqta mätındı audioǧa nege ainaldyrmasqa?! Alisa, Siri syndy qūrylǧylardy nege qazaqşa söiletpeske?! Mūnyŋ barlyǧyn jasai beruge bolady. Degenmen, talap etetını – uaqyt jäne qarajat. Qarajat bolsa uaqyt ta bolady. Qarajattan keiın realizasiia degen bar. İdeia tegın. Eger maǧan sız keletın bolsaŋyz, men sızge bırden startaptyŋ 10 ideiasyn bere alamyn. Alaida, eŋ qyzyǧy sol ideiany ıske asyru. Qalai ıske asyrady? Kımnıŋ paidasy joǧary bolady? Kımnıŋ ideiany ıske asyruy yŋǧaily bola alady? Barlyǧy osyǧan bailanysty. - Sūhbat bergenıŋızge rahmet!Dana Nūrmūhanbet
«Adyrna» ūlttyq portaly
Ūqsas jaŋalyqtar
