Jýrnalıst Gúlmárııa Barmanbekova Almatyda ótken Zeınep Ahmetovamen kezdesý jaıly pikirimen bólisti, dep jazady "Adyrna" portaly.
Ol óziniń áleýmettik jelidegi jazbasynda kezdesýdiń barsha kórermenge rýhanı azyq bolǵanyn, Zeınep apanyń aıtqan áńgimeleri arqyly tárbıelik ilimniń artqanyn jazdy.
Kezdesý Almaty qalasy Mádenıet basqarmasy jáne "Adyrna" qoǵamdyq qorynyń uıymdastyrýymen ótken bolatyn.
"Rýhanı álemim kópten sýsap júrýshi edi. Búgin shólim ábden qanǵandaı boldym.
Zeınep apanyń (Ahmetova) kezdesýinen "semirip" qaıttym.
"Aldyńda qazýly kór tursa da, shyndyqty aıtýdan jaltarma" deıtin batyr Baýyrjan Momyshuly kelininiń maqtaýyn qalaı asyrsa da jarasar edi, biraq qaınatasy sekildi ol da maqtaý súımeıtinin baıqatyp: "Maqtaýdy kóp estigen adam shyndyqty joǵaltyp alady" dedi.
Ras-aý, shyndyq turmaq ózin de joǵaltyp alǵan adamdy kórdik emes pe?.. Sonda sol adamǵa: "Qataryńnan assań da, halyqtan aspaısyń" dep, onyń janyndaǵylarǵa: "Jaqsynyń jaqsylyǵyn aıt, biraq jaǵympazdanba" dep aıtatyn bir Baýyrjan tabylmaı-aq ketti-aý, shirkin!
Ultqa qyzmet etýdiń ólshemderi men jaýapkershiliginiń anyqtamasyn Momyshuly biraq aýyz sózben jetkizgen eken.
"Ultqa qyzmet etý degen eń aldymen ana tilin kóziniń qarashyǵyndaı saqtaý" depti.
Kórmegenge kóseý tań dep, táýelsizdiktiń bastaýyndaǵy shartaraptan aǵylǵan túrli aǵymdarǵa eliktep, birimiz Batysqa, endi birimiz Shyǵysqa aýyp, óz salt-dástúrimizdi umyt qaldyrdyq.
Batys jalańashtady, Shyǵys tumshalady. Qudaıǵa sený degen, musylman bolý degen osy eken dep, teris aǵymdardyń jeteginde ketkender kóp boldy.
Qazaq - týǵannan musylman, ol arabtar kelmeı turyp-aq, "Qudaısyz qýraı synbaıdy" degendi aıtyp qoıǵan. Qazaqtyń musylmandyǵy ózgeshe. Qalaı bolǵanda da ult dinnen joǵary turady. Óıtkeni adam shyr etip jerge túskende belgili bir ulttyń ókili bolyp týady. Odan keıin baryp oǵan musylmandyq keledi.
"Adamǵa tabynba, jamanǵa jalynba" degen sózdi aıtqan da bir Qudaıdy moıyndaǵan qazaq. Ol esh ýaqytta arabtar qusap qara tasqa tabynbaǵan.
Zeınep apanyń ár sózi, injý-marjandaı tizilip, maǵynaly oılary kezekpen quıylyp jatty. Salt-dástúr, yrym-tıymdar týrasynda da tyń oılar aıtty. Qazaqtyń ár áreketiniń astary toly fılosofııa dep kim oılaǵan. Máselen balanyń tusaýyn kesýge arnalyp aq pen qara tústen órilgen jiptiń máni nede dep oılaısyz? Bul Qudaı ǵana jalǵyz, qalǵanynyń bári juptan quralady degendi bildiredi: aq pen qara, er men áıel, úlken men kishi, uzyn men qysqa, t.s.s. bolyp kete beredi.
Qazaq er balanyń tusaýyn taıaǵyna súıenip zorǵa júrgen shalǵa emes, tepse temir úzetin jigit aǵasyna, qyz balanyń tusaýyn etegine súrinip táltirektegen kempirge emes, qol-aıaǵy balǵadaı, qaıraty tasyǵan jas kelinshekterge kestirgen eken. Joly ashylmaǵan dep, otbasyn qurmaǵan jastarǵa kestirmegenin de Zeınep apanyń aýzynan estidik.
Qazaqtyń qyzdary turmysqa shyqqanǵa deıin oramal salmaǵan. Taqııa, bórik, qasaba, soraba t.s.s. baskıim kıgen. Qos burymyna taqqan shashbaý, shashteńge, úzbe syńǵyry qyzdyń júrisiniń ózin ádemi, áýezdi, nazdy etip kórsetý úshin, qos burymyndaǵy kúmis shashbaýdyń salmaǵy tómen tartyp, balǵyn músinniń jipteı túzý bolyp qalyptasýy úshin taǵylǵan.
Osy keremettiń bárin búginde kóp qyzdar, ókinishke qaraı, baıy ólgen qatyndar qusap, qap-qara oramaǵa kómip jibergen.
Musylman bolý úshin arab bolýdyń keregi joq, qazaq bolyp qalsa jetkilikti.
Jalǵyz bolyp qalady dep yrymdap, qazaq qyzdyń shashyn eshqashan jalǵyz burym qylyp órmegen eken, qos burym etip nemese 12 tal etip órgen.
Zaldan bir adam Zeınep apaǵa er men áıeldiń teńdigi jaıly ne oılaısyz degen saýal joldady.
"Tirshilikte teńdik joq, adam ólgende ǵana teńeledi", erkektiń qazanshy, áıeldiń bazarshy bolǵany jaqsy yrym emes, árkim tabıǵatynan berilgen óz ornyn bilýi kerek degen jaýap aıtyldy. Aqyry teń eken, onda bir balany áıeli, bir balany erine tý dep aıtyp kóreıik! Teńese ala ma?
Er men áıel teńespek bolǵan jerde dúnıeniń shyrqy buzylady. Ara da, jylan da gúl jalaıdy. Biraq biri bal, biri ý shyǵarady.
Shalbar kııý degen osy eken dep, aldy kebejedeı, arty tegenedeı bolyp, uńǵyl-shuńǵylynyń bári bultıyp ketip bara jatqan áıel zaty ózin ózi áshkereleıtinin oılamaıdy-aý! Shalbardy da kıetin jeri bar jáne ol jarasatyndarǵa ǵana jarasady. Al tyrystyryp kııý densaýlyqqa óte zııan.
Kelin men ene arasyndaǵy qarym-qatynasqa baılanysty da qyzyq oılar aıtyldy. Kelin de tulǵa, ózinshe bir álem. Ene sol álemge ıe bola almasa, kim bolǵany? Tulǵa bolyp qalyptasqan jandy tárbıelegisi kelse, eneniń úıretip áýre bolmaǵany abzal, qandaı bolýdy ózi kórsetsin.
Zeınep apa 9 uldyń ishindegi jalǵyz qyz bolǵan eken.
Apamyz osy kúnge deıin jazýshylar Odaǵyna sálem salyp kiredi. Atasy osylaı amanattap ketipti.
Shaıqalsa da qulaýy qıyn qazaq degen taǵdyrly halyqtyń batyry Baýyrjan Momyshuly:
"Ólgennen keıin de tirilerdiń ishinde júrem" degen eken. Zeınep apanyń búgingi kezdesýinen shynymen de ol kisiniń dáp osy teatr zalynyń qaq tórinde qasqıyp turyp, qalyń kópshilikpen birge otyrǵandaı áser aldyq" dep jazdy ol.
