Otandyq taýar óndirýshilerdi qoldaý, mashına jasaýdy damytý, sondaı-aq iri kompanııalar satyp alatyn taýar men qyzmettiń qazaqstandyq úlesin arttyrý. Osy jáne ózge de máseleler «AMANAT» partııasynan saılanǵan Májilis depýtattary – Ekonomıkalyq reforma jáne óńirlik damý komıteti músheleriniń otyrysynda sóz boldy.
Komıtet Tóraǵasy Nurtaı Sabılıanov atap ótkendeı, Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev óziniń saılaýaldy baǵdarlamasynda óńdeý ónerkásibiniń ósý qarqynyn jedeldetý jáne el ishinde tıimdi ındýstrııalyq tizbek qurý mindetin qoıdy.
Óz kezeginde Qazaqstan Mashına jasaýshylar odaǵynyń basqarma tóraǵasy Meıram Pishembaev shaǵyn jáne orta bızneske júktemeni jeńildetý úshin tehnologııalyq jabdyqtardy (stanoktardy) ákelý kezinde QQS-nan bosatý týraly normany uzartý qajet ekenin atap ótti. Ol ımportqa táýeldilik deńgeıine jeke toqtaldy, ótken jyldyń qorytyndysy boıynsha bul kórsetkish 50 mlrd AQSh dollaryn qurasa, onyń 20 mlrd-y – mashına jasaý ónimderi.
«Jer qoınaýyn paıdalanýshylar otandyq taýarlardy satyp alýǵa nıetti emes. Máselen, «Ónerkásiptik saıasat týraly» zańda shıkizat jetkizýge qatysty ofteık jáne ofsettik sharttar týraly talaptar bar. Biraq bul talaptar saqtalmaıdy, sebebi jaýapkershilik sharalary kózdelmegen. Birde-bir jer qoınaýyn paıdalanýshy ózi kelip, qazaqstandyq mashına jasaýshylarmen erikti kelisim jasasqan joq. Sonymen qatar, búginde jer qoınaýyn paıdalanýshylar taýar bırjalary arqyly elektrondyq memlekettik satyp alý alańyn aınalyp ótip, mashına jasaý ónimderin satyp alýda», - dedi ol.
Jer qoınaýyn paıdalanýshylar qazaqstandyq taýarlar men qyzmetterdi satyp alýǵa qulyqsyz ekenin Energetıka mınıstrligi de rastap otyr. Olardyń aqparaty boıynsha energetıkalyq sektor kompanııalarynyń taýarlaryn, jumystary men qyzmetterin satyp alýdyń jalpy kólemi ótken jyly 5,7 trln teńgeni qurady. Bul rette jergilikti qamtý úlesiniń kórsetkishi – 59,74% nemese 3,4 trln teńge.
«Aıta ketý kerek, 2022 jyldyń qorytyndysy boıynsha úsh iri operatordyń (Teńizshevroıl, Qarashyǵanaq Petroleým Opereıtıng, North Opereıtıng Kompanı) taýarlardy satyp alýynyń jalpy kólemi shamamen 390 mlrd. teńgeni qurady, qazaqstandyq qamtý úlesiniń kórsetkishteri nebári 10%-y quraıdy. Iaǵnı, bul kórsetkishti ulǵaıtýdyń múmkindigi bar dep esepteımiz», - dedi Energetıka mınıstrligi Jer qoınaýyn paıdalaný departamenti dırektorynyń orynbasary Aqjol Ospanov.
Májilis depýtaty Bolatbek Najmetdınuly taýarlardaǵy qazaqstandyq úlesti anyqtaý ádistemesi týraly ózekti taqyrypty kóterdi. Atap aıtqanda, ol «CT-KZ» sertıfıkattaryn berýdiń qoldanystaǵy júıesin ótkir synǵa aldy.
«Ádisteme boıynsha Germanııadan pıdjak ákelip, sodan keıin munda qazaqstandyq 1 túımeni taqqan kásipker de, pıdjakty tolyǵymen osynda tikken otandyq óndirýshi de memlekettik tapsyrysqa birdeı qol jetkize alady, ekeýi de «CT-KZ» ala alady. Meniń oıymsha, bul ádiletsiz. Iaǵnı, taýardaǵy qazaqstandyq mazmunnyń naqty úlesi qandaı ekeni mańyzdy emes, eń bastysy – «ST-KZ» sertıfıkatynyń bolýy. Osylaısha, mınıstrlik otandyq taýar óndirýshiniń qazaqstandyq úlesti arttyrýǵa degen yntasyn joıyp otyr, olarǵa taýarlardy shetelden ákele salý ońaıyraq», - dedi depýtat.
Kún tártibindegi taǵy bir másele arnaıy ekonomıkalyq aımaqtardyń, atap aıtqanda Atyraý oblysyndaǵy «Ulttyq ındýstrııalyq munaı-hımııa tehnoparki» AEA jumysynyń máselesi boldy. «UIMT» AEA AQ Basqarma tóraǵasynyń m.a. Nurbek Muqajanov AEA aýmaǵynda birqatar perspektıvaly joba úshin qajetti ınfraqurylym joq ekenin, sondaı-aq biraz bıýrokratııalyq kedergi bar ekenin atap ótti. Mysaly, mashına jasaý kásiporyndarynyń «UIMT» AEA qatysýshylary bolýǵa quqyǵy joq.
Mundaı problemalardy sheshýdiń bir joly óndiristi iske qosý úshin tıisti jaǵdaıdy memleket emes, bıznes jasaıtyn jeke ındýstrııalyq aımaqtardy qurý bolýy múmkin.
«Biz munaı-gaz jabdyqtary óndiriletin Atyraý ındýstrııalyq parkin ashtyq. Memleket ınjenerlik-kommýnaldyq ınfraqurylymǵa aqsha salatyn AEA qurýdyń ornyna, bul róldi jeke ındýstrııalyq aımaqtardy qurý arqyly bıznes óz moınyna ala alady. Biz memleketten QQS men kedendik bajdardan bosatý túrindegi preferenııalar berýdi suraımyz», - dedi kásipker Serik Amanǵalıev.
Jıyndy qorytyndylaı kele, «AMANAT» partııasynyń Hatshysy Eldar Jumaǵazıev tıisti normatıvtik bazaǵa ózgerister engizýdi jáne «UIMT» AEA mamandanýyna mashına jasaý salasyn engizýdi jáne bıznes sýbektileri úshin eksaýmaqtylyq quqyǵyn qarastyrýdy usyndy.
«Shartty túrde, eger kásiporyn Aqtóbe oblysynda ornalasyp, biraq mashına jasaýmen nemese munaı hımııasymen aınalysatyn bolsa, ol «UIMT» AEA preferenııalaryn paıdalana alady, biraq belgili bir jaǵdaılarda. Sondaı-aq, Atyraý oblysynyń ákimdigi bóletin 22 gektar jerdi olar da jeńildikterdi paıdalana alýy úshin AEA-taǵy jer ýchaskeleriniń tizbesine qosý kerek. Sonymen qatar, QR «Arnaıy ekonomıkalyq jáne ındýstrııalyq aımaqtar týraly» Zańyna «jeke ındýstrııalyq aımaq» uǵymyn engizý qajet. Tıisti usynystar paketin Úkimetke jáne quzyretti memlekettik organdarǵa jiberemiz», - dep atap ótti Eldar Jumaǵazıev.
