Syrtqy ister mınıstrligi men Ortalyq saılaý komıssııasy elimizde akkredıttelgen sheteldik dıplomatııalyq korpýstyń ókilderi úshin aldaǵy Qazaqstan Respýblıkasy Parlamenti Májilisi men máslıhattaryna saılaýǵa arnalǵan birlesken dástúrli brıfıng ótkizdi.
Is-sharany ashqan Qazaqstan Respýblıkasy Syrtqy ister mınıstriniń orynbasary Roman Vasılenko aldaǵy Májilis pen barlyq deńgeıdegi máslıhattarǵa saılaý Qazaqstan úshin elimizdiń qazirgi tarıhyndaǵy eń ózgermeli kezeńderdiń birin belgileıtin mańyzdy oqıǵa bolyp tabylatynyn atap ótti. Ol sondaı-aq aldaǵy saılaý demokratııa jolynda taǵy bir qadam bolatyny sózsiz dep qosty.
Sóz sóıleý barysynda dıplomat ishki jáne syrtqy syn-qaterlerge qaramastan, Memleket Basshysy Qasym-Jomart Toqaevtyń «Kúshti Prezıdent – yqpaldy Parlament-esep beretin Úkimet» formýlasyna adal ekendiginiń aıqyn kórinisi bolyp tabylatyn reformalardyń iske asyrylǵany týraly aıtty. Osylaısha, ol úzdiksiz progress pen oń ózgeristerdi qamtamasyz etýge nıetti, oǵan onyń ótken jyly bastalǵan reformalardyń búkil kesheni dálel bola alady.
Ortalyq saılaý komıssııasynyń Tóraǵasy Nurlan Ábdirov aldaǵy saılaýǵa daıyndyq týraly aıtyp berdi.
Brıfıngke qatysýshylarǵa arnaǵan sózinde Ortsaılaýkom basshysy aǵymdaǵy saılaý naýqany sońǵy 10 aıda tórtinshi bolyp tabylatynyn, biz Konstıtýııaǵa, QR Prezıdentin, sondaı-aq Parlament Senatynyń depýtattaryn saılaýǵa tolyqtyrýlar men ózgerister engizý boıynsha jalpyulttyq referendým ótkizdik dep málimdedi. Ortalyq saılaý komıssııasynyń barlyq kúsh-jigeri Qazaqstan Respýblıkasynda ádil, shynaıy jáne erkin saılaý ótkizýge baǵyttalǵan dep atap ótti Nurlan Ábdirov.
Sonymen qatar OSK basshysy 19 qańtarda Prezıdenttiń Jarlyǵymen Qazaqstan Respýblıkasy Parlamenti Májilisi depýtattarynyń kezekten tys saılaýy taǵaıyndalǵanyn eske saldy. Ol resmı túrde bul saılaý kezekten tys bolǵanymen, Memleket basshysynyń 2022 jylǵy qyrkúıektegi Qazaqstan halqyna Joldaýynda usynǵan saılaý naýqandarynyń kestesine sáıkes ótkiziletinin atap ótti.
Ol sondaı-aq osy saılaý naýqany jańa saılaý erejeleri men normalary boıynsha júrgizilip jatqanyn atap, dıpkorpýsty saılaý zańnamasyndaǵy eleýli ózgerister týraly habardar etti, onyń ishinde Parlament Májilisi men máslıhattar depýtattaryn saılaý kezinde jańa proporıonaldyq-majorıtarlyq modelge kóshkenimizdi, Parlament Májilisinde Qazaqstan halqy Assambleıasynyń Májilistegi kvotasynyń joıylǵanyn jáne azamattardyń tikeleı daýys berýi arqyly joǵary ulttyq palatalardyń biri qalyptastyǵyna, sondaı-aq aýmaqtyq saılaý komıssııalarynyń jumysyn kásibı negizge aýystyrylǵanyn atap ótti.
Nurlan Ábdirov Qazaqstannyń turaqty saılaý dáýirine enip jatqanyn, osyǵan baılanysty aýmaqtyq saılaý komıssııalary músheleriniń kásibılenýi sııaqty jańashyldyqtyń mańyzy zor ekenine erekshe toqtaldy. Osyǵan baılanysty saılaý komıssııalarynyń múshelerin jáne saılaý proesiniń barlyq qatysýshylaryn oqytý máselesine kóp kóńil bólinedi. Osy maqsatta OSK óńirlerde oqytý semınarlaryn uıymdastyrady. Aýmaqtyq, okrýgtik jáne ýchaskelik komıssııalardan basqa, saıası partııalardyń, BAQ, ÚEU, jastar, múgedektigi bar adamdar men koll-ortalyqtar qyzmetkerleriniń ókilderi de oqytýdan ótedi.
Ortsaılaýkom Tóraǵasy sonymen qatar OSK 18 aqpanda saǵat 18.00 – de elimizdiń barlyq 7 saıası partııanyń Parlament Májilisine kandıdattardyń partııalyq tizimderi tirkelgenin, oǵan 281 kandıdat engizilgenin, onyń ishinde 107 adam - áıelder, jastar jáne múgedektigi bar adamdar, olar zańnamaǵa sáıkes keminde 30 proentti quraýy tıis ekenin qysqasha baıandady.
Nurlan Ábdirov birmandattyq okrýgter boıynsha Parlament Májilisine 13 naýryzdaǵy jaǵdaı boıynsha 385 kandıdat tirkelgenin habarlaı otyryp, kandıdattardy tirkeý qorytyndylary týraly dıplomattardy habardar etti. Eń úlken básekelestik Astana jáne Almaty saılaý okrýgterinde baıqaldy, ol bir mandatqa 38 jáne 40, sondaı-aq 30, 28 jáne 27 kandıdatty quraıdy. Tirkeý qorytyndysy boıynsha eń az básekelestik Túrkistan oblysynyń №25 okrýginde - bir mandatqa 4 kandıdat.
OSK Tóraǵasy óz sózinde saılaý aldyndaǵy úgitti ótkizý týraly da aıtty, ol saılaý aldyndaǵy úgit 18 naýryzda saǵat 00.00-ge deıin jalǵasatynyn habarlady. Kandıdattar men saıası partııalar úshin úgit júrgizý úshin BAQ-qa qol jetkizýdiń teń sharttary jáne baǵdarlamalarmen sóz sóıleý úshin qarajattyń teń bólinýi berilgen. 1 jáne 10 naýryzda saıası partııalar uıymdastyrǵan «Qazaqstan» jáne KTK telearnalarynyń tikeleı efırinde saılaý aldyndaǵy pikirsaıystar ótti. 16 naýryzda Ortsaılaýkom uıymdastyrǵan saılaý aldyndaǵy televızııalyq pikirsaıys «Habar» telearnasynyń efırinde ótedi.
Ortalyq saılaý komıssııasy ashyq rejımde jumys isteıdi, saılaý taǵaıyndalǵan sátten bastap barlyq otyrystar jarııalylyq jáne qoljetimdilik jaǵdaıynda ótedi, buqaralyq aqparat quraldary qatysady, sýrdoaýdarmasy bar ınternet-resýrstarda tikeleı translıaııalaý arqyly otyrysqa qatysý múmkindigi qamtamasyz etilgen. Barlyq otyrystarǵa halyqaralyq baıqaýshylar shaqyrylady. Árbir otyrystyń qorytyndysy boıynsha Ortalyq saılaý komıssııasynyń qabyldanǵan sheshimderin túsindirý maqsatynda brıfıngter ótkiziledi. Ortalyq saılaý komıssııasynyń saıtynda telegramm-arna jáne saılaý jónindegi arnaıy bólim jumys isteıdi. Saılaý naýqanyn aqparattyq súıemeldeý boıynsha úlken jumys júrgizilýde.
Halyqaralyq yntymaqtastyq aıasynda Nurlan Ábdirov Ortalyq saılaý komıssııasy halyqaralyq ınstıtýttarmen, úkimettik emes uıymdarmen jáne sarapshylar qaýymdastyǵymen yntymaqtastyq úshin ashyq ekenin atap ótti.
Ol EQYU DIAQB 3 naýryzda jarııalanǵan QR Parlamenti Májilisi depýtattarynyń kezekten tys saılaýyn baıqaý boıynsha aralyq esep daıyndalǵanyn habarlady. Sondaı-aq 11 naýryzda Táýelsiz Memleketter Dostastyǵynan baıqaýshylar Mıssııasynyń Qazaqstan Respýblıkasy Parlamenti Májilisi depýtattarynyń kezekten tys saılaýynyń daıyndalýyn baıqaý barysy týraly aralyq esebi jarııalandy.
OSK basshysy óz sózinde halyqaralyq baıqaýshylardy akkredıtteý 13 naýryzda aıaqtalǵanyn atap ótti.
Ortalyq saılaý komıssııasy 793 baıqaýshyny, onyń ishinde EQYU DIAQB, EQYU PA, TMD PA, TMD PAA, UQShU PA, Túrki memleketteri uıymdary, TúrkPA, ShYU, AÓSShK, IYU, Jerorta teńizi Parlamenttik Assambleıasy, sondaı-aq 41 shet memleketten baıqaýshylar Mıssııasynyń ókilderin akkredıttedi.
OSK Tóraǵasy ekijaqty yntymaqtastyq jelisi boıynsha saılaýdy baıqaý úshin 16 eldiń Ortalyq saılaý komıssııalarynyń ókilderi, onyń ishinde Ázirbaıjan, Moldova, Mońǵolııa, Tájikstan jáne Ózbekstan Ortalyq saılaý komıssııalarynyń tóraǵalary keletinin aıtty.
Nurlan Ábdirov dıpkorpýsqa Qazaqstan Parlamenti Májilisine kezekten tys saılaýdy baıqaýǵa qatysý nıeti úshin alǵys aıtyp, OSK saılaý proesin ótkizý rásimderiniń barynsha ashyqtyǵy men demokratııalylyǵyn qamtamasyz etetinine sendirdi.
Sheteldik dıplomatııalyq mıssııalardyń basshylary Ortalyq saılaý komıssııasy Tóraǵasynyń aldaǵy daýys berýdi uıymdastyrýǵa jáne saılaýdy baıqaý proesine qatysty kóptegen suraqtaryna tolyq jaýap aldy.