Bügın Alaş kösemı Älihan Bökeihannyŋ tuǧanyna 157 jyl toldy, dep habarlaidy “Adyrna” ūlttyq portaly.
Älihan Nūrmūhamedūly Bökeihan 1866 jyly qazırgı Qaraǧandy oblysy, Aqtoǧai audanynda (būrynǧy Semei oblysyndaǧy Qarqaraly uezınıŋ Toqyrauyn bolysy) tuǧan.
Ata tegı Şyŋǧys hannyŋ ülken ūly Joşydan taraityn töre tūqymy. Arǧy atasy ataqty Kökjal Baraq. Qazaqtyŋ soŋǧy handarynyŋ bırı Bökei han osy Kökjal Baraqtyŋ balasy. Bökeiden Batyr, odan Myrzatai, odan Älihannyŋ äkesı Nūrmūhamed taraidy.
Äkesı Nūrmūhamed Älihandy toǧyz jasynda moldaǧa oquǧa berıp, keiın mektepte bılım alady. Būdan soŋ Qarqaraly qalasynyŋ üş jyldyq uchilişesıne tüsıp, üzdık bıtırıp şyǧady. 16 jasynda Älihan Ombynyŋ tehnikalyq uchilişesıne tüsedı, 20 jasynda Dala general gubernator keŋsesınıŋ ūsynys haty men qazaq qauymdastyǧynyŋ şäkırtaqysyna ie bolǧan ol Sankt-Peterburgtegı Orman şaruaşylyǧy institutyna tüsken. Oqumen qatar, saiasi, ädebi, ekonomikalyq üiırmelerge atsalysyp, studenttık şerulerge qatysqan. Älihan jas kezınen-aq qazaq qauymynyŋ özektı mäselelerın jan-tänımen tüisınıp ösedı.
Halqyna bılım men mädeniettıŋ auadai qajettıgın jasynan ūǧynǧan. Oqudy bıtıre salysymen Ombyǧa kelıp, qalanyŋ saiasi-äleumettık, qoǧamdyq jūmystaryna belsene aralasady. «Narodnaia svoboda» partiiasyna ötıp, qazaq ziialylary arasynda partiianyŋ şaǧyn tobyn qūrady. Älihan sol kezden bastap özın saiasi tūlǧa retınde qalyptastyra bastaǧan.
Älihan Bökeihan men onyŋ senımdı serıkterınıŋ bastamasymen «Qazaq» gazetı aşyldy, sol gazetke «Qyr balasy» degen atpen özektı maqalalar jazdy. «Alaş» partiiasy, keiın Alaş Ükımetı qūryldy.
Avtonomiia retınde küş-quatyn bekıte tüsken el ziialylary Alaş äskerın jasaqtady. Älihan Bökeihan milliondaǧan qazaqty «Alaş» ideiasynyŋ töŋıregıne toptastyra bılgen tūlǧa.
HH ǧasyrdyŋ basynan bastap Alaşorda ükımetı taraǧanǧa deiın ol ūlt müddesı jolyndaǧy kürestıŋ bel ortasynda jürdı.
1937 jyly 27 qyrküiekte Älihan Bökeihan tūtqyndalyp, bır aidan keiın jalǧan jalamen 71 jasynda Mäskeude atu jazasyna kesıledı.
Ūqsas jaŋalyqtar
